عفو پرحاشيه كاتالان‌ها در اسپانيا
محمود فاضلي
دولت اسپانيا سرانجام در نشست هفتگي خود عفو رهبران جدايي‌طلب ايالت كاتالونيا را تصويب كرد. راست‌گرايان همچنان منتقد اين تصميم هستند و خبر از اعتراض به آن نزد دادگاه قانون اساسي داده‌اند. با تصويب عفو رهبران ايالت كاتالونيا اين مصوبه در روزنامه رسمي منتشر شد و افراد مذكور از زندان آزاد شدند. احزاب راست‌گرا همچنان معتقدند دولت با عفو كاتالان‌ها در حال خيانت به كشور است، اما دولت اسپانيا تصميم سخت عفو رهبران ايالت كاتالونيا را تقويت همبستگي در كشور و در راستاي منافع ملي كشور مي‌داند. سخنگوي دولت اسپانيا ادعاي احزاب راست‌گرا مبني بر توافق دولت مركزي با كاتالان‌ها براي برگزاري يك همه‌پرسي را نادرست و تلاش براي گفت‌وگو با كاتالان‌ها را براي حل وفصل مناقشه اين ايالت و در چارچوب قانون اساسي اسپانيا مي‌داند.
پدرو سانچز، نخست‌وزير اسپانيا حتي به ابتكار خودش در كنگره نمايندگان حضور يافت و درخصوص عفو رهبران كاتالونيا به نمايندگان پارلمان اين كشور توضيح داد و مدعي شد اين تصميم در راستاي منافع عمومي و ملي بوده و هدف آن بازگرداندن آرامش به مجموعه كاتالونيا و اسپانياست. او اطمينان داد كه همه‌پرسي استقلال‌طلبي در كاتالونيا برگزار نخواهد شد، اما از برگزاري يك همه‌پرسي در آينده در خصوص توافقاتي كه در ميز گفت‌وگو با كاتالان‌ها حاصل شود، دفاع كرد.
نماينده حزب چپ جمهوري‌خواه كاتالونيا پس از تاكيد نخست‌وزير اسپانيا بر برگزار نشدن همه‌پرسي استقلال‌طلبي در كاتالونيا انتقاد كرد و مدعي شد همان‌طور كه ديدگاه نخست‌وزير در خصوص عفو كاتالان‌ها نسبت به گذشته تغيير و نهايتا حكم عفو را امضا كرد، با كمي‌گذشت زمان، مساله برگزاري همه‌پرسي استقلال‌طلبي نيز حل خواهد شد.
پس از اين سخنان، احزاب راست‌گراي «مردمي، وكس و شهروندان» نخست‌وزير را متهم به سازش در برابر جدايي‌طلبان كاتالونيا و خيانت به كشور كردند. سانچز از اينكه حزب مردمي بدون ارايه هيچ طرح مشخصي صرفا با قرار گرفتن در كنار راست‌گرايان افراطي وكس به دولت حمله مي‌كند به شدت انتقاد كرد. او در پاسخ به حزب وكس تاكيد كرد اگر به تصميم اين حزب باشد احتمالا براي حل مساله كاتالونيا بايد هر 50 سال يك‌بار بارسلونا را بمباران كرد. پدرو سانچز نخست‌وزير اسپانيا پيش از آزاد شدن رهبران كاتالونيا، بارها بر لزوم توسل به گفت‌وگو براي حل وفصل اختلافات بين اين ايالت و دولت تاكيد كرده بود كاتالونيا بايد توسل به توجيهات و اقدامات انتقام‌جويانه را كنار بگذارد و به دنبال راه‌حل مشكلات باشد كه مورد استقبال رييس ايالت كاتالونيا قرار گرفته است.
اوريول جونكراس رييس حزب چپ جمهوري‌خواه كاتالونيا كه از جمله رهبران محبوس استقلال‌طلب اين ايالت است با ارسال نامه سرگشاده‌اي به مطبوعات، اقدامات يك‌جانبه را براي استقلال ايالت كاتالونيا عملي ندانسته و از طرح دولت اسپانيا براي عفو رهبران كاتالونيا استقبال كرد. او بر لزوم برگزاري همه‌پرسي استقلال‌طلبي ايالتش البته در هماهنگي و توافق با دولت اسپانيا نيز تاكيد كرد. به اعتقاد او كنار گذاشتن رويه يك‌جانبه در روند استقلال‌طلبي ايالت مي‌تواند كمي از فشارها بر نخست‌وزير اسپانيا بكاهد.
