گفت‌وگو با مدير سابق نظارت بر اجراي استاندارد سازمان ملي استاندارد ايران
زنجيره مقصران حادثه بهبهان
خودروسازان بايد درباره كيفيت توليدشان پاسخگو باشند
ندا جعفري| روز دوشنبه 20 دي ماه تصادفي زنجيره‌اي در جنوب ايران رخ داد و در خبرها اعلام شد به دليل مه شديد در محور مواصلاتي بهبهان - رامهرمز روبه‌روي روستاي دودانگه ۵۹ خودرو دچار سانحه و تصادف شدند كه بر اثر اين حادثه ۴ خودرو دچار آتش‌سوزي شده و ۵ نفر جان خود را از دست دادند و ۴۱ نفر نيز مصدوم شدند. پس از آن اعلام شد ۲۸ خودرو در اين تصادف آسيب جدي ديده‌اند كه از اين تعداد ۲۷ خودرو مربوط به دو كارخانه ايران خودرو و سايپا بوده و تنها يك خودرو هيونداي در ميان آنها بوده كه ايربگ هيچ كدام از اين خودروها باز نشده است.پس از اين سانحه سردار سيدكمال هاديانفر، رييس پليس راهور انتظامي با انتقاد از خودروسازان پرسيد: چرا ارابه مرگ توليد مي‌كنيد؟ چرا استانداردها كنترل نمي‌شود؟ چرا وزارت صمت كنترل نمي‌كند؟ خودروسازها در اين حادثه بايد پاسخگو باشند و به مراجع قضايي معرفي شوند.در همين راستا فريدون بلغاري، مدير سابق نظارت بر اجراي استاندارد سازمان ملي استاندارد ايران به سوالات «اعتماد» پاسخ داد. او در بخشي از سخنان خود ضمن اشاره به اين موضوع كه «استانداردهاي اجباري كه در كشور وجود دارد دقيقا با استانداردهاي روز اروپايي مطابقت مي‌كند و خودروسازان مكلف هستند تا خودروهاي توليد داخل را با همان استانداردها توليد كنند»، گفت: اين موضوع تنها در بخش توليد كارخانه مطرح است . به محض اينكه اين خودرو از در كارخانه خارج مي‌شود سازمان ملي استاندارد ديگر هيچ نظارتي روي اين خودروها ندارد. مشروح گفت‌وگو را در ادامه مي‌خوانيد.
باز نشدن ايربگ‌هاي تصادف بهبهان بار ديگر موضوع كنترل كيفيت در خودروهاي ساخت داخل را مطرح كرده است. به نظر شما مسوول كنترل كيفيت خودروها، خود خودروسازان هستند يا سازمان‌هايي مانند سازمان استاندارد؟
مسوول اصلي كنترل كيفيت خودروها خودروسازان هستند كه بايد در مورد ساخت و كيفيت آن به جامعه پاسخگو باشند. اينكه ايربگ اين خودروها در اين حادثه دلخراش باز نشده سوالات زيادي را در اذهان عمومي ايجاد كرده است، هر چند گفته مي‌شود باز شدن ايربگ‌ها از يك سرعت مشخص به بالا صورت مي‌گيرد اما بايد ديد در اين تصادف سرعت خودروها چقدر بوده است. پس از وقوع اين اتفاق اولين پرسشي كه به ذهنم خطور كرد، اين بود كه آيا پليس يا وزارت راه در جريان مه‌گرفتگي اين جاده نبودند كه با علامت‌گذاري در جاده رانندگان را مطلع كنند؟ به اعتقاد من دستگاه‌هاي متعددي هستند كه بايد براي اين اتفاق پاسخگو باشند.
تمام خودروهاي توليدي از سال 1389 به بعد مشمول استانداردهاي اجباري شده‌اند و بايد آزمون‌هاي لازم را انجام دهند. از طرفي سازمان استاندارد، نزديك به دو سال است كه استانداردهايي تحت عنوان استانداردهاي 85گانه تعيين و تهديد كرده كه اگر اين استانداردها رعايت نشوند جلوي شماره‌گذاري خودروها را خواهند گرفت چرا اين تهديدها عملي نمي‌شود و خودروسازان همچنان به توليد خودروهاي غيراستاندارد خود ادامه مي‌دهند؟
در كليه خودروسازي‌هاي كشور ناظرين سازمان استاندارد در خط توليد حضور فعال دارند و تا زماني كه خودرو از كارخانه خارج نشده روي روند توليد و كيفيت آن نظارت مي‌كنند؛ اما پس از اينكه خودرو از كارخانه خارج شد ديگر نظارتي روي آن وجود ندارد و همواره خودروسازان مدعي هستند كه استانداردها را كامل رعايت مي‌كنند.
