مروری بر کارنامه یک نشریه مستقل
مرتضي ميرحسيني
كل ماجراي بيماري سارس كه در زمان خودش سروصدا و وحشت زيادي به پا كرد، حدود 18 ماه، از پاييز 2002 تا بهار 2004 طول كشيد كه البته فقط 8 ماه نخست آن بحراني بود. اولين نشانه‌اش را نوامبر 2002 در چنين روزي در شهر فوشان استان گوانگ‌دونگ چين (واقع در ساحل جنوب شرقي اين كشور) ثبت كردند، هرچند آن زمان نمي‌دانستند اين علايم، علايم آنفلوآنزاي شديد نيست و از ويروسي خطرناك‌تر
نشأت مي‌گيرد.
چند بيماري كه چنين علايمي داشتند در بيمارستان فوشان به عنوان بيماران مبتلا به آنفلوآنزا بستري كردند و حتي علت مرگ آنان را ابتلا به نوع حاد همين بيماري نوشتند. كمي بعد، برخي پزشكان آنجا تفاوت‌هايي در اين بيماران با بيماراني كه درگير آنفلوآنزا مي‌شدند تشخيص دادند، اما مقامات استان گوانگ‌دونگ ابتدا موضوع را جدي نگرفتند و بعد هم آن را پنهان نگه داشتند.
دولت چين كه بعدتر از ماجرا مطلع شد، كوشش‌هايي در مهار سارس به كار بست، اما آنها هم از گزارش به سازمان بهداشت جهاني طفره رفتند و تا فوريه 2003 اين موضوع را پنهان نگه داشتند. آن زمان باورشان اين بود كه خطر چندان هم جدي نيست و امكان مديريت آن، بدون نياز به سازمان بهداشت جهاني و هم‌انديشي متخصصان ديگر كشورها وجود ندارد.
اشتباه مي‌كردند و بعدتر هم خودشان به اين اشتباه اعتراف كردند و از جامعه جهاني براي تأخير در اطلاع‌رساني رسماً پوزش خواستند. البته خبر شيوع سارس قبل از اعلام رسمي مقامات چين منتشر شده بود. گويا كارشناسان يكي از شعب سازمان بهداشت جهاني كه مقر آن در كاناداست، با رصد آمارهاي آنلاين و دقت در شمار فزاينده و غيرعادي مبتلايان به «آنفلوآنزاي حاد» در آن ناحيه از چين متوجه اتفاقاتي مشكوك شدند و داده‌هاي خودشان را به سازمان بهداشت جهاني
ارسال كردند.
اين كشف و بعد هم صحت‌سنجي آن تا اوايل زمستان 2003 طول كشيد و تازه از اواسط اين فصل و ورود كارشناسان سازمان بهداشت جهاني و جديت دولت چين در مواجهه با سارس بود كه امكان مواجهه درست و مهار بيماري فراهم شد. اما تا آن زمان ويروس به واسطه چند بازرگان به هنگ‌كنگ و مالزي و بعد به كشورهاي ديگر سرايت كرده و به بخش وسيعي از شرق آسيا رسيده بود.
طبق آمارهاي رسمي حداقل 29 كشور، كمتر يا بيشتر درگير سارس شدند، هرچند شمار مبتلايان- خوشبختانه- از 8 هزار و چندنفر بيشتر نشد. از ميان‌شان 774 نفر جان باختند (بيماري از هر صد مبتلا جان حدود 11 نفر را مي‌گرفت) . شايد ما كه همه‌گيري كرونا و مرگ و مير فراوان آن را به چشم ديده‌ايم و هنوز هم با آن مواجهيم، اين اعداد مربوط به سارس را چندان جدي نگيريم، اما آن زمان شيوع اين بيماري وحشت بزرگي نه فقط در شرق آسيا، كه در سراسر دنيا ايجاد كرده بود.
همچنين ناگفته نماند تازه اواخر فوريه 2003 بود كه پزشكي ايتاليايي به نام كارلو اُرباني نگاه غالب درباره اينكه اين بيماري نوع حادي از آنفلوآنزاست‌را به چالش كشيد و نشان داد كه بيماري از ويروسي خطرناك‌تر ناشي مي‌شود و براي مهار آن، به اقدامات و برنامه‌هاي سخت‌گيرانه‌تري نياز است. ناگفته نماند مطالعات بعدي نشان داد جهش ويروس در تبديل به خطري براي انسان، احتمالاً در بدن نوعي خفاش روي داده است.