آيا بايدن از پس ترميم خرابه‌هاي باقيمانده از ديپلماسي ترامپ با متحدان برمي‌آيد؟
اميدوار به بازگشت امريكا
شهاب شهسواري
دو سال و نيم پيش، در دوراني كه دونالد ترامپ، رييس‌جمهور پيشين امريكا در اوج دوران اروپاستيزي خود حاضر به سفر به آلمان براي شركت در اجلاس امنيتي مونيخ نشد، جو بايدن، به عنوان معاون رييس‌جمهور پيشين امريكا در اين نشست امنيتي مهم سخنراني كرد. او در اين سخنراني گفته بود: «همان‌طوركه مادرم هميشه مي‌گفت: اين نيز بگذرد. به شما قول مي‌دهم، قول مي‌دهم كه ما بازمي‌گرديم، باز خواهيم گشت و هيچ ترديدي در اين نيست.» دو سال بعد از آن سخنراني، بايدن اين‌بار در مقام رييس‌جمهور جديد امريكا در نشست مجازي كنفرانس امنيتي مونيخ به متحدان امريكا خبر داد كه «امريكا بازگشته است.» اما بازگشت امريكا به عرصه بين‌المللي چندان ساده هم نيست، چالش‌ها، بدبيني‌ها و موانع زيادي براي احياي روابط امريكا با متحدانش در اروپا، ناتو و گروه ۷ كشور صنعتي وجود دارد. جو بايدن از ديروز سفر ۸ روزه خود به كشورهاي اروپايي را آغاز كرده است. او در اين سفرها ضمن شركت در اجلاس سران گروه ۷، قرار است با سران كشورهاي عضو اين گروه ديدار و گفت‌وگو كند و البته در واپسين روز سفرش به ديدار ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه برود.
جو بايدن هفت ماه بعد از آغاز كارش به عنوان رييس‌جمهور امريكا، نخستين سفر خارجي خود را آغاز كرده است. برخلاف دونالد ترامپ كه در اولين ماه‌هاي رياست‌جمهوري‌اش به عربستان سعودي و اسراييل به عنوان نخستين مقاصد ديپلماتيك سفر كرده‌بود، بايدن اروپا را به عنوان مقصد نخستين سفر انتخاب كرده است. به نوشته نيويورك‌تايمز، انتخاب اروپا به عنوان نخستين مقصد سفرهاي ديپلماتيك مي‌تواند اندكي از ميزان بي‌اعتمادي متحدان اروپايي امريكا به واشنگتن بكاهد. دستور كار بايدن در اين سفر شامل شركت در نشست سران گروه ۷ در لندن، شركت در جلسه‌اي با رهبران ناتو و اتحاديه اروپا در بروكسل و نهايتا سفر به سوييس براي نشست جنجالي‌اش با ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه خواهد بود.
احياي روابط با متحدان
سفر بايدن به اروپا، آزمايشي جدي براي توانايي او در بهبود آسيب‌هاي واردشده به اعتماد متحدان اروپايي و ناتو به عملكرد دولت پيشين امريكا محسوب مي‌شود. دونالد ترامپ در دوران چهارساله رياست‌جمهوري‌اش بدون توجه به اتحاد طولاني‌مدت دو سوي آتلانتيك و ادعاي هميشگي امريكا مبني بر پيشتازي در حمايت از تجارت آزاد، سيلي از تعرفه‌هاي مضاعف را عليه متحدانش در اروپا و گروه ۷ وضع كرد. عقب‌نشيني امريكا از عضويت در پيمان‌هاي مهم بين‌المللي از جمله پيمان آب و هوايي پاريس و فشار به متحدان عضو ناتو براي پرداخت سهم بيشتري در بودجه‌هاي اين سازمان امنيتي- نظامي، باعث اختلاف نظرهاي شديدي ميان متحدان امريكا با دولت ترامپ شده بود. جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا پيش از آغاز سفر ۸ روزه‌اش به اروپا در يادداشتي براي روزنامه واشنگتن‌پست نوشت: «آيا ائتلاف‌ها و نهادهاي دموكراتيكي كه در طول يك قرن گذشته ايجاد شده‌اند مي‌توانند ظرفيت كافي براي مقابله با تهديدها و خصومت‌هاي جاري در جهان داشته باشند؟ به گمان من جواب اين سوال بله است. اين هفته در اروپا فرصت خواهم داشت تا اين اعتقاد خود را به اثبات برسانم.»
بايدن در جمع خبرنگاراني كه او را در اين سفر همراهي مي‌كردند گفته است: «هدف من از اين سفر ضمن تقويت ائتلاف‌ها، اين است كه به پوتين و چين ثابت كنم كه حق با اروپا و ايالات متحده است.»