آيا احتمال اين وجود دارد كه ايربگ‌هاي سرنشين در اين تصادف قفل شده باشد؟
بله، اين موضوع هم ممكن است رخ داده باشد، زيرا در بسياري از خودروها قفلي وجود دارد كه صاحبان خودرو به دليل اينكه در تصادفات كوچك شهري ايربگ خودروي‌شان باز نشود ايربگ‌ها را قفل مي‌كنند تا ايربگ در تصادفات كوچك عمل نكند، چند سال قبل هم يكي از ورزشكاران در جاده اصفهان - تهران با خودروي لنكروز خود تصادف كرد و اين خودرو چپ كرد و ايربگ‌ها هم در اين تصادف عمل نكرد و دليل آن هم اين بود كه ايربگ‌ها قفل شده بود. اما در تصادف بهبهان بايد ديد آيا همه ايربگ‌ها قفل شده بودند يا اصلا ايربگي در اين خودروها وجود نداشته و اين موضوع را پليس بايد هر چه زودتر روشن كند.
سازمان استاندارد مي‌گويد ناجا، وزارت صمت، سازمان ملي استاندارد، سازمان محيط زيست، سازمان بهينه‌سازي سوخت و خودروسازان، دستگاه‌هاي ناظر استاندارد هستند و اين نظارت فقط كار يك سازمان نيست. اين موضوع چقدر درست است؟
اينكه تنها يك سازمان متولي استاندارد در كشور نيست كاملا درست است، زيرا يكسري از استانداردها مربوط به آلايندگي‌ها مي‌شود كه زيرمجموعه سازمان محيط زيست قرار مي‌گيرد و آنها بايد در مورد آن نظر بدهند و خودرو را كنترل كنند و پس از آن اجازه شماره‌گذاري به خودروها داده مي‌شود، همچنين يكسري از شركت‌هاي بازرسي ديگر از زيرمجموعه‌هاي وزارت صمت نيز هستند كه به صورت پيوسته خودروها را مانتيور مي‌كنند و به كيفيت آنها امتياز مي‌دهند و آنها را رتبه‌بندي مي‌كنند و در صورتي كه خودرويي از سوي فردي وارد تعميرگاه شود، شركت‌هايي كه از سوي وزارت صمت تاييد شده‌اند با متقاضي تعمير خودرو تماس گرفته و خدمات پس از فروش تعميرگاه از قبيل قيمت‌ها و نوع خدمات و رفتار آنها را مورد ارزيابي قرار مي‌دهند.
خودروسازان اعتقاد دارند كه استانداردهاي تعيين و اجرا شده توسط آنها با استانداردهاي اروپايي مطابقت دارد. اين ادعا درست است يا غلط؟
استانداردهاي اجباري كه در كشور وجود دارد دقيقا با استانداردهاي روز اروپايي مطابقت مي‌كند و خودروسازان مكلف هستند تا خودروهاي توليد داخل را با همان استانداردها توليد كرده و به دست مردم برسانند، اما اين موضوع تنها در بخش توليد كارخانه مطرح است . به محض اينكه اين خودرو از در كارخانه خارج مي‌شود سازمان ملي استاندارد ديگر هيچ نظارتي روي اين خودروها ندارد. ضمن آنكه شركت‌هاي بازرسي كه به كنترل اين خودروها مي‌پردازند بايد در اين زمينه پاسخگو باشند كه اگر احيانا خودرويي بدون ايربگ توليد شده اعلام كنند.اينجا وظيفه پليس است تا گزارشي در اين خصوص منتشر كند كه چند خودرو ايربگ داشته و چند خودرو ايربگي نداشته و علت عمل نكردن ايربگ‌ها چه بوده است.
