ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به تفاهم فني رسيدند
نخستين چراغ سبز دولت سيزدهم به مذاكرات
رافائل گروسي با دستان پر تهران را ترك كرد
اجازه ايران به بازرسان براي سرويس فني تجهيزات نظارتي و جايگزيني كارت‌هاي حافظه
سارا معصومي
ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در دقيقه 90 به تفاهم رسيدند، تفاهم فني كه در جريان نخستين ديدار رافائل گروسي با محمد اسلامي، رييس تازه‌نفس سازمان انرژي اتمي ايران در تهران حاصل شد. شامگاه جمعه بود كه رافائل گروسي پس از نهايي شدن متن تفاهم ميان آژانس و ايران، راهي تهران شد تا ايران و آژانس در تلاشي مشترك و تنها ساعاتي پيش از آغاز نشست دوره‌اي شوراي حكام در سايه تمديد تفاهم فني موقت فضا را براي تداوم مذاكرات فني و سياسي با ايران در وين حفظ كنند.
استقبال از گروسي در فرودگاه تهران بر عهده بهروز كمالوندي، سخنگوي سازمان انرژي اتمي بود. در فيلم‌هاي منتشر شده از مراسم استقبال مشخص است كه گروسي از سخنگوي سازمان انرژي اتمي ايران درباره وضعيت سلامتي و بهبودي پس از حادثه‌اي كه هنگام بازديد از تاسيسات هسته‌اي نطنز رخ داد، سوال مي‌كند و كمالوندي از جان سالم به در بردن از اين حادثه با عنوان معجزه ياد مي‌كند. فروردين ماه 1400 بود كه بهروز كمالوندي، سخنگوي سازمان انرژي اتمي به منظور بررسي ابعاد عمليات خرابكاري منتسب به رژيم اسراييل در تاسيسات هسته‌اي نطنز به اين مجموعه رفته بود و در حين بازديد دچار حادثه شد. رژيم اسراييل در دو دهه اخير بارها و بارها اقدام به عمليات خرابكارانه در تاسيسات هسته‌اي و همچنين ترور دانشمندان هسته‌اي ايران كرده اما آژانس بين‌المللي انرژي اتمي نه مستقيما اين اقدام‌هاي تروريستي را محكوم و نه بر بازديد و نظارت از تاسيسات هسته‌اي اين رژيم اصرار كرده است. ايران همواره در بيانيه‌ها، سخنراني مقام‌ها و اظهارنظر نماينده ايران در آژانس بين‌المللي انرژي اتمي از اين رفتار دوگانه آژانس انتقاد كرده است. اين بار نيز همزمان با سفر گروسي به تهران و دور شدن مقطعي خطر صدور قطعنامه عليه ايران در شوراي حكام، مقام‌هاي اسراييلي با انتقاد از اين رويه آژانس و غرب در قبال تهران ادعا كردند كه پاسخ توسعه برنامه هسته‌اي ايران بايد تحريم بيشتر باشد نه صدور بيانيه مشترك. همزمان وزير دفاع (جنگ) اين رژيم هم در راستاي تلاش براي امنيتي‌سازي دوباره پرونده ايران ادعا كرد كه ايران در پايگاه هوايي در اطراف اصفهان اقدام به آموزش نحوه هدايت پهپاد به شبه‌نظاميان غيرايراني مي‌كند.
2 ساعت مذاكره پشت درهاي بسته
در حالي كه گروسي در سفر اسفندماه به ايران با رييس سازمان انرژي اتمي و وزير خارجه دولت وقت ديدار كرد اين بار ميزباني از او تنها بر عهده سازمان انرژي اتمي بود و محمد اسلامي پس از دو ساعت مذاكره پشت درهاي بسته با گروسي در نشست خبري مشترك با حضور تعداد محدودي از خبرنگاران رسانه‌هاي ايراني حاضر شد. فحواي كلام گروسي و اسلامي حاكي از اين بود كه آنچه روز گذشته در تهران انجام شده نخستين زنجيره از دومينوي رايزني‌هاي فني جديد ميان ايران و آژانس است كه دومين زنجيره آن در وين و پس از آن دوباره با سفر گروسي به تهران ادامه پيدا خواهد كرد.
