اعلام موضع هند درباره چابهار

مقامات هندي اعلام كردند افغانستان تحت حاكميت طالبان بخشي از گروه چهارجانبه هند، ايران و ازبكستان براي استفاده از بندر چابهار در جنوب شرق ايران نخواهد بود. هند، ايران و ازبكستان قرار است در سال جاري براي بررسي مسائل پيش روي پروژه كريدور بين‌المللي شمال و جنوب با يكديگر ديدار كنند. كريدور ۷ هزار و ۲۰۰ كيلومتري شمال و جنوب طرح بزرگ هند براي كاهش زمان تجارت با اروپا و ورود به بازار آسياي مركزي است. اين پروژه شامل هزاران كيلومتر جاده از بندر چابهار در جنوب، عبور از آذربايجان در شمال و به سمت روسيه و سپس اروپا مي‌شود. دولت افغانستان يك عامل مهم در مذاكرات بود زيرا هدف از ايجاد مسير چند‌جانبه تجاري از سوي هند و ايران دستيابي افغانستان به مسير تجاري آزاد بدون وابستگي به پاكستان بود. مقامات در وزارت امور خارجه هند اعلام كردند اگرچه اين كريدور همچنان براي هند در اولويت است، اما در مذاكرات بندر چابهار، افغانستان حضور نخواهد داشت.حال عدم حضور افغانستان در اين پروژه ارسال كالا از چابهار به افغانستان را متوقف خواهد كرد.
ماه گذشته هند پيشنهاد تشكيل گروه كاري چهارجانبه با حضور ايران، هند، افغانستان و ازبكستان را مطرح كرده بود تا در مورد استفاده مشترك از بندر چابهار گفت‌وگو شود. دولت افغانستان يك عامل مهم در مذاكرات بود، زيرا هدف از ايجاد مسير چند جانبه تجاري از سوي هند و ايران دستيابي افغانستان به مسير تجاري آزاد بدون وابستگي به پاكستان بود. حال عدم حضور افغانستان در اين پروژه ارسال كالا از چابهار به افغانستان را متوقف خواهد كرد.
تنش‌هاي دايم ديپلماتيك با پاكستان از يك سو و هند و افغانستان از سوي ديگر سبب شد تا اسلام‌آباد دسترسي دهلي و كابل به يكديگر را از طريق خاك خود محدود كند.يك مقام ارشد در وزارت خارجه هند گفت: قرار بود كريدور بين‌المللي حمل و نقل شمال و جنوب مسيري شود تا افغانستان به‌وسيله آن به تجارت با جهان بپردازد و كالاهاي هند نيز بدون مشكل به اين كشور ارسال شود.  هند در حالي از حذف افغانستان در اين پروژه خبر داد كه پيشتر مقام ارشد منطقه آزاد چابهار ادعاي توقف طرح توسعه اين بندر را رد كرده و معتقد بود روي كار آمدن طالبان مانع از توسعه اين بندر نمي‌شود چرا كه هند سهم ناچيزي در اين پروژه دارد. عبدالرحيم كردي مديرعامل منطقه آزاد تجاري ـ صنعتي چابهار در مصاحبه با سايت‌هاي خبري، توقف سرمايه‌گذاري هند در چابهار به عنوان پيامد روي كار آمدن طالبان در افغانستان را تاييد نكرد و گفته بود: « حتي در صورت خارج شدن هند از بندر چابهار هم تغييري در روند توسعه اين بندر ايجاد نخواهد شد چرا كه سهم هند در توسعه چابهار بسيار كمتر از آن چيزي است كه در تبليغات رسانه‌اي مطرح شده و از طرفي چابهار براي اقتصاد افغانستان ايجاد نشده بلكه اين افغانستان است كه به چابهار نياز دارد.».  او با اشاره به برخي خبر‌هاي منتشر شده كه گفته‌اند چابهار با آمدن طالبان از مسير توسعه خودش خارج مي‌شود، گفت: «دو نكته مهم در اين بين بايد مد نظر قرار بگيرد. اول اينكه شايد افغانستان خيلي خودش را وابسته به چابهار مي‌دانست و رييس‌جمهور سابق اين كشور هم در مورد نقش چابهار حرف‌هاي زيادي زده باشد، اما مقياس چابهار فراتر از افغانستان بوده و ما هيچ‌وقت در چابهار نگاه‌مان براي توسعه بندر، صرفا به افغانستان نبوده كه با تغيير وضعيت در اين كشور فكر كنيم چابهار بايد متوقف شود.» او به نگاه بلندمدت هند به كشور‌هاي آسياي ميانه اشاره كرد و گفت: هند به دنبال تقويت ارتباط با روسيه است و مسيري جز چابهار براي اين منظور ندارد؛ بنابراين يكي از هدف‌هاي اقتصادي هند در توسعه چابهار، افعانستان بوده، اما وزنش در مقايسه با بقيه طرف‌هاي تجاري هند به خصوص روسيه ناچيز است.» كردي تاكيد كرد كه: «از منظر هند اين پروژه قابل توقف نيست؛ اگرچه منافعش با شرايط جديد در افغانستان زير سوال رفته، منتها نگاه هند از ابتدا صرفا به افغانستان نبوده است.» با وجود اينكه مسوولان بر اين باورند كه حضور طالبان در افغانستان نمي‌تواند بر شرايط اين بندر تاثير بگذارد، اما نبايد از اين مهم گذشت كه اين كشور در چند سال گذشته درگير مبارزه با طالبان بوده و حضور يك گروه افراطي در اين كشور نه تنها بر ساير همسايه‌ها كه بر روابط تجاري و مراودات مالي نيز تاثير مي‌گذارد. اگرچه بايد منتظر ماند تا نشست بعدي براي مذاكرات پيرامون اين بندر برگزار شود تا به نتيجه روي كار آمدن طالبان در افغانستان و تاثير آن پي برد.