رونمايي از چين جديد در سخنراني شي‌جين پينگ به مناسبت صدسالگي حزب كمونيست
رييس‌جمهوري كه مي‌خواهد «مائو» باشد
شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور چين در صدمين سالگرد تاسيس حزب كمونيست گفت كه روند پيشرفت اين كشور متوقف‌شدني نيست و هر كس كه بخواهد در برابر اين پيشرفت بايستد با «ديواري فولادين» روبه‌رو خواهد شد؛ يك سخنراني باشكوه براي دبير كل حزبي كه توانست چين را از كشوري ضعيف‌شده به ابرقدرتي جهاني تبديل كند.
يك‌صد سال قبل در تابستان 1921 هيچ‌كس نمي‌توانست تصور كند كه حزب كمونيست چنان قدرت خواهد گرفت كه چين را به يك ابرقدرت در تراز بين‌المللي تبديل كند. در آن زمان حتي پيش‌بيني بقاي طولاني‌مدت حزبي كوچك كه 10 سال پس از انقلاب ملي چين داشت تاسيس مي‌شد و تا سال 1923 حتي هزار عضو ثابت نيز نداشت، هم غيرممكن مي‌نمود اما روند اتفاقات در چين به سمتي پيش رفت كه اين حزب را به قدرتمندترين حزب در شرق آسيا بدل كرد.
در 1921 و در زمان تاسيس حزب كمونيست چين، اين كشور با مشكلاتي كه از اضمحلال نظام امپراتوري در 1911، دخالت و تجاوز خارجي از سوي كشورهايي نظير ژاپن، بريتانيا، فرانسه و ايالات متحده، اثرات مخرب جنگ جهاني اول و انقلاب روسيه و فعاليت قدرتمندان محلي و فئودال‌ها ناشي مي‌شد، روبه‌رو بود و چشم‌انداز جالبي پيش روي اين كشور قرار نداشت. در آن زمان، در يك مدرسه آجرپزي كه يادگاري از دوره استعمار فرانسه در قرن نوزدهم بود، 12 مرد (شايد هم بيشتر) گرد‌هم آمدند تا نيرويي را تاسيس كنند كه بيش از آنكه از كارل ماركس و تفكرات او الهام گرفته باشند به انقلابيون روسيه چشم دوخته بودند كه توانسته بود امپراتوري رومانوف‌ها در روسيه را سرنگون كرده و بر شوروي پهناور‌ترين كشور جهان حاكم شوند.
يك قرن بعد، حزب كمونيسم چين در حالي نقش يكي از ابرقدرت‌هاي جهان را ايفا مي‌كند كه اتحاد جماهير شوروي سال‌هاست دچار فروپاشي شده و پكن همچنان پيش مي‌تازد.
روز پنجشنبه صدمين سالگرد تاسيس حزب و زماني بود كه چين مي‌خواست جايگاه جديد خود را در عرصه بين‌المللي جشن بگيرد. شي جين‌پينگ، رييس‌جمهور اين كشور در يك سخنراني كه مملو از نشانه‌هايي دقيق از تغيير رفتار چين در عرصه بين‌المللي بود تلاش كرد تا بگويد براي حزب كمونيست كه به راحتي 70 هزار نفر را براي يك جشن گرد‌هم جمع مي‌كند و ضمن برخورداري از توان تكنولوژيك خود را مجهز به قدرتي بي‌نظير يعني نيروي انساني مي‌داند روبه‌رو شدن با مانع خارجي براي پيشرفت غيرقابل تحمل است.
نيويورك‌تايمز در توصيف سخنراني رييس‌جمهور چين نوشته است: براي اين سخنراني كه گاهي به نظر مي‌رسيد بيش از آنكه ميليون‌ها چيني نشسته در پشت تلويزيون‌هاي‌شان مخاطب آن باشند، واشنگتن مخاطب آن است شي جين‌پينگ تصميم گرفته بود ميدان تيان آن من را انتخاب كند و به دنيا بگويد حذف چين امكان‌ناپذير است.