بهانه‌اي به نام تحريم‌ها همواره براي خودروسازان وجود داشته كه استانداردها را دور بزنند. اين بهانه چقدر واقعي است؟ آيا گره زدن استانداردها به تحريم‌ها كار عاقلانه‌اي است؟ چرا استانداردهاي تدوين شده رعايت نمي‌شود؟
اين بهانه‌ها به هيچ‌وجه درست نيست و به جرات مي‌توان گفت بيش از هر موردي سهل‌انگاري در اين موضوع مطرح است. البته به دليل سخت‌گيري‌هايي كه وجود دارد تا اندازه زيادي اين استانداردهايي كه تدوين شده رعايت مي‌شوند، اما سوالي كه هست اين است كه چرا دو خودرويي كه يك مدل هستند و در يك‌سال هم ساخته شده‌اند، يكي از آنها هيچ مشكلي ندارد اما يكي از آنها هميشه مشكل دارد و دايما تعميرگاه است؟ ما معتقديم كه خودروسازان يكسري قطعه‌سازان تحميلي دارند كه به آنها تكليف مي‌كنند از اين قطعه‌سازان حتما بايد قطعه بخرند و به همين دليل مي‌بينيم كه يك خودرويي داراي كيفيت بهتري است و خودرويي ديگر پيوسته داراي مشكل است.اگر زماني ديديد كه يكسري از خودروها داراي يك عيب مشخص هستند مطمئن باشيد كه اشكال را بايد در خط توليد خودرو پيدا كنيد. اما زماني كه اشكال از يك قطعه خاص باشد بايد ديد اين قطعه را چه قطعه‌سازي توليد و چه سازماني آن را تاييد كرده كه در خودرو نصب شده است ضمن آنكه بايد از خودروساز پرسيد چند درصد از قطعات خودروي آنها تحميلي است كه بايد حتما از آن قطعه‌ساز خاص تهيه شود.
از ديدگاه كارشناسي چه دلايلي مي‌توان آورد كه باز نشدن ايربگ‌ها در 50 خودرو آن را توجيه كند؟
اين موضوع پرسش‌هاي زيادي را براي مردم به وجود آورده به عنوان نمونه چطور ممكن است در اين تصادف هيچ كدام از ايربگ‌هاي خودروهاي داخلي و خارجي باز نشده باشد و حتما بايد در خصوص اين قضيه كارشناسي دقيق شود و يك گروه كارشناس مستقل به اين موضوع ورود كنند كه فارغ از وابستگي‌هاي سازماني باشند، زيرا ممكن است تعلق و وابستگي سازماني آنها باعث شود تا نظر درستي ارايه نشود. ضمن آنكه بايد ديد اين تعداد خودرويي كه در تصادف بهبهان درگير شدند، توليدات چند سال بوده‌اند، چراكه مسلما توليدات يك‌سال نيستند و در مدل‌هاي مختلفي هم بوده‌اند.
آيا خودروسازان در سال‌هاي اخير اولويت را به سمت كميت برده‌اند و از كيفيت صرف‌نظر كرده‌اند؟ و اين كار چه آسيبي به بخش توليد مي‌زند؟
نمي‌توان اين موضوع را به صراحت اعلام كرد كه خودروسازان به سمت كميت رفته‌اند و كيفيت را ناديده گرفته‌اند، چراكه هر توليدكننده‌اي تمايل دارد خودروي بهتري توليد كند و محصول خود را گران‌تر هم بفروشد تا منافع بيشتري را كسب كند. هر چند كه توليدكننده اصلي خودروها در ايران دولت است و دولت همواره مديران خودروسازي‌ها را انتخاب مي‌كند. اما يكي از موضوعات مي‌تواند موانعي باشد كه دولت بر سر راه واردات خودرو گذاشته است.
تكليف وزارت صمت در رابطه با استاندارد چيست؟چه كسي مسوول نظارت است؟
مسلما براي روشن شدن اين قضيه نيازمند يك گروه كارشناسي هستيم تا به درستي اين حادثه مورد تجزيه و تحليل قرار گيرد و شركت‌هاي كنترل كيفي كه زيرمجموعه وزارت صمت و مدعي هستند كه دايما خودروها را مورد ارزيابي قرار مي‌دهند توضيح دهند كه آيا در بازديدهاي ادواري‌شان با مشكل باز نشدن ايربگ‌ها مواجه نشده بودند؟ زيرا اين شركت‌هاي بازرسي براي تاييد خودروها در خط توليد مستقر هستند و دايما خط توليد را كنترل مي‌كنند و از روند توليدات گزارش مي‌دهند.
آيا تست تصادف خودروهاي مختلف در داخل ايران انجام مي‌شود؟
خير، به صورت كامل اين تست‌ها انجام نمي‌شود و در بخش محدودي اين تست وجود دارد، زيرا امكانات آن در داخل كشور وجود ندارد و اگر هم تقاضاي اين تست‌ها باشد بايد در خارج كشور صورت گيرد.