سيستان و بلوچستان ، تنهاي تنهاي تنها
محمد بلوچ‌زهي
با آنكه يك هفته از شرايط فوق بحراني سيستان و بلوچستان و شيوع مرگ‌بار و بي‌سابقه كرونا مي‌گذرد و به‌رغم سفر مقامات وزارت بهداشت به اين استان در هفته گذشته متاسفانه همچنان كمبود پزشك، كافي نبودن تخت‌هاي بيمارستاني، ناياب بودن بسياري از اقلام دارويي و تجهيزات بهداشتي و درماني مردم را از پاي درآورده و از نفس انداخته و نيز گذشت زمان هم بر وخامت اوضاع افزوده است. اكنون پاي جهنده ويروس جهش يافته دلتا به دليل حجم بالاي تردد اتباع كشورهاي همسايه پاكستان و هندوستان و نيز تعاملات و تبادلات مرزي به اين استان باز شده و تا جايي پيش رفته كه ميزان موارد مرگ و مير و ابتلاي استاني ناشي از كرونا گوي سبقت مبتلايان را حتي از كشور مبدا انتقال ويروس يعني پاكستان نيز ربوده است. كشور همسايه و پرجمعيت پاكستان كه با مشكلات عديده اقتصادي، فقر فزاينده و ناهنجاري‌هاي بالاي اجتماعي دست به گريبان است، توانست با اجراي طرح قرنطينه عمومي و فاصله‌گذاري اجتماعي در يك دوره دو ماهه شيوع گسترده ويروس جهش يافته كرونا را مهار كند و تا حدودي كشور را از دچار شدن به سرنوشت كرونايي مرگ‌بار هند نجات دهد. سرلوحه قرار دادن تجربه تا حدودي موفق پاكستان براي جلوگيري از افزايش موارد مرگ و مير و ابتلا به كرونا كه اين كشور همسايه از لحاظ فرهنگي و اجتماعي تشابهات و قرابت‌هاي فراواني با مردم سيستان و بلوچستان دارد، مي‌تواند در برون‌رفت از اوضاع فوق بحراني سيستان و بلوچستان موثر باشد و راهگشا. بر هيچ كس پوشيده نيست مراودات بلوچان ايران و پاكستان به ويژه در مناسبات مختلف اجتماعي از جمله عروسي و عزا باتوجه به ارتباطات سببي و نسبي بسيار پررنگ است و برقرار؛ بنابراين اگر با علم به اين قرابت‌ها و روابط مستحكم فرهنگي و اجتماعي از همان ابتدا شناسايي موارد مبتلا به كروناي هندي سخت‌گيري در ترددهاي بين مرزي هوايي، آبي و زميني با كشورهاي پاكستان و هندوستان اعمال مي‌شد حال شاهد چنين سونامي مرگ‌بار كرونايي نمي‌بوديم كه اكنون سيستان و بلوچستان را جامه سياه به تن و تب‌دار كرده و كم نفس و بيمار و زخمي.
به هر جهت اگرچه ديرهنگام است اما ماهي را هر زمان از آب بگيريد، تازه خواهد بود. با اين شرايط هم‌اكنون نيز مي‌توان با اعمال محدوديت‌هاي اجتماعي لازم از جمله تعطيلي يك هفته‌اي ادارات و سازمان‌هاي دولتي، اعمال سخت‌گيري در برگزاري تجمعات مختلف اجتماعي و مذهبي و جلوگيري از برگزاري مراسم‌هاي محلي نظير عزا و عروسي و نيز مهم‌تر از آن استفاده اجباري از ماسك در نقاط مختلف درگير و پرخطر تا حدودي تبعات ناشي از اين وضعيت را به حداقل رساند.
نبايد فرموش كرد كه آنچه در اين دوره از همه‌گيري پاندمي كرونا سيستان و بلوچستان را با دوره‌هاي گذشته متفاوت كرده و متمايز، گستره درگيري و دامنه بسيار بالاي شيوع حتي تا دورترين نقاط روستايي است و جهندگي و پراكنش مضاعف دلتا ويروس كه شعاع آن را تا مناطق عشايري صعب‌العبور كه از لحاظ راه‌هاي دسترسي وضعيت نامساعدي دارند كشانده.
همچنين در پيچيدگي شرايط و وخامت اوضاع سيستان و بلوچستان بايد افزود به‌رغم اينكه بنا بر آمارهاي رسمي روزانه حدود بيست نفر از مبتلايان جان خود را از دست مي‌دهند و در عرض بيست و چهارساعت بيش از هزار و دويست نفر به كرونا مبتلا مي‌شوند با همين وجود جانباختگان كرونايي با حضور انبوه مردم تشييع مي‌شوند و كفن و دفن. از سوي ديگر در حالي كه اين استان پايين‌ترين درصد رعايت پروتكل‌هاي بهداشتي و استفاده از ماسك را در سطح كشور به خود اختصاص داده و ميزان موارد سرپايي و بستري كرونا نيز از متوسط كشوري گذشته و همين‌طور تعداد موارد مثبت مبتلايان به كرونا در موج جديد سه تا چهار برابر موج‌هاي قبلي اين ويروس است و نيز ده شهر استان بيمارستان ندارند، متاسفانه برگزاري مراسم‌هاي عزا و عروسي به قوت خود همچنان باقي است. با اين اوصاف همواره مردم سيستان و بلوچستان بر اين باور بوده‌اند كه اين استان سرشار از پتانسيل و ظرفيت‌هاي انساني، طبيعي، اقتصادي، فرهنگي، اجتماعي و گردشگري به دليل پايين بودن شاخصه‌هاي توسعه‌اي، محروم بودن از ابتدايي‌ترين امكانات و هدررفت استعدادهاي بالا «تنهاي تنهاي تنها» مانده كه با بحراني شدن وضعيت شيوع فزاينده و انفجاري كرونا اين تنهايي بيش از هر زمان ديگر اكنون احساس مي‌شود و لمس. بنابراين بيش از اين سيستان و بلوچستان را نبايد تنها گذاشت و رها به حال خود، چراكه اوضاع كرونا در اين استان داراي پراكندگي مضاعف و وسعت بسيار بالا با وخامت و پيچيدگي‌هاي بسياري روبه‌رو است و اگر بيش از اين وضعيت فوق بحراني جدي گرفته نشود و هر چه سريع‌تر چاره‌اي براي آلام بي‌شمار آن انديشه نشود باتوجه به اينكه اين استان از لحاظ زيرساخت‌هاي درماني و شاخص‌هاي بهداشتي در سطح كشور پايين‌ترين ضريب بهره‌مندي را داراست؛ به زودي نه تنها استان بلكه كشور را با چالشي عظيم و بحراني روبه‌رو خواهد كرد كه آن سرش ناپيدا باشد.