گزارش «اعتماد» از مراسم بزرگداشت «محمود فرشچيان» در انجمن مفاخر
هنرمندِ جريان‌ساز
صدرا صدوقي
مراسم بزرگداشت استاد محمود فرشچيان، نقاش و نگارگر برجسته كشور به همت انجمن آثار و مفاخر فرهنگي با سخنراني محمدمهدي اسماعيلي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي، حسن بلخاري رييس انجمن، غلامحسين اميرخاني رييس شوراي عالي انجمن خوشنويسان، محمدعلي رجبي استاد دانشگاه تهران و اميراسماعيل آذر استاد زبان و ادبيات فارسي برگزار شد. در ادامه مهم‌ترين بخش‌هاي سخنراني استادان حاضر در اين برنامه را مي‌خوانيد.
همنشيني هنر و معرفت
محمدمهدي اسماعيلي: استاد محمود فرشچيان از مفاخر ارزشمند، جريان‌ساز و تاثيرگذار هنر ايران اسلامي است كه آثار و نگاره‌هاي پرمعنا و ارجمندي را در تاريخ هنر ايران ماندگار كرده است. اثر شكوهمند عصر عاشورا كه در موزه آستان قدس رضوي نگهداري مي‌شود، در كنار آثار درخشاني همچون ضامن آهو، پنجمين روز آفرينش، ابراهيم نبي (ع)، شمس و مولانا و بسياري از نقاشي‌هاي ارزشمند ديگر ايشان، سال‌هاست كه چشم و جان مشتاقان و علاقه‌مندان و بينندگانش را سرخوش از معرفت و سرشار از زيبايي كرده است. طراحي ضريح مبارك امام رئوف حضرت علي بن موسي الرضا(ع) و طراحي مضجع شريف و نوراني سيد و سالار شهيدان حضرت حسين بن علي(ع) و بسياري از بقاع متبرك معصومان و امامزادگان، از ديگر جلوه‌هاي همنشيني هنر و معرفت در انديشه و دستان اين استاد ارجمند هنر ايران است. ارايه هريك از اين آثار براي حيات هنري، ارزش‌هاي معرفتي و جاودانگي تاريخي هر هنرمندي به كمال و كفايت قلمداد مي‌شود و خوشا اين استاد توانمند و چيره‌دست كه هر اثرش جهاني از فرهنگ، هنر، ارزش و معنويت را به همراه دارد. فعاليت‌هاي ارزنده آموزشي و پژوهشي، تربيت شاگردان و نگارگران و ايجاد جريان در علاقه‌مندسازي نسلي از هنرمندان به منظور فراگيري گرايش‌هاي مختلف از نقاشي ايراني، گل و مرغ‌سازي، تذهيب و تشعير نيز از ديگر خدمات فرهنگي و هنري جناب استاد محمود فرشچيان به شمار مي‌رود.
فرشچيان حكيم است
حسن بلخاري: لقب «حكيم نقش» برازنده استاد فرشچيان است. من كاربرد اين لقب را براي ايشان مبتني و مستند به يك تاريخ از فرهنگ و معنا مي‌دانم... در تاريخ ايراني و اسلامي ما اولا و بالذات معنا جريان دارد و سپس هنر و ادب، تجلي جمال‌شناسانه و زيبايي‌شناسانه به اين معنا هستند. به همين دليل نسبتي وثيق ميان هنر و ادبيات به آن معنا ايجاد مي‌شود و چون هنر و ادبيات برآمده و تجلاي آن معنا و آن فرهنگ هستند، لاجرم حقيقت بنشسته در جان آن معنا و فرهنگ به پيامبران و پيغامبران اين معنا در عرصه زيبايي‌شناسي هنر و ادبيات هم قابل ابلاغ، جريان و كاربرد است. از اين‌رو در عرصه فرهنگ ما امكان تفكيك و تمايز ميان معنا، فرهنگ، خرد و هنر را نداريم. آن حقيقتي كه در فرهنگ و خرد و فرزانگي ما ايرانيان جاري است همان مساله و همان معنا در قلمرو آن ابزاري كه عامل تجلي اين حقيقت است، جريان دارد. هنر و ادب صرفا زبان عرضي بيان معنا نيستند. خود از جوهر معنا هستند، از اين رو صفاتي كه در آن قلمرو از براي فرزانگان، خردمندان، فرهنگ‌مداران، دانشمندان و اهل معني و معنا به كار مي‌رود از براي كساني كه حامل و مُظهر اين معاني در قلمرو زيبايي هستند از جمله اديبان و شاعران و هنرمندان نيز به كار مي‌رود... در نسبت هنر با فرزانگي در فرهنگ ما ادله بسيار وجود دارد. لذا تاكيد مي‌كنم، القابي كه در تمدن ما خاص فرزانگان است، به سادگي و سهولت از براي هنرمندان و شاعران هم به كار مي‌رود. از اين رو بر بنياد يك تاريخ مي‌گويم كه جناب استاد فرشچيان، حكيم نقش است.
به‌روز بودن فرشچيان
غلامحسين اميرخاني: استاد عالي مقام ما آقاي فرشچيان، چندين دهه از عمر با بركت‌شان در قرن بيستم قرار گرفته، قرن بيستم دوران تحول است و تكنولوژي جديد ارتباط چهارگوشه دنيا را باهم فراهم آورده است كه در ايران هم اين تحول چشمگير است. بنابراين به تناسب اين دوران، اين تحول هم در شخصيت و هم در هنر ايشان مشهود است، (كما اينكه هنر نقاشي ايراني يا مينياتور هم بايد خود را با اين تحول همراه كند). در آثار استاد مي‌بينيم كه اين ويژگي به وجود آمده كه حركت و در عين حال پرسپكتيوي كه قبلا وجود نداشت، جلوه جالبي پيدا كرده و به‌خصوص كرشمه‌اي همراه با معصوميت كه ويژه هنر فاخر ايران است، در آثار استاد كاملا مشخص است.
سرآمد هنرمندان
محمدعلي رجبي: استاد محمود فرشچيان شخصيتي چندجانبه است. بايد افتخار كنيم كه در دوره معاصر كه غرب به غير از خود، ديگران را به حساب نمي‌آورد، ما استاداني داريم كه سرآمد فرهنگ و تمدن بشري حتي در جهان معاصرند. چه چيزي در قلم استاد فرشچيان است كه براي بشريت و براي بشر امروز با همه تحولاتي كه كرده است، حرف نو دارد؟ ايشان در وهله اول شخصيتي مسلمان و شيعه است و بسيار هم معتقد و متعبد و در جست‌وجوي راهي براي بيان فاخر كلمه حق؛ ايشان در اين راه رنج مقدس برده‌اند و زحمت كشيده‌اند.
نگارگر اخلاق‌مدار
اميراسماعيل آذر: ما در مورد فرشچيان به دو اصل مي‌رسيم: نخست اصل اخلاق است. همان كه مدرنيسم در مقابل مدرنيته ايستاده و نقل مي‌كند كه مدرنيته كمر اخلاق را شكسته است؛ اين اخلاق به كمال در گفتار و در انديشه فرشچيان و حتي در آثاري كه در زير قلم او تراويده مي‌شود، وجود دارد و شما مي‌توانيد آن را حس كنيد. نكته ديگر، عاطفه‌مندي ذهن فرشچيان است. اين عاطفه را در تمام داستان‌ها و تصوير‌ها و حتي داستان‌هايي كه تبديل به تصوير كرده هم، مي‌توانيد ببينيد و حس كنيد. تابلوي عصر عاشوراي فرشچيان يك تاريخ است. روزنامه‌نگار