چالش‌هاي پيش روي ايران، امريكا و 1+4
اراده احياي برجام
وجود دارد اما ...
گروه ديپلماسي
اراده سياسي براي احياي برجام در ايران، ايالات متحده، چين، روسيه و تروييكاي اروپايي (فرانسه، بريتانيا و آلمان) وجود دارد اما به نظر مي‌رسد كه باگذشت قريب به سه سال از خروج ايالات متحده امريكا از برجام كه منجر به بازگشت تحريم‌هاي گسترده عليه ايران شد و عكس‌العمل تهران به اين نقض فاحش برجام با پايان دادن پلكاني به اجراي تعهدات هسته‌اي روند احياي اين توافق را سخت كرده است. ايران، 1+4 و ايالات متحده روز هشتم آذرماه به پايتخت اتريش بازمي‌گردند تا مذاكرات متوقف شده در 5 ماه اخير براي بازگشت همه اعضاي اوليه برجام به اين توافق را از سر بگيرند. مذاكراتي كه روسيه، تروييكاي اروپايي و ايالات متحده مي‌گويند بايد از نقطه متوقف شده آغاز شود اما علي باقري‌كني، معاون سياسي وزير خارجه ايران مي‌گويد مهم نيست نقطه آغاز اين مذاكرات كجا باشد، بلكه مهم نتيجه است كه بايد به لغو تحريم‌ها عليه ايران منتهي شود.
اسلاوين: هيچ «طرح بي» قابل قبولي وجود ندارد
همزمان با شمارش معكوس براي ازسرگيري مذاكرات در وين، تحليلگران و كارشناسان اين حوزه از چالش‌هايي سخن مي‌گويند كه مي‌تواند روند پيش‌رو را تحت تاثير قرار دهد. باربارا اسلاوين، روزنامه‌نگار امريكايي، تحليلگر ارشد و رييس بخش ايران، شوراي آتلانتيك در پاسخ به پرسش «خبرگزاري ايلنا» درباره چالش‌هاي پيش روي طرفين در وين مي‌گويد: «با توجه به لفاظي‌هاي دو طرف، انتظارات من در مورد اين نشست‌ها بسيار كم است. در حالي كه ايران حق دارد از اقدامات دولت قبلي ايالات متحده شكايت كند، اما بدون تمايل به مصالحه در مورد اهداف حداكثري خود، به كاهش تحريم‌ها دست نخواهد يافت. جلسه اول مذاكرات وين احتمالا نتيجه زياد ملموسي نخواهد داشت. اميدواريم كه در آينده، ايران با مذاكرات بيشتر كه واقع‌بينانه‌تر و مستلزم گفت‌وگوهاي مستقيم با هيات امريكايي باشد، موافقت كند.»
باربارا اسلاوين درباره احتمال احياي برجام مي‌گويد كه به سختي مي‌توان از قطعيت در اين زمينه سخن گفت و شانس احياي توافق را ۵۰-۵۰ مي‌داند.
اسلاوين در مورد موانع موجود بر سر راه احياي برجام گفت: «مذاكره‌كنندگان ايراني خواستار امتيازاتي هستند كه هيچ دولت امريكايي نمي‌تواند ارايه دهد. برجام يك توافق سياسي بود كه شامل چشم‌پوشي كاخ سفيد از برخي تحريم‌ها عليه ايران مي‌شد، مشروط بر اينكه ايران فعاليت‌هاي هسته‌اي خود را محدود كند و اجازه نظارت سرزده را بدهد. دولت بايدن نمي‌تواند قول دهد كه دولت آينده ديگر از اين توافق كنار نخواهد رفت، فقط همان‌طور كه راب مالي در اين باره گفت، اين دولت دوباره به دلايل دروغين اين توافق را ترك نخواهد كرد. همچنين برخي تحريم‌ها عليه ايران به دليل فعاليت‌هاي غيرهسته‌اي مانند ادعاي نقض حقوق بشر و حمايت از تروريسم مشمول برجام نمي‌شوند و باقي خواهند ماند. از طرف ايالات متحده، عزم براي بازگشت به برجام وجود دارد در صورتي كه ايران هم مجددا به پايبندي خود ادامه دهد، دولت بايدن مي‌داند كه هيچ «طرح بي» قابل قبولي وجود ندارد و تنها ديپلماسي و رفع تحريم‌ها مي‌تواند منجر به كنترل فعاليت‌هاي هسته‌اي ايران شود و تنها راه براي حل موضوع ايران، ديپلماسي است.»
شايد برجام به زودي احيا نشود
«خبرگزاري ايلنا» از جان تيرمن مدير اجرايي و پژوهشي مركز مطالعات بين‌المللي دانشگاه ام‌آي‌تي امريكا نيز درباره چشم‌انداز مذاكرات وين سوال كرده است. تيرمن با اشاره به اينكه عزم جدي براي احياي برجام وجود دارد، گفت: ايران انگيزه بسيار قوي براي پيروي از برجام و احياي برجام دارد؛ چراكه خواهان لغو سريع بسياري از تحريم‌هايي كه اعمال شده، است. من تصور مي‌كنم كه توافق به شكلي دوباره وجود خواهد داشت ولي ممكن است به زودي توافق احيا نشود.
مدير اجرايي و پژوهشي مركز مطالعات بين‌المللي دانشگاه ام‌آي‌تي امريكا در ادامه به چالش‌هاي پيش روي احياي برجام اشاره كرده و مي‌گويد: «هميشه موانعي بر سر راه احياي برجام وجود دارد مانند اسراييل كه همواره مخالف احياي برجام است و از طرفي امريكا متحد اسراييل است. بايدن به دنبال مخالفت جدي با دولت اسراييل نيست و روابطي دوستانه با اسراييل دارد.»
جان تيرمن نيز مانند باربارا اسلاوين از اراده سياسي در همه طرف‌ها براي احياي برجام سخن گفته و افزود: خوشبختانه بايدن بر استفاده از ديپلماسي تاكيد كرده و در واقع معتقدم كه اين مشكل را مي‌توان با ديپلماسي حل كرد و هر اقدامي در راستاي ديپلماسي و جلوگيري از جنگ انجام شود، ارزشمند است. البته بار ديگر تاكيد مي‌كنم كه لغو تحريم‌ها و احياي برجام زمانبر است و به زودي اين اتفاق رخ نمي‌دهد. در مورد بهبود روابط ايران و امريكا اختلاف‌ها زياد است و من شك دارم كه اين روابط در كوتاه‌مدت احيا شود. البته براي رسيدن به اين هدف بايد گفت‌وگوي مداوم در پيش گرفت. بايد در مورد مسائل مختلف مورد اختلاف به صورت جداگانه به گفت‌وگو پرداخت و در مورد آنها در جلسات متعدد مذاكره كرد تا بتوان در نهايت احتمالا به توافق رسيد.