تل‌آويو از چه تاكتيك‌هايي
براي شكست همبستگي فلسطيني‌ها استفاده مي‌كند؟
اسراييل و كمپين اخبار جعلي
آرمين منتظري
طي روزهاي گذشته دروغ‌ها و اطلاعات نادرستي درباره رويارويي اسراييل و فلسطين در غزه در شبكه‌هاي اجتماعي منتشر شده است كه به وضوح سطح تنش‌ها را افزايش داده است. در يك مورد، ويديويي 28 ثانيه‌اي توسط سخنگوي دفتر بنيامين نتانياهو در توييتر، تيك‌تاك و فيس‌بوك منتشر شد كه نشان مي‌داد فلسطيني‌ها در نوار غزه از يكي از مناطق مسكوني پرجمعيت غزه، در حال شليك راكت به سوي اسراييل هستند. اين توضيحي بود كه سخنگوي بنيامين نتانياهو ذيل اين ويديو نوشته بود. اما اين توييت كه صدها بار در اوج درگيري‌هاي اسراييل و فلسطين منتشر شد، هيچ ربطي به نوار غزه نداشت و اساسا مربوط به هفته گذشته نبود. واقعيت ماجرا اين است كه ويديو را خيلي راحت مي‌شود در كانال‌هاي يوتيوب و ديگر وب‌سايت‌هاي به اشتراك‌گذاري ويديو پيدا كرد. اين ويديو مربوط به سال 2018 و براساس توضيحاتي كه ذيل نسخه اصلي ويديو نوشته شده، نه تنها ربطي به غزه ندارد بلكه مربوط به تحولات سوريه يا ليبي است.
به گزارش نيويورك‌تايمز، اين ويديو تنها يكي از موارد ارايه اطلاعات غلط و دروغ درباره درگيري‌هاي اخير است كه در شبكه‌هاي اجتماعي توييتر، تيك‌تاك، فيس‌بوك و واتس‌آپ است تلاش مي‌كنند روايت ديگري از رويارويي اخير را تثبيت كنند. اين اطلاعات غلط صرفا شامل ويديو نمي‌شود، بلكه از عكس گرفته تا تكه‌هاي متني كه به برخي دولت‌هاي منطقه نسبت داده مي‌شود را نيز شامل مي‌شود. نكته اين است كه اين دروغ‌ها وقتي هزاران بار به اشتراك گذاشته شده و در شبكه‌هاي اجتماعي پخش مي‌شوند، رفته رفته تبديل به راست مي‌شوند. تحليلگران روزنامه نيويورك تايمز طي بررسي‌هاي خود دريافته‌اند كه اين اطلاعات غلط در برخي موارد به خشونت‌ها دامن زده است. بسياري از اخبار شايعه هستند اما به طرز گسترده‌اي منتشر مي‌شوند و افكار عمومي كه به شدت به دنبال اطلاع حاصل كردن از وضعيت هستند بدون اينكه تامل كنند اين شايعات را دست به دست مي‌كنند. چيزي كه اين شايعات را خطرناك‌تر مي‌كند اين است كه اغلب‌شان تركيبي هستند از دروغ و واقعيت كه در زمان و مكان نامناسب منتشر مي‌شوند.
در يكي از موارد، اطلاعات غلطي در سراسر اسراييل و محلات فلسطيني منتشر شد كه در قالب يك فايل صوتي به زبان عبري بود. در اين فايل هشدار داده شده بود كه اوباش فلسطيني خود را براي حمله به شهروندان اسراييلي آماده مي‌كنند. در اين فايل صوتي آمده است: «فلسطيني‌ها دارند مي‌آيند. والدين از فرزندان‌شان محافظت كنند.» اين پيام در برخي محله‌هاي خاص شمال تل‌آويو به شكل گسترده‌اي انتشار يافت. اين پيام ابتدا در يكي از كانال‌هاي تلگرامي كه هزاران عضو داشت، منتشر شد و سپس از گروه‌هاي واتس‌آپي سردرآورد كه هر كدام صدها عضو داشتند. اما درنهايت هيچ گزارشي از خشونت در محله‌هايي كه اين پيام در آنها منتشر شده بود، ثبت نشد. البته اين پيام‌ها هم به زبان عربي و هم به زبان عبري منتشر مي‌شوند.
