نتانياهو ساعاتي پس از تماس و ابراز نگراني بايدن، از ادامه درگيري تا زمان دستيابي به تمام اهداف سخن گفت
ديپلماسي ناكارآمد «انتقاد از هر دو طرف»
محمدحسين لطف‌الهي
از زمان آغاز درگيري‌هاي اخير ميان اسراييل و فلسطيني‌ها تا عصر روز يكشنبه دست‌كم 140 فلسطيني از جمله بيش از 36 كودك كشته شده‌اند اما جامعه جهاني نه تنها اقدام كارسازي در راستاي جلوگيري از اقدامات خشونت‌بار تل‌آويو نكرده بلكه همچنان با اتخاذ استراتژي ناكارآمد «سرزنش هر دو طرف» بر عمق تنش‌ها مي‌افزايد.
ايالات متحده به عنوان كشوري كه ابزارهاي متعددي براي كنترل رفتارهاي اسراييل دراختيار دارد، تاكنون رويكردي را عليه تل‌آويو اتخاذ كرده كه از نگاه هم‌حزبي‌هاي رييس‌جمهور امريكا «جانبدارانه» بوده و شواهد نيز نشان مي‌دهد نه تنها تاثيري روي كاهش اقدامات غيرانساني اين متحد خاورميانه‌اي ايالات متحده نداشته بلكه باعث شده، اسراييل همچنان بدون نگراني به نقض حقوق بشر در غزه ادامه دهد. براساس گزارشي كه كاخ سفيد روز شنبه به وقت محلي منتشر كرد، جو بايدن رييس‌جمهور امريكا در تماس با بنيامين نتانياهو، نخست‌وزير اسراييل بار ديگر بر «حق اسراييل در دفاع از خود» در مقابل راكت‌هايي كه از سوي گروه‌هاي نظامي به سرزمين‌هاي اشغالي شليك مي‌شود تاكيد كرده اما همزمان به نتانياهو گفته امريكا «عميقا نگران» ايمني و امنيت خبرنگاران در جريان درگيري‌هاي جاري اسراييل و گروه حماس در غزه است. كاخ سفيد در بيانيه‌اي كه صادر كرده نوشته است طي اين تماس، بايدن، نخست‌وزير اسراييل را در جريان تماس‌هايي كه ساير رهبران منطقه‌اي داشته قرار داده است. براساس اين بيانيه، رييس‌جمهوري امريكا همچنين درخصوص خشونت‌هاي گزارش شده بين اعراب و يهوديان در مناطق مختلف اسراييل و رويارويي‌هاي خشونت‌بار در «كرانه باختري» ابراز نگراني كرد و حمايت خود را از گام‌هايي كه «مردم فلسطيني بتوانند از كرامت، امنيت، آزادي و فرصت‌هاي اقتصادي كه سزاوار آن هستند» برخوردار شوند، اعلام نمود. خبرگزاري رويترز درباره اظهارات نخست‌وزير اسراييل در اين تماس تلفني نوشته است كه نتانياهو به بايدن گفته اسراييل «هر چه در توان دارد براي آسيب نزدن» به كساني كه در درگيري اين رژيم با حماس و ديگر گروه‌هاي غزه شركت ندارند، انجام مي‌دهد. رويترز به نقل از دفتر نتانياهو افزوده كه نخست‌وزير اسراييل در پايان از بايدن به دليل به‌رسميت شناختن «حق» اسراييل در دفاع از خود تقدير و تشكر كرده است.
عصر روز شنبه سخنگوي رييس تشكيلات خودگران فلسطين اعلام كرد كه جو بايدن با محمود عباس نيز تماس گرفته است. اين سخنگو تماس رييس‌جمهور امريكا با رييس تشكيلات خودگران فلسطين را «مهم» ارزيابي كرده و گفته بايدن ابراز اميدواري كرده است كه اورشليم (قدس) «مكاني براي همزيستي مسالمت‌آميز افراد با دين‌هاي مختلف باشد.» براساس روايت كاخ سفيد نيز بايدن در اين تماس بر تعهد ايالات متحده به سياست مذاكره به منظور دستيابي به يك راه‌حل عادلانه و پايدار در مناقشه اسراييل و فلسطين تاكيد كرده است. از زمان روي كار آمدن دولت جديد امريكا در ژانويه 2021، اين اولين‌بار بود كه رييس‌جمهور ايالات متحده با محمود عباس تماس مي‌گرفت و پيرامون درگيري‌هاي فلسطين و اسراييل با او به گفت‌وگو مي‌پرداخت.
به گزارش اكسيوس همزمان با اين تحولات در روز شنبه، لويد آستين وزير دفاع امريكا با همتاي اسراييلي خود بني گانتز تماس گرفته و براساس گفته‌هاي منابع اسراييلي درخصوص هدف قرار گرفتن غيرنظاميان و شهروندان عادي در حملات اسراييل به شدت اظهار نگراني كرده است.
