تهمينه و فيلم‌هاي نساخته‌اش
حسن لطفي
نمي‌دانم وقتي تهمينه ميلاني در شامگاه بيست و يك يا بيست و دوم بهمن ماه هزار و سيصد و شصت و هشت از مراسم اختتاميه هشتمين جشنواره بين‌المللي فيلم فجر سيمرغ بلورين به دست به خانه برگشت چه فكري در سر داشت اما خوب يادم مانده ترجيح مي‌دادم سازنده فيلم ريحانه (عليرضا رييسيان) به جاي او و احمدرضا درويش، جايزه بهترين فيلم بخش فيلم‌هاي اول و دوم را
به خانه ببرد.
دليلش هر چه بود ربطي به باورهاي امروزم ندارد.
حالا و در آستانه زادروز اين فيلمساز مطرح سي و دو سال اخير حضور او را در سينما تداوم جرياني مي‌دانم كه در آن بخشي از خواسته‌هاي زنان به تصوير كشيده شده است؛ جرياني كه اگر چه براي او از بچه‌هاي طلاق به صورت نرم آغاز و در فيلم خوب دو زن (1377) به كمال رسيد قبلا در سينماي ايران بيشتر توسط فيلمسازان مرد دنبال شده بود و تك‌صداهاي زنان فيلمساز (شهلا رياحي، كبري سعيدي) تاثير چنداني در اجتماع و سينما نداشت.
صداهايي كه از اواسط دهه شصت با حضور رخشان بني‌اعتماد، پوران درخشنده و تهمينه ميلاني رنگ و بويي زنانه‌تر پيدا كرد.
(قصدم جدا كردن فيلمسازان مرد و زن از يكديگر نيست، اما بر اين باورم كه فرهنگ مبتني بر نگاه مردسالارانه طي سال‌هاي مختلف به هنرمندان مرد اين كشور - منهاي چند استثنا - جهتي مرد برتربين داده است) نگاهي كه در دهه هفتاد براي دونفرشان (بني‌اعتماد و ميلاني) به اوج خود رسيد؛ اوجي كه براي پوران درخشنده در دهه نود با فيلم‌هاي هيس! دختران فرياد نمي‌زنند و زير سقف دودي رقم خورد.
نكته مهم در اين ميان شايد برخورد هجومي برخي منتقدين (نه منقدين) به آثار و نگاه خاص‌تر يا بهتر بگويم رك‌تر تهمينه ميلاني است؛ برخوردي كه برآمده از پيش فرضي است كه تهمينه ميلاني را فيلمسازي مردستيز مي‌داند كه به مظلوميت زنان شاخ و برگ زيادي مي‌دهد.
گذشته از آنكه اگر تهمينه ميلاني چنين نگاهي داشته باشد كه به گواه حرف‌هايش ندارد، باز هم نمي‌توانيم او را به صرف چنين ديدگاهي وادار به تغيير نگرش
كنيم.
شايد با همين باور است كه سي و سه سال پس از ساخت فيلم دو زن و پنج سال پس از ساخت آخرين فيلمش (ملي و راه‌هاي نرفته‌اش) احساس مي‌كنم حضور تهمينه ميلاني، رخشان بني‌اعتماد، پوران درخشنده و مرضيه برومند در سينماي ايران اتفاق خوشايندي بود كه با حضور تينا پاكروان، مونا زندي، آيدا پناهنده، نيكي كريمي، نرگس آبيار و... به موقعيت بهتري رسيده است.
موقعيت بهتري كه بي‌ترديد نيازمند ساخت فيلم‌هاي جديدي از تهمينه، رخشان و... است.