پابلو كاسادو رييس «حزب مردمي» اسپانيا از عفو رهبران كاتالونيا انتقاد و مدعي شد اين عفو به معني تسليم شدن در برابر جدايي‌طلبان است و خطي براي اسپانيا و ديگر كشورهاي اروپايي همچون ايتاليا، روماني و فرانسه و مجموعه اتحاديه اروپا به شمار مي‌رود. اين حزب به سانچز هشدار داد هرگونه توافق با كاتالان‌ها براي برگزاري يك همه‌پرسي در اين ايالت ناقض قانون اساسي است. دو حزب «وكس» و «شهروندان» لوايح اعتراضي خود عليه عفو رهبران كاتالونيا را تسليم ديوان عالي اسپانيا كردند. به اعتقاد «حزب وكس» تصميم دولت براي عفو كاتالان‌ها، به منزله زدن خنجري از پشت به مجموعه كشور اسپانيا و پادشاه است. اين حزب به حزب «مردمي» پيشنهاد داد به دليل عفو كاتالان‌ها از سوي نخست‌وزير اسپانيا، يك طرح استيضاح ديگر عليه پدرو سانچز به رهبري حزب مردمي ارايه شود. حزب شهروندان تاكيد دارد اگر حزب مردمي چنين طرحي ارايه دهد با حمايت اين حزب روبه‌رو خواهد شد. اما حزب مردمي تاكيد كرد ارايه چنين طرحي در حالي كه راي كافي براي موفقيت آن وجود ندارد بي‌معني است و از پيشنهاد ارايه طرح استيضاح عليه نخست‌وزير استقبال نمي‌كند. رهبران كاتالونيا كه مورد عفو دولت اسپانيا قرار گرفتند، تاكيد كردند عفو دولت را دليلي براي سكوت نمي‌دانند و همچنان مصمم به تحقق استقلال كاتالونيا هستند. شواهد نشان مي‌دهد رهبران كاتالونيا به نوبه خود شروع به بهره‌برداري از اين وضعيت كرده و برخي از آنها عفو را نشانگر ضعيف شدن حكومت اسپانيا مي‌دانند. كارلس پوجدمونت رييس اسبق ايالت نيز (كه به عنوان نماينده پارلمان اروپا در بلژيك به‌سر مي‌برد) معتقد است اسپانيا چاره‌اي جز عفو استقلال‌طلبان كاتالونيا ندارد، چراكه خوب مي‌داند اگر چنين نكند، درآينده نزديك اصل احكام حبس صادره دستگاه قضايي اسپانيا عليه رهبران كاتالونيا از سوي محاكم اروپايي رد خواهد شد. قرار است نخست‌وزير اسپانيا با رييس جديد كاتالونيا در مادريد ديدار داشته باشد. اگرچه ملاقات نخست‌وزير اسپانيا با روساي ايالت‌هاي اين كشور پس از آغاز دوره رياست آنها اقدامي مرسوم است، اما درخصوص كاتالونيا اين ملاقات فراتر از موارد تشريفاتي است و در چارچوب «ميز گفت‌وگوي بين دولت مركزي اسپانيا و ايالت كاتالونيا» مورد توجه قرار خواهد گرفت. عفو رهبران كاتالونيا موجب دلسردي ديوان عالي اين كشور شده است. گفته مي‌شود اين ديوان معتقد است اين عفو حتي موقعيت احكام حبس صادره عليه كاتالان‌ها در دادگاه حقوق بشر اروپا را نيز تضعيف مي‌كند. اين عفو در كنار خواست احزاب دولتي براي اصلاح قانون مجازات آشوب و حتي موضع‌گيري اخير شوراي اروپا، سبب خواهد شد دادگاه حقوق بشر اتحاديه اروپا لوايح اعتراضي كاتالان‌ها درخصوص احكام حبس صادره عليه خود را به راحتي بپذيرد.