نبايد محلات را با خاك يكسان كنيم از نو بسازيم
محمدجواد حق‌شناس
استفاده از واژه «لكه ننگ» براي آسيب‌هاي اجتماعي در شهر يا «كوچ دادن مردم» از محلات فرسوده به بهانه نوسازي نشان از عدم شناخت مسائل شهري دارد.
مشكلات و چالش‌هاي ريشه‌داري كه دليل آن مديريت ناكارآمد و فساد‌هاي غير قابل انكار است نبايد جاي علت‌ها و معلول‌ها را عوض كرد؛ فاصله طبقاتي و اختلاف شمال و جنوب تهران، معلول شرايط ديگري است و حل اين مسائل بايد از منظر آسيب‌شناسانه و رفع علت‌ها باشد، نه اينكه با اين مسائل به شكل پليسي و حذفي برخورد كنيم و صورت مساله را پاك كنيم. نگاه سخت‌افزاري در اين حوزه جوابگو نيست بلكه بايد با صبر و حوصله به دنبال رفع تبعيض‌ها باشيم و با فساد سيستماتيك و مافياهاي بزرگي كه شكل گرفته، مبارزه كنيم.
در خصوص بافت فرسوده نيز بايد نگاه‌مان نگاهي اجتماعي باشد؛ اينكه در شهر تهران يكي از معضلات و مشكلات مهم بافت فرسوده است ترديدي نيست، اما براي تغيير بافت شهر و تغيير چهره آن و ساخت مجدد محلاتي كه با اين معضل روبرو هستند، بايد اقداماتي مبتني بر مطالعات علمي در نظر گرفته شود و شهرداري به تنهايي نمي‌تواند در اين باره اقدام كند. اصلاح اين شرايط بايد به صورت علمي و با انجام مطالعات دقيق كارشناسي انجام شود.
بايد بر اساس طرح جامع شهر تهران و با نظارت شوراي عالي شهرسازي و با توجه به پيوست شهرسازي شهر تهران طرح مطالعاتي آن شكل بگيرد. در ادامه، اين طرح تدوين و به شوراي شهر ارائه شود و با تاييد اين شورا و گرفتن مجوزهاي لازم براي آن از طرف شوراي عالي شهرسازي زمينه‌هاي اجراي آن فراهم شود.
موضوع ديگري كه حتما بايد در اين نوع اقدامات در نظر گرفته شود، شرايط اجتماعي و فرهنگي است كه در محلات مختلف تهران وجود دارد.
به همين دليل در اين حوزه مجموعه‌هايي در محلات شكل گرفته كه به سراغ مردم مي‌روند و در قالب يك طرح اجتماعي اهالي را راضي به نوسازي مي‌كنند. مداخله مستقيم بدون رضايت اهالي سرانجام درستي ندارد. نواب، حاصل نوسازي با رويكردهاي سخت‌افزارانه است. اتوبان نواب محله قديمي نواب را به دو قسمت تقسيم كرد و ضايعات زيادي را در حوزه‌هاي فرهنگي و اجتماعي به همراه داشت.
فاجعه‌اي كه در شهر آفريده شد و هنوز هم در آن منطقه شهر به آرامش نرسيده است. بدون استفاده از مردم و همراهي آنها نمي‌توان محلات را نوسازي كرد. نوسازي اجباري و تخريب و كوچ، روش مناسبي براي نوسازي بافت‌هاي فرسوده نيست.
بنابراين پيشنهاد قوي در اين زمينه مطالعه طرح جامع و استفاده از كارشناسان و متخصصان است. استفاده از نظرات و پيشنهادهاي كارشناسان و نظرات تخصصي در حوزه شهري و شهرسازي يكي از كارهايي است كه كمك مي‌كند تا اين تغييرات با آسيب‌هاي كمتري انجام شود. نبايد فقط به اين فكر باشيم كه محله‌اي را با خاك يكسان كنيم و آن را از نو بسازيم.
انجام چنين طرح‌هايي مي‌تواند با آسيب جدي روبه‌رو شود و ممكن است با وضعيتي غيرقابل كنترل درجامعه رو به رو شويم.
عضو شوراي پنجم شهر تهران