شي كه با پوشيدن لباس مائو در اين جشن حاضر شده بود، گفت: «مردم چين هرگز به نيروهاي خارجي اجازه نخواهند داد كه به ما ستم كنند، ما را مورد آزار و اذيت قرار دهند يا ما را به بردگي بگيرند.» او افزود: «هر كس چنين خيال دروغيني داشته باشد سرش شكسته خواهد شد و خونش روي ديواري فولادين كه از گوشت و خون 1.4 ميليارد نفر چيني ساخته شده، خواهد ريخت.» تحليلگران بر اين باورند كه سخنراني اخير شي جين‌پينگ يكي از تهاجمي‌ترين سخنان او از زمان رسيدن به قدرت محسوب مي‌شود و حامل اين پيام از سوي پكن بود كه چين و رويكرد متفاوتي كه اين كشور در مقايسه با ساير قدرت‌هاي جهاني اتخاذ كرده مي‌تواند نتيجه‌اي موفقيت‌آميز داشته باشد.
از مستعمره بودن تا بدل شدن
به قدرتي جهاني
رييس‌جمهوري چين سپس از «دنياي جديدي» ياد كرد كه به گفته او به واسطه نقش مردم كشورش شكل گرفته و خطاب به غرب از «ظهور برگشت‌ناپذير» كشورش كه پيش‌تر «مستعمره بوده و اكنون يك قدرت جهاني است» سخن گفت. شي تاكيد كرد دوراني كه مردم كشورش رنج مي‌بردند و تحت ستم قرار داشتند براي هميشه به پايان رسيده و آنها نه تنها در براندازي دنياي قديم نقش داشته‌اند بلكه زمينه‌ساز شكل‌گيري دنياي جديد نيز بوده‌اند. او در جريان اين سخنراني يك‌ساعته كه به صورت مستقيم از تلويزيون دولتي چين پخش شد متعهد شد كه ارتش و نيروهاي نظامي كشورش را تقويت كند و در راستاي يكپارچگي و بازگرداندن تايوان به سرزمين اصلي چين گام‌هاي جدي بردارد. شي جين‌پينگ همچنين ضمن تاكيد بر محافظت از امنيت و حاكميت چين متعهد شد كه ثبات اجتماعي در هنگ‌كنگ، منطقه نيمه خودمختار تحت حاكميت اين كشور را تضمين كند. اين سخنان رييس‌جمهوري چين در حالي بيان مي‌شود كه جايگاه شي و حزب كمونيست در پي خروج سريع اين كشور از بحران همه‌گيري بيماري كوويد۱۹ رو به ارتقا است. شي جين‌پينگ كه از او به عنوان مقتدرترين رهبر پس از مائو تسه تونگ، بنيانگذار جمهوري خلق چين نام برده مي‌شود همچنين سوسياليسم را تنها راه نجات كشورش قلمداد كرد و گفت كه هرگونه تلاش براي ايجاد شكاف ميان مردم و حزب كمونيست محكوم به شكست است. رييس‌جمهور چين تصريح كرد كه اين كشور از تجربيات ساير كشورها ياد مي‌گيرد اما آموزه‌هاي متكبرانه كشورهاي ديگر را برنمي‌تابد. به گفته او، «دوره جديدي آغاز شده كه در آن قدرت‌هاي جهاني ديگر نمي‌توانند معاهده‌هاي نابرابر را بر جمهوري خلق چين تحميل كنند. ملت چين روي پاي خود ايستاده و به كسي اجازه نخواهد داد سرنوشتش را كنترل كند.»
چالشي براي نظام بين‌المللي
دنگ يوون، سردبير پيشين روزنامه حزب كمونيست كه اكنون در ايالات متحده زندگي مي‌كند درباره اين سخنراني مي‌گويد: «اين سخنراني آشكارا خطاب به امريكا مطرح شد. پيام ديگر اين سخنراني اين بود كه حزب كمونيست نماينده مردم چين است و منافع آنها را دنبال مي‌كند. شي جين‌پينگ مي‌خواست بگويد جدا كردن حزب كمونيست از مردم چين و تفكيك قائل شدن ميان آنها غيرقابل قبول است و هيچ‌كس نمي‌تواند چنين ادعايي را مطرح كند.» جود بلانشت چين‌شناس امريكايي نيز كه در مركز بررسي‌هاي استراتژيك و مطالعات بين‌المللي در واشنگتن عضويت دارد معتقد است اين يك سخنراني معمولي نبود و «به نظر نمي‌آمد از سوي رهبري مطرح شده باشد كه به اين زودي‌ها بخواهد از قدرت كناره‌گيري كند.» به گفته او «همه‌چيز طوري برنامه‌ريزي شده بود تا به تمام دنيا اعلام شود با يك چين متحد و قوي روبه‌رو هستند كه قرار نيست جايي برود.»