به گزارش خبرگزاري فارس از اين نشست خبري، محمد اسلامي، رييس سازمان انرژي اتمي پس از ديدار در جمع خبرنگاران گفت: امروز به دعوت سازمان انرژي اتمي آقاي رافائل گروسي به تهران تشريف آوردند و مذاكرات خوب و سازنده‌اي را انجام داديم. روح حاكم بر مذاكرات ايجاد فرصت براي توسعه همكاري‌ها در چارچوب موازين و مقررات آژانس بين‌المللي انرژي اتمي است. كل مسائل في‌مابين اساسا فني است و هيچ گونه مسائل سياسي، جايگاهي را در روابط في‌مابين نخواهد داشت. تفاهم كرديم در اجلاس آينده آژانس شركت و در حاشيه اجلاس مذاكرات خودمان را ادامه دهيم.
بر اساس روايت خبرگزاري ايسنا از اين نشست خبري، اسلامي در ادامه جزييات فني بيشتري درباره توافق با آژانس را اعلام كرده و افزود: قرار شد تيم فني مربوطه بعد از توافق به ايران بيايند تا بتوانند اقداماتي را كه بايد براي دوربين‌ها به لحاظ فني انجام بدهند را انجام و كارت‌هاي حافظه طبق روالي كه طبق پادمان است و در ايران نگهداري و پلمب مي‌شود همان جا كارت‌هاي قديمي را پلمب كنند و كارت‌هاي جديد حافظه را در دوربين‌ها نصب كنند كه اين روال جاري و طبيعي در سيستم نظارتي آژانس است.
رييس سازمان انرژي اتمي در ادامه اين نشست خبري با اشاره به لزوم اعتمادسازي دوجانبه گفت: براي ما اعتمادسازي حائز اهميت است و اينكه اعتماد متقابل بين ايران و آژانس پابرجا وجود داشته باشد و آژانس طبق ضوابط و تكاليف قانوني خودش در جهت پيشبرد برنامه‌هاي هسته‌اي ايران، نقش موثرتري ايفا كند و به شتاب بخشيدن به پيشرفت فناوري هسته‌اي در جمهوري اسلامي ايران كمك كند. رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي هم بعد از اين ديدار، در جمع خبرنگاران گفت: «براي من اين بازديد بسيار مهم است چون بعد از روي كار آمدن دولت جديد است. اين به آن معناست كه ايران و آژانس بايد با هم كار كرده و همكاري خود را گسترش دهند. ما بايد درباره مسائل با هم مذاكره و تبادل نظر داشته باشيم. اين اولين ديدار من بعد از انتصاب اسلامي است و درباره مسائل فني صحبت شد. ظرف كمتر از دو هفته كنفرانس عمومي آژانس برگزار خواهد شد و اين يكي از رويدادهاي مهم در جهان است. خوشحال شدم شنيدم آقاي اسلامي سرپرستي هيات ايراني را دارد و توافق كرديم ادامه مذاكرات را در وين ادامه دهيم و پس از آن من مجددا براي گفت‌وگوي سطح بالا با مقامات ايراني به ايران برمي‌گردم. خوشحالم گفت‌وگوهاي ما مثبت بود. «خوشحالم گفت‌وگوهاي ما نتيجه سازنده داشت، براي ادامه عمليات تجهيزات فني آژانس كه بسيار مهم است و اين يك گارانتي مهم براي آژانس و جهان است و ما مي‌توانيم در اين چارچوب به ايران كمك كنيم تا توافق‌هاي مثبت بعدي را داشته باشيم.»
بيانيه مشترك ايران و آژانس:
اجازه به بازرسان براي سرويس فني تجهيزات نظارتي و جايگزيني كارت‌هاي حافظه
ساعتي پس از پايان نشست خبري اسلامي و گروسي، بيانيه مشترك درباره تفاهم به دست آمده منتشر شد كه متن آن به شرح زير است:
طرفين، روح همكاري و اعتماد متقابل و اهميت تداوم آن و همچنين ضرورت رسيدگي به موضوعات في‌مابين در فضايي سازنده و منحصرا فني را مورد يادآوري و تاكيد مجدد قرار دادند. در چارچوب تعاملات و همكاري‌هاي موجود في‌مابين، طرفين تصميم گرفتند ديدارهاي متقابل را در سطوح مرتبط تداوم دهند. معاون رييس‌جمهور و رييس سازمان انرژي اتمي ايران در حاشيه كنفرانس عمومي آژانس با مديركل ديدار خواهد كرد و مديركل نيز در آينده نزديك به تهران سفر خواهد كرد تا مشورت‌هاي سطح بالا با هدف تقويت همكاري‌هاي بين ايران و آژانس در حوزه‌هاي مختلف و بحث در خصوص موضوعات فعلي مورد علاقه متقابل با دولت جمهوري اسلامي ايران داشته باشد.
