انتشار گزارش اف‌بي‌آي
درباره نقش عربستان در حملات يازده سپتامبر
ديپلمات سعودي
با هواپيماربايان
در ارتباط بود
آرمين منتظري
روز گذشته سري اول از اسناد مربوط به تحقيقات اف‌بي‌آي امريكا درباره حملات يازده سپتامبر منتشر شد. انتشار اين اسناد به دستور جو بايدن رييس‌جمهوري امريكا انجام شده است. بايدن وعده داده بود كه پس از بررسي اين اسناد، آنچه قابل انتشار است را طي مدت شش ماه منتشر خواهد كرد. حالا اف‌بي‌آي نخستين سري از اين اسناد را در 16 صفحه منتشر كرده است كه نشان‌دهنده ارتباط ميان هواپيماربايان حادثه يازده سپتامبر با برخي از اتباع سعودي است كه در امريكا زندگي مي‌كرده‌اند. اين اسناد كه تا حدودي ويرايش شده است اطلاعات نزديك‌تري از آنچه پيش‌تر تصور مي‌شد را بين هواپيماربايان و برخي از اتباع سعودي از جمله يك ديپلمات عربستاني فاش مي‌كند. خانواده‌هاي قربانيان حملات يازده سپتامبر همواره خواستار انتشار اين گزارش بوده‌اند. آنها معتقدند گزارش اف‌بي‌آي، در مقايسه با گزارش كميسيون تحقيق حملات يازده سپتامبر كه در سال 2004 منتشر شد، حقايق بيشتري در خود دارد. كميسيون تحقيق حملات يازده سپتامبر در آن زمان اعلام كرده بود كه نتوانسته هيچ ارتباطي ميان هواپيماربايان و اتباع سعودي بيابد اما در گزارش اف‌بي‌آي بر ارتباط دو طرف از طريق تماس تلفني و انواع ديگر راه‌هاي ارتباطي تاكيد شده است.
در گزارش كميسيون تحقيق درباره فهد الثميري، ديپلمات سعودي آمده است: «ما هيچ مدركي كه ثابت كند آقاي الثميري به دو هواپيماربا كمك كرده باشد، نيافتيم». اما ده سال بعد، ماموران اف‌بي‌آي به نتايج جديد و متفاوتي دست يافتند. در گزارش اف‌بي‌آي كه به وضوع با گزارش كميسيون تحقيق تفاوت دارد، آمده: «الثميري به يكي از نزديكانش ماموريت داد تا به محض ورود هواپيمارباها به لس‌آنجلس به كمك آنها برود و به او تاكيد كرد كه دو هواپيماربا آدم‌هاي خيلي مهمي هستند». همه اين اتفاقات يك سال قبل از وقوع حملات يازده سپتامبر رخ داده است. به اين معنا كه هواپيمارباها از يك سال قبل از حمله وارد خاك امريكا شده و تحت پوشش دانشجو در امريكا زندگي مي‌كردند.
علاوه بر اين در گزارش اف‌بي‌آي در خصوص جلسه ديگري از كارمندان دولت عربستان با هواپيمارباها در يك رستوران، مطالبي درج شده است. تا پيش از اين در همه گزارش‌ها آمده بود كه اين ديدار يك ديدار اتفاقي بوده است اما حالا اف‌بي‌آي در گزارش خود تاكيد كرده كه اين ديدار كاملا از قبل برنامه‌ريزي شده بوده و به هيچ عنوان اتفاقي نبوده است. در گزارش سال 2004 كميسيون تحقيق حملات يازده سپتامبر، از اين كارمند دولت عربستان با نام عمر البيومي نام برده شده و تاكيد شده البيومي شخصيتي اجتماعي و خوش‌برخورد و اهل تعاملات اجتماعي بوده است. در اين گزارش همچنين آمده بود كه به عقيده آنها آقاي البيومي نمي‌تواند كانديداي مناسبي براي همكاري و كمك به تندروهاي اسلام‌گرا باشد. اما مسلما اين البيومي بوده كه به نواف الحزمي و خالد المظهر كمك‌هاي لجستيكي و مالي ارايه كرده است.
