موزه‌هاي مهربان
سارا كريمان
ريشه كلمه مهرباني به مهر كه نام ديگر آفتاب است برمي‌گردد. ستايش مهر يا ميترا در ايران كهن‌تر از آيين زرتشتي است. مجموعه‌اي از برترين و پسنديده‌ترين خصلت‌ها همچون دانايي و بخشش را به ايزد مهر نسبت مي‌دهد و تصوير زيباي ميترا او را ايستاده بر گل نيلوفر نشان مي‌دهد. [به عنوان مثال نگاره شاهپور دوم ساساني در طاق بستان]. در دين اسلام بخشندگي خداوند توامان با مهرباني اوست. اگر واژه دوستي را به صورت موجز توصيف كنيم به گونه‌اي منش در رفتار انسان مي‌رسيم كه به صورت متقابل چيزي را به يكديگر مي‌بخشند. اين مي‌تواند يك حس خوب يا ماهيتي مادي باشد. بر اين مبنا دوستي به رفتار خورشيد كه همان درخشش يا نور خداست، مي‌ماند. به قول حافظ از دم صبح ازل تا آخر شام ابد دوستي و مهر بر يك عهد و يك ميثاق بود. يقينا آموزش كه خود نوعي بخشش دانش است يكي از مهم‌ترين سرفصل‌هاي كاري هر موزه به حساب مي‌آيد، چنانچه برآمده از رفتاري محبت‌آميز باشد نتيجه مطلوب‌تري به همراه خواهد داشت. به صورت كلي عمده موزه‌ها محل نمايش زيبايي هستند. فضا و آثاري كه اين حس را به بازديد‌كننده القا مي‌كند برآمده از مباني طراحي و قدرت درك و اجراي موزه‌دار است. ناگفته نماند كه در قرن اخير خشونت و چالش‌هاي بزرگ بشري نيز موضوع درصدي از موزه‌ها بوده‌اند و به عنوان مثال دريافت حس خوب از يك موزه با موضوعات جنايي تا اندازه‌اي مساله را پيچيده مي‌كند. اما با دسته‌بندي و نگاه كلي به موضوعات موزه‌اي عمدتا با صورت مطلوب علم و هنر مواجه هستيم. به لحاظ عملكردي موزه‌هايي كه بتوانند بيشترين و زيباترين تاثيرات را بر بازديد‌كننده بگذارند موزه‌هاي موفق محسوب مي‌شوند. برنامه‌ريزي مدون و پيوسته براي كودكان، ايجاد تسهيلات سخت‌افزاري براي سالمندان و معلولين، برپايي فضاهاي گفت‌وگو و ارتباط متقابل بين بازديد‌كنندگان و موارد اين‌چنيني ديگر را مي‌توان در زمره مهرباني ساختاري در موزه‌ها دانست. حضور راهنمايان پرشور و داراي روابط اجتماعي گرم، ارايه اطلاعات جامع و كامل در مورد موزه و ايجاد زمينه ارتباط دو سويه با بازديد‌كننده نيز به عنوان رفتار موزه‌اي توام با مهرباني به شمار مي‌آيد. از ديگر سو برخي از آثار و اشياي موزه‌اي نيز تداعي‌گر اين احساسات براي بازديد‌كننده هستند. اشيايي كه به لحاظ صورت‌بندي هنري يا مفهومي تداعي‌گر احساسات والاي انساني همچون عشق يا عبادت هستند. توجه به ساختار معماري و بهره‌گيري از امكانات فضايي در القاي حس مطلوب و دوستانه يا برعكس آن سرد و مخاطب‌گريز تاثير بسزا و عميقي دارد. در حيطه بناهاي تاريخي وقتي مخاطب در جريان موضوع ساخت يك بناي زيبا و با شكوه قرار مي‌گيرد اين انتقال حسي مطلوب نيز موفق‌تر عمل مي‌كند. به عنوان نمونه بناهايي مانند تاج محل در آگرا و خانه بروجردي‌ها در كاشان، چون پشت يك داستان عاشقانه قرار دارند، خود محملي براي ظهور مهر هستند. اما مهرباني و رفتار دوستانه خود نيز مي‌تواند عنواني جذاب براي يك موزه باشد. «موزه مهرباني انسان» در واشنگتن كه در سال 2018 تاسيس شد، از جمله اين موزه‌هاست. در بخش معرفي اين موزه آمده است: موزه مهرباني انسان يك پروژه هنري است كه در آن داستان‌هاي مهرباني به آثار هنري تبديل مي‌شوند. اين يك پروژه خلاق براي ايجاد جامعه است كه مي‌پرسد «آيا هنر و داستان مي‌تواند ما را به جامعه‌اي مهربان تبديل كند؟» موزه از شما دعوت مي‌كند تا داستان‌هاي مهرباني خود را كه به ويژه از افراد غريبه يا افرادي كه به سختي آنها را مي‌شناسيد دريافت كرده‌ايد، به اشتراك بگذاريد. گروه منتخبي از هنرمندان براي خلق آثار با الهام از اين داستان‌ها دعوت خواهند شد. داستان‌ها و آثار هنري الهام گرفته شده به صورت آنلاين در وب‌سايت و نمايشگاه‌هاي واقعي موزه نمايش داده مي‌شوند. اين پروژه با تمايل ما براي مقابله با شيوع رو به رشد روايت‌هاي قطبي در رسانه‌هاي روزمره ايجاد مي‌شود. با اين حال، براي اكثر ما، اين يك تجربه روزمره نيست. تعاملات نه تنها با خانواده و دوستان بلكه با غريبه‌ها با حسن‌نيت، مدنيت و رفتارهاي مهربانانه مشخص مي‌شود. موزه سعي مي‌كند اين اقدامات
-كوچك و بزرگ- را برجسته كند و بر انسانيت مشتركي كه ما را به هم پيوند مي‌دهد، تاكيد كند. موزه مهرباني انسان اولين نمايشگاه آپ آرت خود را در سال 2019 برگزار كرد.