در واقع سابقه انتشار اين پيام‌ها ميان اسراييلي‌ها و فلسطيني‌ها بسيار زياد و مكرر است و اين پيام‌ها اغلب در ميانه افزايش تنش‌ها منتشر مي‌شوند.
البته اين‌طور به نظر مي‌رسد كه شبكه‌هاي اجتماعي نسبتا اقداماتي را براي حذف محتواي دروغ تدارك ديده‌اند. براي مثال ويديوي منتشر شده توسط سخنگوي نتانياهو هفته گذشته از سوي توييتر حذف شد.
اتحاديه ارتباطات پيشرو موسوم به APC در پژوهشي كه درباره اخبار جعلي در فلسطين صورت داده به اين نتيجه رسيده است كه 72درصد مردم فلسطين در معرض اخبار جعلي قرار دارند. در اين پژوهش مقامات اسراييلي به عنوان منبع اصلي اين اخبار جعلي شناخته شده‌اند. 54درصد اين اخبار توسط مقامات اسراييلي توليد مي‌شوند. 39درصد توسط رسانه‌ها، 32درصد توسط فعاليت مدني و 29درصد نيز توسط مقامات فلسطيني توليد مي‌شوند. در اين پژوهش همچنين ثابت شده است كه در زمان بروز بحران‌ها، درگيري‌ها نظامي و تنش‌هاي كوچك و بزرگ، توليد و انتشار اين اخبار جعلي افزايش مي‌يابد. براي مثال در جريان حملات اسراييل به فلسطيني‌ها اين اخبار رشد 58درصدي دارند.
اسراييل از تاكتيك ديگري نيز در ارايه اخبار جعلي استفاده مي‌كند. براي مثال وقتي كه درگيري ميان اسراييل و فلسطين در جريان است، به ناگاه برخي اكانت‌هاي ناشناس اقدام به انتشار عكس‌ها و ويديوهايي مي‌كنند كه نشان مي‌دهد نيروهاي اسراييلي با خشونت با فلسطيني‌ها رفتار مي‌كنند. اين درحالي است كه در جريان درگيري كه به تازگي در جريان بوده عين اين خشونت‌ها در حال وقوع است اما اطلاعات و عكسي و ويديويي از آنها منتشر نمي‌شود و وقتي رسانه‌‌اي از ويديوهاي قديمي به عنوان سند خشونت‌هاي اسراييل در درگيري جديد استفاده مي‌كند، يك مقام اسراييلي بيانيه صادر مي‌كند و با افتخار اعلام مي‌كند آن ويديو قديمي بوده و ربطي به درگيري‌هاي اخير ندارد. اين هم نوع ديگري از تاكتيك فريب رسانه‌هاي مقامات اسراييل است.
واقعيت است كه حمايت از مردم فلسطين در حال گسترش در سراسر جهان است و دقيقا در اين زمان است كه اطلاعات نادرست با هدف شكستن همبستگي مردم فلسطين منتشر مي‌شود. كاملا بديهي است كه بي‌اعتبار ساختن مقاومت فلسطيني‌ها و ممانعت از شكل‌گيري موج حمايت از آنها، كاملا در راستاي اهداف سياسي اسراييل است. مجموعه اين اقدامات باعث شده كه اساسا اعتبار اخباري كه درباره رويارويي فلسطين و اسراييل منتشر مي‌شود زير سوال برود و اين دقيقا همان چيزي است كه اسراييل مي‌خواهد. اسراييل مي‌خواهد منابع خبري را بي‌اعتبار كند. چه از طريق انتشار اطلاعات دروغ و چه از طريق انتشار اطلاعات گمراه‌كننده.
يكي از اقدامات مقامات اسراييل كه به شكل گسترده‌اي در حال انجام است تبليغ اين ايده است كه هر كسي كه از فلسطيني‌ها دفاع كند، عليه يهوديان گام برداشته است. به اين ترتيب اسراييل قصد دارد در پشت اين تبليغات پناه گرفته و توجهات را از سياست‌هاي سركوبگرانه‌اش منحرف كند.