ظرفيت پزشكي ايران
علي نوبخت
اين روزها چند مساله در نظام سلامت به صورت غيرعادي خودنمايي مي‌كند. بحث امروز در مورد ظرفيت پزشكي است كه گفته شد تعداد پزشكان كم است و ما بايد ظرفيت پذيرش پزشكان را زياد كنيم. در يك جاي ديگر نيز عنوان شده است كه پزشك به اندازه كافي داريم و فقط توزيع آنها ناعادلانه است. تعداد پزشك به ۱۰۰۰۰ نفر جمعيت را مثال مي‌زنند كه يكي از شاخص‌هاست و نه همه شاخص‌ها. براي تامين سلامتي آحاد ملت ابتدا بايد سواد سلامت در جامعه بالا رود و شبكه‌هاي بهداشتي و درماني گسترش يابند نه فقط پزشك اضافه شود. از جهت ديگر در راستاي موضوع فرار مغزها و نخبگان در رشته‌هاي مختلف و حتي فرار سرمايه در كشور مواجه هستيم. به عنوان مثال افراد ثروتمند بنا به شرايطي ترجيح دادند كه سرمايه‌شان را از كشور خارج كنند. مثلا در يكي از كشورهاي همسايه بيشترين خريد خانه را ايراني‌ها داشتند.
در راستاي مهاجرت پزشكان نيز شاهد هستيم كه عده‌اي از پزشكان از سازمان نظام پزشكي نامه‌هايي را درخواست كردند كه حاكي از اين است كه قصد خروج از كشور را دارند. در يك سال اخير بيش از 3000 مورد گواهي Good standing (برگه سوء‌پيشينه پزشكي) را دريافت كردند كه حاكي از قصد خروج آنها از كشور است. با كمال تاسف بايد بگويم كه در سه ماه اخير حدود هزار و 200 مورد درخواست اين گواهي را از سازمان نظام پزشكي كردند. اين بدين معني است كه ذخاير علمي كشور به سمت خالي شدن مي‌رود. با اين حال مسوولان به جاي اينكه ريشه‌يابي در اين مساله را داشته باشند موضوعات ديگري را مطرح مي‌كنند. اينكه مي‌گويند بايد ظرفيت پذيرش پزشكان را زياد كنيم ولي نمي‌گويند همين پزشكاني كه تربيت كرديم به نوعي از كشور در حال مهاجرت هستند و رغبتي به ادامه تحصيل و گرفتن تخصص از خود نشان ندادند. چرا بايد شخصي كه هيچ شناختي به نظام سلامت ندارد در يكي از شبكه‌هاي سيما اظهارنظر فرمايد كه چون ظرفيت پذيرش دانشجوي پزشكي كم است براي ادامه تحصيل از كشور خارج مي‌شوند و نگفتند كه بيش از 40 درصد از ظرفيت‌ها را سهميه‌ها گرفته‌اند و نگفتند كه دانشجويي با رتبه 25 هزار را به شكل غيرعادلانه كنار فردي نشانديم كه با سهميه آزاد و نفر 5 كنكور شده است. ضمن اينكه افرادي كه آن‌همه سرمايه براي‌شان گذاشتيم را داريم از دست مي‌دهيم مثل استخري كه كف آن سوراخ شده است به جاي اينكه سوراخ را بپوشانيم و علت سوراخ شدن را درمان كنيم، مي‌خواهيم آب زيادتر در كف استخري كه سوراخ است اضافه كنيم. در بسياري از رشته‌هاي تخصصي امسال اصلا ظرفيت‌ها پر نشده است پس اين شخصي كه ديروز در شبكه يك سيما صحبت كردند اطلاعات غلطي را در مورد ظرفيت‌ها دادند. بنده به عنوان دبير مجمع انجمن‌هاي علمي اعلام مي‌كنم كه هيچ مشورتي با افراد دست‌اندركار پزشكي كشور نشده است پس چگونه مي‌گويند ما سوال پرسيديم؟ از چه كسي پرسيدند؟ از جن و پري پرسيدند؟ به هر صورت اين گفته كه ظرفيت‌ها كم است اشتباه است و امسال بسياري از ظرفيت‌ها در رشته تخصصي پزشكي پر نشد و بيشتر پزشكان عمومي رغبتي به ادامه تحصيل در تخصص خاصي را از خود نشان ندادند. (با مشاهده به وضع اسف‌بار دستياران پزشكي) مساله ديگر اجبار قانوني اعزام پزشكان به مناطق محروم است كه آن‌هم در ايجاد نارضايتي نقش عمده دارد. مشكل مورد نظر فراتر از كمبود ظرفيت پذيرش دانشجويان پزشكي است. همه نكات را بايد باهم ديد. وقتي نخبگان و عده‌اي از سرمايه‌داران از كشور خارج مي‌شوند پزشكان نيز از اين موضوع مستثني نيستند. بايد موضوعات علت‌يابي شوند و نبايد شوراي عالي انقلاب فرهنگي براساس صحبت‌هاي كارشناسي‌نشده تصميم بگيرند و حتما از سازمان نظام پزشكي و انجمن‌هاي علمي و وزارت بهداشت و فرهنگستان علوم پزشكي و كميسيون بهداشت و درمان مجلس مشورت لازم را اخذ نمايند. در خصوص صحبت‌هايي كه گفته شده كه اگر اين وضع اين‌گونه باشد بايد مريض‌ها را به خارج از كشور بفرستيم يا پزشك از خارج بياوريم اگر علت اصلي مهاجرت پزشكان را بررسي نكنيم حرف درستي است. نبايد فرار نخبگان را فقط از زاويه سياست نگاه كنيم بلكه موضوع اقتصادي و رفاه اجتماعي آنان را نيز به عنوان عوامل اثرگذار در كشور مد نظر قرار دهيم.