به گزارش «اعتماد»، در اين سخنراني هيچ اشاره مستقيمي به رقابت با ايالات متحده يا ساير رقيبان قدرتمند در عرصه بين‌المللي نشد اما رييس‌جمهور چين با زير سوال بردن ادعاي ناكارآمدي نظام تك‌حزبي و تاكيد بر عدم تحمل هرگونه مانع بر سر راه پيشرفت چين، نشان داد كه عزمي جدي در مقابله با رويكرد دولت بايدن دارد. دولت بايدن از ابتداي آغاز به كارش تلاش كرد كه خود را رهبر جامعه جهاني و دموكراسي‌ها در مقابل رويكرد اتوكراسي چين نشان دهد و با همين بهانه كوشيد متحدان غربي ايالات متحده را براي مهار چين متحد كند. رييس‌جمهور ايالات متحده در نشست اخير گروه هفت ابتدا با تاكيد بر «نقض گسترده حقوق بشر در چين» و سپس با مانور روي «فعاليت‌هاي تحريك‌كننده پكن در درياي چين جنوبي» از رهبران گروه هفت خواست تا مقابل اين اتفاقات بايستند.
نشريه نيويوركر در تحليلي پيرامون جشن صدسالگي حزب كمونيست چين نوشته است: «اين جشن برگزار شد تا پكن به دنيا اعلام كند يك قرن پس از اينكه مائو و گروهي از دانشجويان ماركسيست-لنينيست حزب كمونيست را تاسيس كردند اين حزب به نهايت روياي يك نظام مبتني بر اتوكراسي دست يافته است: آنها مي‌توانند با هر تهديد داخلي حتي پيش از رخ دادن آن مقابله كنند، به لطف فناوري‌هاي جديد امكان پيش‌بيني هر خطري را داشته باشند و با قدرت اقتصادي كم‌نظير تلاش كنند تا به بازنويسي قوانين و قواعد نظام بين‌الملل بپردازند.»
همه‌چيز براي «شي»
فارن پاليسي اما نگاه متفاوتي به اين جشن صدسالگي دارد. از نگاه اين نشريه، جشن صدسالگي حزب كمونيست در اصل جشني متعلق به شي جين‌پينگ بود و براي او برگزار مي‌شد. به نوشته فارن پاليسي، «از زمان مرگ مائو در سال 1976 هيچ‌گاه قدرت در چين و حزب كمونيست اين كشور قائم به يك شخص نبود» اما رويكرد متفاوت شي با رهبران قبلي نشان مي‌دهد كه او دوست دارد چنين اتفاقي در حزب بيفتد. نويسنده در اين تحليل با اشاره به تغيير قانون چين در سال 2018 و برداشته شدن رهبري بيش از دو دوره در اين كشور مي‌نويسد: «او خود را هم‌تراز با مائو مي‌داند و مي‌خواهد در اقدامي غيرمعمول براي سومين دوره نيز در قدرت باقي بماند. او تصميم دارد همانند مائو به قدرت بچسبد و خود را رهبر مردم مي‌خواند؛ عنواني كه سابقا مختص به مائو بود و براي ديگر رهبران چين به كار نمي‌رفت.» استيو تسانگ استاد دانشگاه سوآس انگليس در اين خصوص مي‌گويد: «پيام اين جشن بازگشت كامل ايدئولوژي به چين است.» او تاكيد دارد چين رويكردي كاملا ايدئولوژيك را در دوره شي در پيش گرفته و ايدئولوژي از چين جداشدني نيست.