چندصدايي در چپ، چندصدايي در راست

در حالي ملت ايران به استقبال نهمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري مي‌رفتند كه به علت تلاش‌هاي  8 ساله دولت اصلاحات، كشور به نوعي تعادل در عرصه سياست خارجي و داخلي رسيده بود. وضعيت اقتصادي ايران در حال ثبات بود و مردم، به‌ويژه طبقه متوسط، با اطمينان به وضعيت پايدار قيمت دلار و طلا، امكان برنامه‌ريزي‌هاي چندساله براي آينده خود را به دست آورده بودند. 
در مهر ماه 1383، مجمع روحانيون مبارز، سراغ نخست‌وزير دوران جنگ رفت. پس از آنكه ميرحسين موسوي از ورود به عرصه انتخابات خودداري كرد، مهدي كروبي در شرايطي كه مجمع روحانيون مبارز به جمع‌بندي لازم مبني بر حمايت از او نرسيده بود و جبهه مشاركت و سازمان مجاهدين انقلاب هم حاضر به حمايت از او نشدند، تنها با اكتفا به دوستان و نزديكان خود پا به عرصه انتخابات گذاشت. جبهه مشاركت و سازمان مجاهدين انقلاب كه اميدي به تاييد صلاحيت كانديداي حزبي نداشتند، از مصطفي معين حمايت كردند. معين به‌رغم اينكه يك چهره حزبي نبود ولي هم در بين دولتمردان خاتمي و هم در بين جريان چپ سنتي محبوبيت داشت. در چنين شرايطي، اكبر هاشمي‌رفسنجاني هم وارد عرصه رقابت‌ها شد و مورد حمايت حزب كارگزاران سازندگي قرار گرفت. عدم حضور چهره‌اي راي‌آور بين اصلاح‌طلبان، اعتماد به نفس اصولگرايان را به حدي بالا برد كه افراد بسياري از اين جناح نامزد انتخابات ‌شدند. تعدد نامزدهاي اصولگرايان باعث شد علي‌اكبر ناطق نوري وارد عرصه شود و با تشكيل شوراي هماهنگي نيروهاي انقلاب مانع تشتت آرا شود. در بحبوحه رايزني‌هاي دروني شورا، به يك‌باره علي‌اكبر ولايتي با خروج از شورا و اعلام اينكه به ‌طور مستقل در انتخابات وارد خواهد شد، معادلات شوراي هماهنگي نيروهاي انقلاب را برهم زد. پس از كناره‌گيري ولايتي از شورا، محسن رضايي و محمود احمدي‌نژاد كه از قبل شانس كمتري براي خود برابر لاريجاني مي‌ديدند و مترصد فرصت خروج از شوراي هماهنگي نيروهاي انقلاب بودند، به‌ طور رسمي خروج خود را اعلام كردند؛ بنابراين تنها گزينه اين شورا علي لاريجاني شد.  با پايان زمان ثبت‌نام از داوطلبان رياست‌جمهوري نهم، تعداد داوطلبان 1010 نفر اعلام شد. از اين تعداد، شوراي نگهبان صلاحيت اكبر هاشمي‌رفسنجاني، مهدي كروبي، علي لاريجاني، محمدباقر قاليباف، محسن رضايي و محمود احمدي‌نژاد را تاييد كرد. با درخواست غلامعلي حدادعادل، رياست مجلس هفتم از مقام معظم رهبري، شوراي نگهبان صلاحيت مصطفي معين و محسن مهرعليزاده را نيز تاييد كرد. بدين‌ترتيب 8 نامزد به رقابت با يكديگر وارد عرصه تبليغات انتخابات شدند. در جبهه اصولگرايان، قاليباف با توجه به سابقه فعاليت در جنگ تحميلي و رييس پليس تهران، توانسته بود علاوه بر بخشي از آراي اصولگرايان، بخشي از آراي طبقه متوسط جامعه را نيز به سوي خود جلب كند. باتوجه به محبوبيت رو به رشد قاليباف و همپوشاني بخشي از سبد راي او با آراي رضايي، رضايي 2 روز مانده به پايان تبليغات و براي جلوگيري از پراكندگي آرا از نامزدي انتخابات انصراف داد. احمدي‌نژاد با تشكيل ستادهاي كوچك و ارايه پوسترهاي سياه‌ و سفيد ساده كه به ‌نوعي تداعي تبليغات انتخاباتي دهه 60 بود، توانست بخشي از آراي فرودستان جامعه را به سمت خود جلب كند. لاريجاني هم به‌رغم حمايت‌ گروه‌هاي باسابقه اصولگرا، از آنجا كه ستاد انتخاباتي‌اش قادر به جريان‌سازي نشد، شانسي كمتر از قاليباف ميان اصولگرايان داشت. ازسوي ديگر در جبهه اصلاح‌طلبان، كروبي كه نه از سمت ياران دهه 60 و نه از مدرن‌هاي دهه 70 حمايت نشد با طرح شعار بي‌سابقه «هر ايراني ماهانه 50 هزار تومان» توانست بخش ديگري از آراي فرودستان جامعه را به سمت خود جلب كند. معين، نامزد موردحمايت جبهه مشاركت و سازمان مجاهدين انقلاب سعي داشت با ارايه شعارهاي حقوق بشرخواهي راي بخش دموكراسي‌خواه جامعه را به سوي خود جلب كند. هاشمي‌رفسنجاني نامزد راست مدرن كه به‌زعم خود با هدف جلوگيري از قدرت‌گيري تندروهاي اصلاح‌طلب و اصولگرا وارد صحنه شده بود، به جلب آراي چپ ميانه و راست ميانه اميد داشت. مهرعليزاده هم بدون حمايت گروه‌هاي مطرح اصلاح‌طلب و تنها با اميد به سوابق خود وارد عرصه انتخابات شده بود. تعدد نامزدها از يك‌سو و عدم توافق احزاب اصلاح‌طلب و اصولگرا براي معرفي يك نامزد اصلي باعث شد براي نحستين‌بار در تاريخ انتخابات رياست‌جمهوري ايران، نتيجه قابل پيش‌بيني نباشد و شواهد حكايت از رقابتي تنگاتنگ و نزديك بين نامزدها داشته باشد. سرانجام در 27 خرداد 1384 انتخابات برگزار شد. بنابر اعلام وزارت كشور در اين دوره 29400857 نفر، معادل 8/62 درصد واجدان شرايط شركت كردند. با اعلام نتايج آرا، اكبر هاشمي‌رفسنجاني 6211937 راي (1/21 درصد)، محمود احمدي‌نژاد 5711696 راي (4/19درصد)، مهدي كروبي 5070124 راي (2/17درصد)، محمدباقر قاليباف 4095827 راي (93/13درصد)، مصطفي معين 4083951 راي (89/13درصد)، علي لاريجاني 1713810 راي (8/5درصد) و محسن مهرعليزاده 1288640راي (4/4درصد) به ترتيب در جايگاه اول تا هفتم قرار گرفتند. با توجه به اينكه هيچ نامزدي در دور اول موفق به كسب بيش از 50درصد آرا نشد، سرنوشت رياست‌جمهوري نهم به رقابت دو نفر اول در دور دوم كشيده شد.  در دور دوم، هاشمي‌رفسنجاني به عنوان نماد اغنياء و احمدي‌نژاد به عنوان صداي فقرا در جامعه مطرح بودند. احمدي‌نژاد با تاكيد بر نقش هاشمي در 2 دهه اول انقلاب، سعي بر جلب آراي ناراضيان داشت. اصلاح‌طلباني كه تا پيش از اين حاضر به حمايت از هاشمي نبودند به يك‌باره حامي هاشمي شدند و حتي با محاسبات غلط اعلام داشتند آراي دور اول، معرف 18 ميليون راي اصلاح‌طلبان برابر 16 ميليون راي اصولگرايان بوده است. محاسبه‌اي كه بيش از 7 ميليون راي آن مربوط به آراي كروبي با شعار «هر ايراني 50 هزار تومان» و نه سبقه اصلاح‌طلبي او و آراي قوميتي مهرعليزاده در استان‌هاي آذري‌زبان بود. 3 تير ماه 1384 مرحله دوم نهمين دوره انتخابات رياست‌جمهوري با مشاركت 27959253 نفر، معادل 8/59درصد واجدان شرايط برگزار شد. احمدي‌نژاد با كسب 17248782 راي (7/61درصد)، سه‌برابر دور اول دربرابر 10046701 راي (9/35درصد) هاشمي‌رفسنجاني پيروز انتخابات ‌شد. فردي كه تا يك ماه قبل نه‌تنها موردحمايت اصولگرايان نبود، بلكه هيچ‌كدام از نظرسنجي‌ها شانسي برايش قائل نبودند. ادامه دارد ...