اما در گزارش اف بي‌آي تاكيده شده كه آقاي البيومي در ستوران منتظر ورود هواپيماربايان بوده است و اساسا اين‌طور نبوده كه ملاقات بين البيومي و هواپيماربايان در آن رستوران اتفاقي صورت گرفته باشد. در گزارش اف‌بي‌آي از قول يك زن گواه آورده شده است كه البيومي مدام تكرار مي‌كرد كه جهان اسلام بايد اقدامي صورت دهد چراكه جهان اسلام درگير جهاد است. علاوه بر اين همه آنچه ذكر شد، خانواده‌هاي قربانيان حادثه يازده سپتامبر نيز گفته‌اند جزييات جديدي از گزارش اف‌بي‌آي يافته‌اند. براي مثال آقاي الثميري و البيومي هر كدام‌شان در نمودار شبكه تروريست‌هاي بين‌المللي در رده‌هاي بالا قرار داشته و فقط يك يا دو درجه با تروريست‌هاي اصلي فاصله داشتند. البيومي تقريبا به صورت روزانه با مغز متفكر حمله سال 1993 مركز تجارت جهاني در ارتباط بود و يك شب را به همراه مردي ديگر كه با يكي از فرماندهان ارشد اسامه بن‌لادن در ارتباط بود، در هتلي گذرانده بود. از سوي ديگر رديابي تماس‌هاي تلفني الثميري نشان مي‌دهد كه او با افرادي كه بمب‌گذاري شب سال نو ميلادي سال 2000 ميلادي در فرودگاه لس‌آنجلس را برعهده داشتند، ارتباط داشته است. البته در گزارش منتشرشده از سوي اف‌بي‌آي هيچ ارتباط مستقيمي ميان هواپيماربايان و دولت عربستان سعودي ديده نمي‌شود اما جيم كريندلر، وكيل مدافع قربانيان حادثه يازده سپتامبر كه از دولت عربستان سعودي شكايت كرده‌اند، مي‌گويد اين گزارش حمله صحت همه مباحث مطرح‌شده در لايحه شكايت موكلانش را تاييد مي‌كند. كريندلر مي‌گويد: «اين اسناد منتشرشده در كنار شواهد آشكار و علني كه تاكنون يافت شده، نقشه اوليه چگونگي اجراي عمليات القاعده در خاك امريكا را ترسيم مي‌كند. و دولت عربستان سعودي آگاهانه از اين نقشه حمايت فعالانه كرده است». دولت عربستان سعودي همواره اعلام كرده است كه ارتباط ميان هواپيماربايان و برخي اتباع سعودي كاملا اتفاقي بوده است و عربستان سعودي سال‌ها در كنار امريكا با القاعده مبارزه كرده است. سفارت عربستان سعودي در امريكا هفته جاري با صدور بيانيه‌اي اعلام كرد: «تاكنون هيچ مدركي دال بر اينكه دولت عربستان سعودي از حملات يازده سپتامبر پيش از وقوع‌شان مطلع بوده يا به حمله‌كنندگان براي اجراي اين حمله كمك‌رساني كرده يافت نشده است. و هرگونه اتهام عليه عربستان سعودي مبني بر دست‌داشتن اين كشور در حملات يازده سپتامبر كاملا دروغ و بي‌اساس است».
اين در حالي است كه خانواده‌هاي قربانيان حملات يازده سپتامبر مي‌گويند، سال‌ها در انتظار انتشار اين اطلاعات بوده‌اند. شانزده صفحه سندي كه روز شنبه توسط اف‌بي‌آي منتشر شد نخستين سري از اسنادي است كه بايدن وعده داده ظرف شش ماه آينده منتشر شوند.
گمانه‌زني‌ها در خصوص دخالت عربستات سعودي در حملات يازده سپتامبر مدتي پس از اين حملات شدت يافت و كارشناسان اعلام كردند كه ۱۵ نفر از ۱۹ مهاجم، تبعه سعودي بوده‌اند. علاوه بر اين در آن زمان اسامه بن‌لادن، رهبر وقت القاعده، از خانواده برجسته دربار پادشاهي سعود بود. ماجراي دخالت يا مشاركت افراد وابسته به حكومت سعودي در حملات ۱۱ سپتامبر چندين سال پس از اين حملات در سال 2015 و با انتشار گزارشي در روزنامه نيويورك‌تايمز بار ديگر بر سر زبان‌ها افتاد، گزارشي كه واكنش وزير خارجه عربستان سعودي را نيز به دنبال داشت. روزنامه نيويورك‌تايمز در گزارش خود افشا كرده بود كه عربستان سعودي، دولت و كنگره امريكا را تهديد كرده است در صورت قيد شدن نام اين كشور در ارتباط با واقعه ۱۱ سپتامبر در دادگاههاي امريكا، عربستان صدها ميليارد دلار دارايي خود در ايالات متحده را خواهد فروخت. در آن زمان قرار بود لايحه‌اي در كنگره امريكا تصويب شود كه به دادگاههاي امريكايي اجازه دهد دولت سعودي را به خاطر نقشش در حملات يازده سپتامبر محاكمه كنند.
در آن زمان عادل الجبير، وزير خارجه وقت عربستان، اين پيام تهديد‌آميز را به واشنگتن ابلاغ كرد و دولت باراك اوباما با نمايندگان كنگره امريكا براي سد كردن راه تصويب لايحه مذكور وارد مذاكره شد. اما حالا با دستور بايدن براي انتشار گزارش اف‌بي‌آي درباره حملات يازده سپتامبر بايد منتظر ماند و ديد كه چه حقايق ديگري مكشوف خواهد شد و آيا اين گزارش با جرح و تعديل و محافظه‌كاري دولت بايدن در رابطه با عربستان منتشر خواهد شد يا خير.