ايرانيان چگونه با خشكي زاينده‌رود مواجه شوند؟
دولت‌هاي پي‌درپي گذشته اقدامي براي اصلاح سوءمديريتي كه منجر به كمبود آب شده انجام داده‌اند؟ آيا دولت جديد كاري براي مبارزه با بيابان‌زايي انجام خواهد داد؟
آب زاينده‌رود به مردم مناطق مركزي ايران عمدتا در استان‌هاي چهارمحال‌وبختياري، اصفهان و يزد حيات مي‌بخشيد. قبل از خشك شدن، آب به ازاي هر نفر 240 ليتر بود. تنها 8 درصد از ظرفيت 1.4 ميليارد مترمربعي سد زاينده‌رود در سال‌هاي اخير پر مي‌شود و حجم مخزن سد زاينده‌رود 128 ميليون مترمربع است كه فقط براي مصارف شرب اصفهان و يزد از طريق خط انتقال مصرف مي‌شود. سوءمديريت آب، سدسازي بيش از حد روي رودخانه‌ها، جبران كمبود آب براي توسعه صنعتي شهرها از طريق طرح‌هاي انتقال آب و البته خشكسالي از عوامل اصلي بحران آب در ايران است. زاينده‌رود مهم‌ترين رودخانه استان اصفهان است كه از ديرباز منبع تامين آب كشاورزي آبي و همچنين تامين آب شهري شهر اصفهان بوده است. در دهه‌هاي اخير آب به‌طور فزاينده‌اي كمياب شده است و حوضه نشانه‌هايي از شور شدن زمين‌هاي كشاورزي و افزايش آلودگي در پايين‌دست رودخانه را نشان داده است. اگرچه افزايش ذخاير از طريق انحراف حوضه به سمت بالادست زاينده‌رود انجام شده است، اما تهديدات قابل توجهي براي كشاورزي آبي وجود دارد كه ناشي از رقابت شديدتر براي آب از بخش‌هاي رو به رشد شهري و صنعتي، ادامه شور شدن در بخش‌هاي پايين‌تر حوضه و بدتر شدن كيفيت آب در طول رودخانه است. رودخانه زاينده‌رود كه به طول 400 كيلومتر از رشته‌كوه‌هاي زاگرس در غرب از ميان پارك‌ها و زير پل‌هاي دوره صفويه مي‌گذرد اكنون خشك است و كف رود جاي خود را به خاك و سنگ داده است.
خشك شدن رودخانه دلايل مختلفي دارد. كاهش بارندگي و برنامه‌هاي غلط توسعه صنعتي در مركز ايران طي شصت سال گذشته مي‌تواند به عنوان منشأ خشكسالي زاينده‌رود شناخته شود. وقتي رودخانه خشك شد، كانال‌هاي آبياري در استان خشك شد و كشاورزي متوقف شد و اين امر منجر به متروك شدن بسياري از روستاها شد. بيش از 54 شهر استان اصفهان در تابستان امسال با جيره‌بندي مواجه بودند. گروهي ساختن سد‌ها و انحراف آب را عامل اصلي ناپديد شدن اين رودخانه مي‌دانند و فكر مي‌كنند كه دولت‌هاي گذشته با فقدان حساسيت محيط زيستي و آينده‌نگر جريان رودخانه را براي تامين آب استان‌هاي خشك‌تر اطراف مانند يزد و كرمان منحرف كرده است.
ارزيابي پيامدهاي كشاورزي در حوضه رودخانه‌اي خشك در ايران و ترسيم راه‌هايي براي بهبود مديريت آب در آينده با داشتن برنامه‌اي درازمدت ممكن است. سطح كشت آبي در حوضه زاينده‌رود طي شصت سال گذشته دو برابر شده است كه منجر به كاهش جريان رودخانه شده است. اين امر بر ميراث فرهنگي و چهره شهر اصفهان با اتكاي شديد به آب و پل‌هاي باستاني اثر مي‌گذارد. هدررفت آب بر تالاب اصلي منطقه يعني تالاب گاوخوني و تنوع زيستي و عملكرد آن نيز اثر گذاشته است. پايش هدررفت آب و پيامدهاي آن با تجزيه و تحليل تغييرات در زمين‌هاي كشاورزي، جنگل‌ها، مناطق شهري ممكن است. به اين ترتيب بايد با جزييات مشخص شود كه عامل انساني وقوع خشكسالي چيست تا بر اساس اين شناخت، سناريوهاي استفاده پايدار براي حوضه زاينده‌رود مشخص شود.