رييس‌جمهور امريكا در روز جمعه نيز نماينده‌اي را براي گفت‌وگو با طرف‌هاي فلسطيني و اسراييل راهي سرزمين‌هاي اشغالي كرده بود تا گامي در راستاي كاهش تنش‌ها برداشته باشد با اين حال ساعاتي از تماس تلفني بايدن با نتانياهو و محمود عباس نگذشته بود كه نخست‌وزير اسراييل نشان داد تمايلي به پايان درگيري‌ها ندارد و مي‌خواهد تا تامين شدن اهداف مدنظرش به جنگ عليه مردم غزه ادامه دهد. نتانياهو در گفت‌وگويي كه شنبه شب با تلويزيون ملي اسراييل داشت اعلام كرد كه تل‌آويو تا زمان دستيابي به تمام اهدافش از پا نخواهد ايستاد. او افزود: «هدف ما انتقال اين پيام به حماس است كه نمي‌تواند با موشك‌پراني ما را مغلوب كند.» نخست‌وزير اسراييل اضافه كرد: «ما با آنها برخورد خواهيم كرد و هيچ‌كس نمي‌تواند خواستار اجراي يكجانبه قانون شود.»
دودستگي و تغيير در حزب دموكرات
ناكارآمدي سياست‌هاي دولت بايدن درخصوص پايان دادن به خشونت‌هاي اسراييل عليه فلسطيني‌ها انتقادات زيادي را از رييس‌جمهور فعلي امريكا در درون حزب دموكرات در پي داشته است. نيويورك تايمز در مقاله‌اي رويكرد بايدن در قبال اسراييل را «همان رويكرد 50 سال گذشته» او مي‌خواند و مي‌نويسد: در حزب دموكرات اما همه‌چيز به همان صورت 50 سال قبل باقي نمانده و نه تنها چهره‌ها و نگاه‌هاي جديدي وارد حزب شده‌اند بلكه بدنه حزب دموكرات نيز حساسيت بيشتري به مساله اسراييل و فلسطين پيدا كرده است. به گزارش اين روزنامه، عصر روز جمعه 150 انديشكده و بنياد ليبرال دموكرات برجسته در بيانيه‌اي خطاب به رييس‌جمهور امريكا خواستند ضمن «اعلام همبستگي با فلسطين»، عليه «خشونت‌هاي اسراييل» و برتري‌جويي اسراييلي‌ها موضع بگيرد. اين بيانيه نه فقط از سوي انديشكده‌هاي فعال در حوزه سياست خارجي بلكه از سوي بسياري از انديشكده‌هاي ليبرال دموكرات كه در زمينه‌هايي چون مبارزه با تغييرات اقليمي، مهاجرت و فمنيسم نيز مورد حمايت قرار گرفته و نشانه‌اي است از اينكه موضوع اسراييل و فلسطين براي بدنه حزب دموكرات از يك موضوع مهم در عرصه سياست خارجي فراتر رفته و به موضوعي انساني بدل شده است.
جيمز زوگبي، موسس انستيتو عرب-امريكايي‌ها در واشنگتن در اين باره مي‌گويد: «پايگاه راي و بدنه مردمي حزب موضعي كاملا متفاوت با محل استقرار كنوني حزب دموكرات اتخاذ كرده است.» به گفته او، اكنون شهروندان مي‌دانند كه وقتي از جنبش «جان سياهان اهميت دارد» حمايت مي‌كنيد، كار سختي نيست كه از جنبش «جان فلسطينيان نيز اهميت دارد» حمايت كنيد و اين يك موضع انساني است. بازتاب اين نگاه جديد در ميان برخي سياستمداران حزب دموكرات نيز نظير ترقي‌خواهان كنگره به رهبري سناتور برني سندرز قابل مشاهده است اما همچنان بسياري از سياستمداران حزب و نماينده حزب دموكرات در كنگره بر موضع «حمايت بي‌چون و چرا از اسراييل» پافشاري مي‌كنند. براي نمونه تد داچ، عضو مجلس نمايندگان از فلوريدا معتقد است اگر مجبور به انتخاب ميان «حماس به عنوان يك گروه تروريستي» و اسراييل باشد، بي‌ترديد اسراييل را انتخاب مي‌كند. با اين وجود نشانه‌هايي از تغيير هر چند اندك در مركزگرايان حزب دموكرات نيز قابل مشاهده است. باب منندز، رييس كميته سياست خارجي سنا كه به حمايت‌هايش از اسراييل و مواضع ضد ايراني شهره است، روز شنبه در بيانيه‌اي بمباران غيرنظاميان و ساختمان رسانه‌ها از سوي اسراييل را محكوم كرد و خواستار توقف اين رفتارها شد.
علاوه بر دموكرات‌ها در جامعه يهوديان امريكا نيز شرايط عليه اسراييل در حال تغيير است. يافته‌هاي موسسه نظرسنجي پيو نشان مي‌دهد در ميان يهودي-امريكايي‌هايي كه 65 سال يا بيشتر سن دارند، تعلق خاطر بيشتري به اسراييل وجود دارد اما اين رقم در ميان يهوديان 30 تا 48 در امريكا بسيار كمتر است. اين نظرسنجي كه در پايان سال 2020 انجام شده همچنين ثابت مي‌كند 71درصد جامعه يهوديان امريكايي طرفدار حزب دموكراتند و اين به معني آن است كه تغيير نگاه جامعه يهوديان به اسراييل مي‌تواند به مرور زمان نگاه حزب دموكرات به مساله درگيري اسراييل و فلسطين را دگرگون كند.