به بازرسان آژانس اجازه داده مي‌شود تا نسبت به سرويس فني تجهيزات نظارتي مشخص شده و جايگزيني كارت‌هاي حافظه آنها كه تحت مهر و موم مشترك در ايران نگهداري خواهند شد، اقدام كنند. چگونگي و زمان انجام اين اقدام، مورد توافق دو طرف قرار گرفت.
استقبال روسيه و اتحاديه اروپا از تفاهم در تهران
از ميان كشورهاي حاضر در گعده برجام، روسيه نخستين كشوري بود كه به دستاورد سفر گروسي به تهران و تفاهم به دست آمده اشاره و آن را مثبت ارزيابي كرد. روسيه پيش از اين نيز در جريان سفر آخر هفته رابرت مالي، نماينده وزارت خارجه ايالات متحده در پرونده ايران با رد برخي تلاش‌ها براي تصويب قطعنامه محكوميتي عليه ايران در نشست پيش روي شوراي حكام ادعا كرده بود كه در صورت طرح چنين پيش‌نويسي به آن راي منفي خواهد داد. «ميخاييل اوليانوف» نماينده روسيه در سازمان‌هاي بين‌المللي مستقر در وين در توييتي از نتيجه ديدار مديركل آژانس اتمي و رييس سازمان انرژي اتمي ايران استقبال كرده و نوشت: سفر «رافائل گروسي» مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي به تهران موفق بود. تبريك به مديركل و ايران. شكي نيست كه اعضاي شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در نشست خود كه روز دوشنبه آغاز مي‌شود، از اين ديدار و نتايج آن استقبال خواهند كرد. مديركل آژانس و ايران امروز درباره سرويس تجهيزات ويدئويي در تاسيسات هسته‌اي ايران توافق كردند. اين مساله فني است اما بسيار مهم است. به آژانس بين‌المللي انرژي اتمي كمك مي‌كند تا دانش خود را درباره برنامه هسته‌اي (ايران) حفظ كند. براي ايران هم به همين اندازه مهم است تا گمانه‌زني‌هاي بي‌اساس عليه خود را رد كند.
اوليانوف در گفت‌وگوي تفصيلي با روزنامه ايزوستيا نيز خواهان ازسرگيري مذاكرات وين شد و با زبان ديپلماتيك هم به تهران و هم طرف مقابل هشدار داده و گفت: مقامات ايران نياز به زمان دارند تا تيم جديد را تشكيل دهند. من مي‌دانم كه در تهران روي اين موضوع عملا به صورت روزانه دارند كار مي‌كنند. و به همكاران خودم كه به خاطر تاخير در مذاكرات عصبي هستند، يادآوري مي‌كنم كه دولت بايدن يك ماه و نيم و حتي بيشتر زمان برد تا مذاكرات وين را آغاز كند. به همين خاطر هيچ چيز غيرمعمولي وجود ندارد. اما تاخير موجب موفقيت نمي‌شود، آن روندي كه تا ۲۰ ژوئن به دست آمد به ميزان زيادي «خنثي شده و از دست رفته است.» ما به نوبه خود از تاخير فاجعه نمي‌سازيم، اما خواستار اين هستيم كه مذاكرات فعال شود.
پس از روسيه، «انريكه مورا» معاون مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا نيز در پيامي در توييتر از توافق امروز ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي استقبال كرد و نوشت: «اين گام مثبتي جهت تداوم اطلاع درباره برنامه هسته‌اي ايران است و به ديپلماسي فضا مي‌دهد. من از تلاش‌ها قدرداني مي‌كنم. هدف اتحاديه اروپا همچنان اجراي كامل برنامه جامع اقدام مشترك توسط همه است. از اين رو، ضروري است كه ما گفت‌وگوهاي وين را هر چه سريع‌تر از سر بگيريم.»
