كاظم غريب‌آبادي در نشست شوراي حكام:
از ايران انتظار بي‌جا نداشته باشيد
گروه ديپلماسي| كاظم غريب‌آبادي، سفير و نماينده دايم كشورمان نزد سازمان‌هاي بين‌المللي در وين، طي سخنراني در شوراي حكام، مواضع جمهوري اسلامي ايران درخصوص گزارش مديركل آژانس در مورد راستي‌آزمايي اجراي برجام را تشريح كرد. اهم مواضع نماينده دايم ايران به شرح زير است:
۱- سه سال از تصميم يكجانبه و ناموجه امريكا مبني بر خروج از برجام، نقض تعهدات اين كشور ذيل اين توافق، تضعيف غيرمسوولانه قطعنامه ۲۲۳۱ شوراي امنيت و اعمال سياست شكست خورده «فشار حداكثري» مي‌گذرد.
۲- رييس‌جمهور سابق امريكا، اصل بنيادين حقوق بين‌الملل يعني «اصل لزوم وفاي به عهد» را در قربانگاه دولت خود ذبح كرد. ابعاد فراسرزميني تحريم‌هاي ايالات متحده كه با حقوق بين‌الملل مغايرت دارند، حتي دوستان اروپايي آن را نيز از اجراي تعهدات‌شان باز داشت.
۳- از آنجا كه بخش لغو تحريم و تاثيرات آن در برجام، مبناي اساسي رضايت ايران به اين توافق به‌طور كامل را تشكيل مي‌دهد، نقض‌هاي ايالات متحده امريكا باعث شد كه اين قسمت از توافق بي‌اثر و عاري از فايده شود.
۴- يك سال پس از ادامه عدم اجراي توافق توسط امريكا، ايران از حقوق خود برابر مفاد همان توافق استفاده كرد و يك سياست تدريجي را براي متوقف كردن اجراي بخشي از تعهدات خود تحت برجام اتخاذ كرد. حتي در اين شرايط نيز آژانس قادر به راستي‌آزمايي و نظارت بر اقداماتي بود كه ايران در اين زمينه انجام داده بود، موضوعي كه به عنوان همكاري «استثنايي» حتي در طول شيوع كرونا به رسميت شناخته شد.
۵- در چنين شرايطي، مجلس شوراي اسلامي ايران در تاريخ ۲ دسامبر ۲۰۲۰ و پس از حدود دو سال و نيم از ادامه تحريم‌هاي اقتصادي عليه بخش‌هاي مختلف اقتصاد ايران توسط امريكا و فقدان اقدامات عملي اتحاديه اروپا، سه كشور اروپايي در اجراي تعهدات خود، قانوني را تحت عنوان «برنامه اقدام راهبردي براي لغو تحريم‌ها و صيانت از منافع ملت ايران» تصويب كرد كه دولت را ملزم كرد اجراي تمامي فعاليت‌هاي نظارت و راستي‌آزمايي فراتر از موافقتنامه پادمان ايران با آژانس، از جمله اجراي داوطلبانه پروتكل الحاقي را در صورت ادامه عدم پايبندي طرف‌هاي توافق پس از دو ماه از اجرايي شدن اين قانون، متوقف كند.
۶- متاسفانه، الزامات اين قانون برآورده نشد و لذا اجراي اقدامات داوطلبانه از جمله پروتكل الحاقي متوقف شد، اما در نتيجه بحث و گفت‌وگوي فشرده و با حسن‌نيت با آژانس، يك تفاهم فني دوجانبه موقت كه سازگار با قانون مصوب پارلمان ايران است، براي مدت زمان حداكثر سه ماه از ۲۱ فوريه ۲۰۲۱ حاصل گرديد. با انقضاي اين تفاهم در ۲۴ مه ۲۰۲۱، ايران تصميم گرفت تفاهم فني را اين‌بار تمديد نكند. در همين حال، ضمن تاكيد مجدد بر ادامه توقف اجراي اقدامات داوطلبانه از جمله پروتكل الحاقي، ايران تصميم گرفت تا به ضبط و نگهداري داده‌ها براي مدت زمان حداكثر يك ماه ادامه دهد. تصميم جديد با هدف فراهم آوردن فرصتي ديگر براي پيشرفت و درنهايت، جمع‌بندي مذاكرات فني دوجانبه با آژانس بود. ايران، يك‌بار ديگر و براي دومين‌بار، دريچه فرصت جديدي را گشود كه بايد از آن در سطح سياسي و فني استفاده شود.
۷- از دو ماه قبل، ايران به طور جدي و هدفمند در مذاكرات با مشاركت‌كنندگان در برجام شركت كرد. دور پنجم اين گفت‌وگوها هفته گذشته به پايان رسيد. با اين حال، مهم است كه نتيجه اين تلاش‌ها منجر به تامين ضمانت كافي جهت لغو تمامي تحريم‌ها به روشي قابل راستي‌آزمايي گردد و ما بار ديگر با وضعيت بحراني ناشي از خروج ايالات متحده از توافق يا سوءاستفاده از مكانيزم‌هاي مندرج در برجام و نقض تمام تعهدات آن، در حالي كه ايران كاملا به مفاد برجام پايبند است، مواجه نشويم. هنوز مشاهده نشده است كه آيا امريكا عزم كافي و آمادگي ترك اعتياد خود براي استفاده از اقدامات يكجانبه زورمدارانه، احترام به حقوق بين‌الملل، اجراي تعهدات خود درخصوص لغو تحريم‌ها به روشي كامل و موثر و اتخاذ تصميمات دشوار ضروري براي اين امر را دارد يا نه؟ ۸- ايران نيز به نوبه خود، به طور پيوسته اعلام داشته است كه پس از اجراي ساير تعهدات، به ويژه اجراي تعهدات برجامي مرتبط با لغو تحريم آن هم به طور كامل، موثر و به روشي قابل راستي‌آزمايي، گام‌هاي جبراني خود را برخواهد گرداند و اجراي تعهدات هسته‌اي خود را از سر خواهد گرفت.
۹- در پاسخ به هيات‌هايي كه از ايران خواستند اقدامات جبراني هسته‌اي خود را متوقف كند، مايلم تصريح كنم كه: از ايران انتظار نداشته باشيد در حالي كه تحت تحريم‌هاي يكجانبه و ظالمانه است، همچنان تعهدات هسته‌اي خود را تحت برجام نيز اجرا كند. اقدامات ما كاملا منطبق با مفاد برجام و حقوق ما بوده و واكنشي است به نقض تعهدات امريكا، اتحاديه اروپا و سه كشور اروپايي.