ديدار با جانسون و اليزابت دوم
نخستين مرحله از سفر بايدن در روستاي ساحلي سنت ايوز دركورن‌وال بريتانيا آغاز مي‌شود. به گزارش يورونيوز رييس‌جمهوري ايالات متحده به همراه رهبران شش كشور ديگر، آلمان، ايتاليا، بريتانيا، ژاپن، كانادا و فرانسه در اجلاس گروه ۷ شركت خواهد كرد. قرار است ديپلماسي واكسن، تجارت، محيط زيست و ابتكار عمل براي بازسازي زيرساخت‌هاي جهان در حال توسعه، دستور كار اين نشست باشد. مقام‌هاي ايالات متحده امريكا اين نشست را به مثابه فرصتي براي رويارويي با قدرت فزاينده چين مي‌پندارند. جو بايدن احتمالا با فشارهاي بيشتر براي تقسيم موجودي واكسن كروناي ايالات متحده با ديگر كشورهاي جهان روبرو خواهد شد. اين در حالي است كه واشنگتن هفته گذشته از ارسال ۲۰ ميليون دوز واكسن به ديگر كشورها خبر داده بود.
تلاش بايدن براي وضع ماليات جهاني حداقلي بر شركت‌هاي بزرگ چندمليتي، در همان آغاز كار با مخالفت‌هاي داخلي در ايالات متحده روبرو شد. اين در حالي است كه وزراي دارايي گروه ۷ پيش از برگزاري نشست سران براي وضع ماليات با نرخ ۱۵ درصد و حتي اجازه به كشورهاي اقامتگاه اين شركت‌ها بر اخذ ۲۰ درصد ماليات از «مازاد» سود، يعني چيزي حدود ۱۰ درصد سود، توافق كرده‌اند. حدود ۱۰۰ شركت چندمليتي با سودهاي بسيار بالا مشمول چنين ماليات‌هايي خواهند بود. جمهوري‌خواهان ايالات متحده هفته پيش مخالفت جدي خود را با اين طرح اعلام كردند. برنامه‌اي كه در صورت اجرا، توانايي ايالات متحده براي اجراي يك توافق جامع جهاني را زير سوال مي‌برد.
بايدن امروز پنجشنبه با بوريس جانسون، نخست‌وزير بريتانيا در كورن‌وال ديدار مي‌كند. اين ملاقات فرصتي براي بازسازي روابط ويژه ايالات متحده با بريتانيا پس از بركسيت توصيف مي‌شود. پس از اجلاس سه‌روزه گروه ۷، جو بايدن به همراه همسرش جيل، در كاخ وينزر به ملاقات ملكه اليزابت مي‌روند. آقاي بايدن ۷۸ساله در سال ۱۹۸۲، زماني كه سناتور ايالت دلاور بود، با ملكه بريتانيا ديدار كرده بود.
بلژيك، اتحاديه اروپا و ناتو
بايدن بعد از بريتانيا به بلژيك خواهد رفت تا در دو اجلاس مهم اتحاديه اروپا و ناتو شركت كند. در جريان اين سفر، رييس‌جمهور امريكا با رجب طيب اردوغان رييس‌جمهوري تركيه و امانوئل ماكرون رييس‌جمهوري فرانسه نيز ديدارهايي دو جانبه خواهد داشت. همچنين قرار است كه جو بايدن در اين سفر با پادشاه بلژيك نيز ملاقات نمايد.
ديدار با پوتين
به گزارش خبرگزاري فرانسه، سفر اروپايي جو بايدن با ديدار با ولاديمير پوتين رييس‌جمهوري روسيه در تاريخ ۱۶ژوئن در شهر ژنو به پايان خواهد رسيد. ديدار با ولاديمير پوتين، نقطه‌عطف مهمي در سفر اروپايي رييس‌جمهوري امريكا خواهد بود. جو بايدن قصد دارد در ديدار با رييس‌جمهوري روسيه، نگراني خود را درباره موضوعاتي چون وضعيت اوكراين، بلاروس، حملات سايبري هكرهاي روسي، مداخله در انتخابات رياست‌جمهوري امريكا و نيز سرنوشت آلكسي ناوالني منتقد سرسخت كرملين كه در زندان به سر مي‌برد، مطرح كند. كاخ سفيد در آستانه ديدار ميان رهبران امريكا و روسيه، اعلام كرده است كه هدف از اين ملاقات، «برقراري روابط پايدارتر و قابل پيش‌بيني‌تر ميان دو كشور است». «جو بايدن» رييس‌جمهوري امريكا در آستانه ديدار با «ولاديمير پوتين» همتاي روس خود گفت كه واشنگتن به دنبال درگيري با مسكو نيست بلكه خواستار روابطي پايدار است. بايدن در اين باره گفت: «من با ولاديمير پوتين در ژنو ديدار خواهم كرد، پس از گفت‌وگوهاي سطح بالا با دوستان، شركا و متحدان كه جهان را از همان چشم‌انداز ايالات متحده مي‌بينند، روابط و اهداف مشترك خود را با آنها تمديد خواهيم كرد».
پيش از اين «سرگئي لاوروف»، وزير خارجه روسيه گفت كه مسكو هيچ توهمي درباره ديدار ميان روساي جمهور امريكا و روسيه ندارد. لاوروف گفت كه نبايد انتظار بيش از حد از ديدار ميان «ولاديمير پوتين» و «جو بايدن»، روساي جمهور روسيه و امريكا داشت. وي افزود كه استقبال از اين ديدار بسيار مهم است و نشان‌دهنده عزم روسيه براي گفت‌وگوهاي آزادانه بوده. لاوروف در ادامه تاكيد كرد كه كرملين به دنبال روابط عمل‌گرايانه با غرب است.