گمانه‌زني‌هاي رسانه‌اي درباره جزييات تفاهم:
از شرط ايران تا نقش فرانسه
سفر روز گذشته گروسي به تهران از همان ابتدا با حاشيه‌هاي بسياري همراه بود كه علت اصلي آن را بايد در تعليق رايزني‌هاي برجامي ايران با 1+4 و ايالات متحده در وين و فرا رسيدن موعد نشست دوره‌اي شوراي حكام دانست. در حالي كه برخي رسانه‌هاي ايراني در تنظيم متن گزارش سفر رافائل گروسي به تهران ادعاي رسانه‌هاي غربي مبني بر آمادگي شوراي حكام آژانس براي صدور قطعنامه عليه تهران را رد كردند اما مجموع شواهد و اظهارات مقام‌هاي آگاه ايراني و غيرايراني گواه مساله ديگري است. روزنامه امريكايي وال‌استريت ژورنال پس از قطعي شدن سفر گروسي به تهران اعلام كرد كه اين سفر پس از نهايي شدن متن تفاهم ميان ايران و آژانس و وعده قطعي آژانس براي عدم صدور قطعنامه عليه ايران در نشست پيش روي شوراي حكام حاصل شد. سه منبع آگاه ايراني نيز در گفت‌وگو با «اعتماد» اين خبر را تاييد كردند. همچنين در متن بيانيه مشترك پس از ديدار گروسي با اسلامي هم تاكيد شد كه زمان و نحوه اجراي مفاد تفاهم حاصل شده به توافق دو طرف بستگي دارد و همزمان يك منبع آگاه ايراني در گفت‌وگو با چند خبرنگار رسانه‌هاي وابسته يا نزديك به دولت سيزدهم اعلام كرد كه اجراي مفاد تفاهم روز شنبه ميان ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مشروط به عدم پيگيري قطعنامه عليه ايران در شوراي حكام خواهد بود.
همزمان «امواج مديا»، سايتي كه اخبار مربوط به ايران را از منابع آگاه ايراني دريافت مي‌كند در گزارشي اختصاصي پس از حصول تفاهم ميان ايران و آژانس اعلام كرد كه پيش‌نويس اين تفاهم در پاريس و در جريان ديدار رابرت مالي از پايتخت فرانسه حاصل شده است. رابرت مالي پس از رايزني‌هاي برجامي در مسكو به پاريس سفر كرد و اين در حالي است كه طبق شنيده‌هاي «اعتماد» فرانسه نقش پيشرو در تهيه پيش‌نويس قطعنامه عليه ايران در شوراي حكام را داشته است. امانوئل مكرون، رييس‌جمهور فرانسه تاكنون دو بار با ابراهيم رييسي از زمان آغاز به كار دولت سيزدهم تماس تلفني داشته است.
به گزارش «اعتماد» تفاهم به دست آمده ميان اسلامي و گروسي در حقيقت تمديد تفاهمي است كه ميان ايران و آژانس در اسفندماه و پس از مصوبه مجلس شوراي اسلامي مبني بر توقف اجراي داوطلبانه پروتكل الحاقي حاصل شد. بر اين اساس، آژانس به اطلاعات ناشي از نظارت‌هاي فراپادماني دسترسي نخواهد داشت اما ايران حافظه اين دوربين‌ها را نزد خود نگهداري مي‌كند تا اگر مذاكرات برجامي به نتيجه رسيد اين اطلاعات در اختيار آژانس قرار بگيرد. اين تفاهم سه ماهه يك بار ديگر تمديد خواهد شد اما تمديد يك ماهه آن هم در 24 ژوئن به پايان رسيد و پس از آن به نظر مي‌رسيد كه دو طرف به تفاهم نانوشته‌اي براي ادامه حفظ حافظه دوربين‌ها نزد ايران دست يافته‌اند. با اين وجود هفته گذشته در بخش‌هايي از گزارش گروسي به شوراي حكام ادعا شد كه آژانس دسترسي لازم به تاسيسات هسته‌اي ايران را در اختيار ندارد و به اصطلاح فني نظارت‌هاي آژانس كور شده است. اكنون به نظر مي‌رسد كه با تمديد اين تفاهم و همچنين تعهد دو طرف به تداوم گفت‌وگوها در وين و سپس تهران، فعلا رابطه ايران و آژانس از نقطه بحراني فاصله گرفته باشد.
رافائل گروسي با دستان پر تهران را ترك كرد
اجازه ايران به بازرسان براي سرويس فني تجهيزات نظارتي و جايگزيني كارت‌هاي حافظه