توافق سه‌جانبه گازي در آينده‌اي نزديك؟

روز گذشته ابراهيم رييسي، به دعوت رسمي «تميم بن حمد آل‌ثاني» امير قطر براي تقويت مناسبات اقتصادي و سياسي و در عين حال حضور در ششمين نشست سران مجمع كشورهاي صادركننده گاز به دوحه سفر كرد. در اين سفر جواد اوجي نيز رييسي را همراهي مي‌كند. قرار است در اين سفر دو روزه علاوه بر ديدارها و مذاكرات رسمي تيم ايراني با مقامات قطري، ديدارهايي با مقامات روسي و قطري در حاشيه اجلاس GECF انجام شود و اجماع نظر سه دارنده بزرگ ذخاير گازي جهان روي راهبردهاي توليد و عرضه گاز، مي‌تواند نقطه عطفي در جهت‌دهي به بازار انرژي جهان باشد به خصوص آنكه روسيه، ايران و قطر سه كشور دارنده بزرگ‌ترين ذخاير گازي در جهان هستند و در سال گذشته نيز تقاضا براي گاز در جهان رشد 4.7 درصدي داشته است. بر اساس پيش‌بيني‌ مراكز معتبر انرژي جهان، گاز طبيعي تا سال 2035 بيشترين رشد مصرف را در بين سوخت‌هاي فسيلي خواهد داشت و به لحاظ ميزان مصرف، در جايگاه دوم پس از نفت قرار خواهد گرفت؛ از همين‌رو بسياري از كارشناسان، قرن حاضر را قرن گاز مي‌نامند.«مجيد چگني»، مديرعامل شركت ملي گاز ايران در اين خصوص معتقد است: «هم‌اكنون آينده جهان با صنعت گاز است؛ هرچند، انرژي‌هاي تجديدپذير هم يكي از گزينه‌هاست، اما در ميان‌مدت، اين گاز است كه حرف نخست را در تامين انرژي جهان مي‌زند.» بنابراين همكاري سه كشور دارنده بزرگ‌ترين ذخاير گازي در اين حوزه بيش از پيش اهميت خواهد يافت. البته كه همكاري گازي ميان ايران و قطر از هفته گذشته در محافل خبري و رسانه‌ها مطرح شده بود؛ خبرگزاري دولت در اين خصوص اعلام كرده بود كه «يك منبع آگاه در وزارت نفت بر اين باور است كه وزراي نفت ايران و قطر در حاشيه اجلاس سران كشورهاي صادركننده گاز در خصوص همكاري‌هاي دوجانبه در سوآپ گاز، مواضع مشترك در بازارهاي جهاني و تشكيل كارگروه مطالعات مشترك پارس جنوبي مذاكره خواهند كرد. محورهاي احتمالي مذاكرات وزراي نفت ايران و قطر بيشتر روي بازارهاي جهاني و تجارت گاز خواهد بود. يكي ديگر از محورهاي احتمالي مذاكرات آموزش نيروي انساني و صادرات خدمات فني و مهندسي از ايران به قطر است.» طي سال‌هاي اخير و با افزايش مصرف گاز در كشور و بعضا افت فشار گاز در استان‌هاي شمالي، تصميم‌گيري در خصوص توليد، مصرف و استفاده از ظرفيت‌هاي ساير كشورها براي صادرات گاز به آنها از سوي كارشناسان مورد تاكيد قرار مي‌گرفت. اگرچه كه اجرايي شدن عمليات سوآپ گازي ميان ايران، تركمنستان و جمهوري آذربايجان و تزريق روزانه ۴.۵ ميليون مترمكعب گاز در شمال شرق كشور از افت فشار گاز جلوگيري كرده، اما كارشناسان بر اين عقيده‌اند كه با بهينه كردن مصرف داخل مي‌توان از فرصت گازي در كشور استفاده كرد؛ با وجود آنكه ايران دارنده دومين ذخاير گاز طبيعي است، در سال 2020 از مجموع 249 ميليارد مترمكعب گاز قابل مصرف، تنها 11.5 ميليارد مترمكعب را به ديگر كشورها صادر كرده و مابقي در بازارهاي داخلي به مصرف رسيده است. حميدرضا عراقي، مديرعامل سابق شركت ملي گاز ايران بر اين باور است كه «در حال حاضر باتوجه به اينكه توليد پارس جنوبي در ايران و قطر نزديك به هم بوده، اگر تفاهمنامه‌اي ايجاد شود كه بر اساس آن هر دو طرف توليد صيانتي داشته باشند؛ يعني بتوانند كميته مشتركي را ايجاد كنند و در آينده توليد صيانتي صورت گيرد، اقدام مثبتي است.» او با بيان اينكه اكنون هر دو طرف به يك ميزان گاز توليد مي‌كنند اما صيانتي نيست و اگر تفاهمنامه صورت گيرد و كميته كارشناسي وارد كار شود و فرآيند توليد را از منظر صيانتي بررسي كنند، به نفع هر دو طرف خواهد بود، اظهار كرد: «شرايط فعلي موقعيت مناسبي براي انجام اين كار است. زماني قطر برداشت بسيار بالايي داشت و در آن شرايط نمي‌توانستيم مذاكره كنيم، اما اكنون شرايط تغيير كرده و فرصت مناسبي براي اين مساله است.»