رافائل گروسي: مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در پاسخ به «اعتماد»:
آژانس تسليم فشارهاي بيروني نمي‌شود
محمد اسلامي در پاسخ به «اعتماد»: موارد ادعايي عليه ايران بايد براي هميشه بسته شود
سارا معصومي
رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي روز گذشته در ميانه نگراني‌هاي بين‌المللي از امنيت تاسيسات هسته‌اي در اوكراين در نتيجه حمله روسيه با پوشه‌اي قطور به تهران آمد. دستور كار آقاي مديركل مشخص بود: رايزني فني با محمد اسلامي، رييس سازمان انرژي اتمي درباره نحوه حل و فصل اختلاف‌هاي پادماني ميان دو طرف و ديدار سياسي با حسين امير عبداللهيان، وزير خارجه ايران به منظور تاكيد و تمركز بر اراده سياسي دوجانبه براي حل و فصل اختلاف‌ها و تداوم همكاري در آينده.
سفر رافائل گروسي سومين سفر او و همزمان پرسروصداترين آنها در زماني بسيار حساس و حياتي بود. مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در حالي با دستور كار فني به تهران آمد كه هيات مذاكره‌كننده ايران در حال پيشبرد مذاكرات در پايتخت اتريش به منظور احياي برجام است. اختلاف‌هاي پادماني ايران و آژانس بين‌المللي انرژي اتمي مشخصا درباره 4 مكاني است كه اين نهاد فني با استناد به اسناد ادعايي رژيم اسراييل خواهان دسترسي به آنها شد و پس از همكاري ايران با اين نهاد اكنون مدعي است كه توضيحات ايران درباره منشا و مقصد اورانيوم يافت شده در يكي از اين مكان‌ها از قابليت اقناع آژانس برخوردار نبوده است. روايت طرف ايراني اما متفاوت است و معتقد است كه اساس اين پرونده سياسي است و بايد در قالب مذاكرات احياي برجام حل و فصل شود. اين اختلاف در تفاسير در چند روز اخير در مذاكرات وين سر و صداي بسياري به راه انداخت و در يك مقطع زماني كوتاه‌مدت گفته شد كه مانع اصلي در مسير احياي برجام همين نكته است. در چنين شرايطي، پس از تفاهم اوليه ميان ايران و 1+4 در مسير مذاكرات مستقيم و ايران و ايالات متحده از طريق مذاكرات غيرمستقيم و با واسطه مقرر شد كه رافائل گروسي براي رسيدن به يك چارچوب مشخص اجرايي در يك بازه زماني محدود به تهران سفر كند.
رييس سازمان انرژي اتمي:
تا خرداد ماه اختلاف‌ها را حل و فصل خواهيم كرد
ديدار محمد اسلامي و رافائل گروسي از ساعت 10 صبح روز گذشته در محل سازمان انرژي اتمي آغاز شد. ديداري يك ساعت و نيمه كه سخنان دو مقام پس از پايان اين جلسه نشان از پيشرفت قابل توجه و دستيابي به يك برنامه اجرايي به منظور حل و فصل نهايي اختلاف‌ها داشت.
محمد اسلامي پس از پايان اين جلسه در جمع خبرنگاران ايراني به تشريح كلياتي از رايزني‌هاي صورت گرفته، پرداخت و گفت: با آقاي گروسي مسائل باقيمانده در سفرهاي گذشته و سفر همكاران ما به وين مورد گفت‌وگو قرار گرفته بود را مرور كرديم و به يك جمع‌بندي رسيديم كه مداركي كه بايد بين سازمان انرژي اتمي و آژانس مبادله شود، حداكثر تا خرداد انجام شود تا براي روز «باز اجرا» كه جزو مفروضات مذاكرات وين است، اختلاف‌ها حل و فصل شده باشد. تاكيد ما، آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و آقاي گروسي اين است كه اين مسائل بايد در روال طبيعي و در چارچوب مقرراتي خود حل و فصل شود و تحت تاثير هيچ نفوذ سياسي، لابيگري و دخالتي قرار نگيرد و به تبع آن هيچ كدام از اين مسائل بر تصميمات آژانس در تعامل با ايران اثر نگذارد. اسلامي در ادامه با اشاره به خرابكاري‌هاي صورت گرفته در برنامه هسته‌اي ايران توسط دشمنان گفت: آقاي گروسي در گذشته اقدامات تروريستي و ترور دانشمندان هسته‌اي در ايران را محكوم كرده و ما اميدوار هستيم كه مسير و تعامل جديدي كه با آژانس پايه‌گذاري مي‌كنيم به تسريع توسعه برنامه هسته‌اي صلح‌آميز ايران منتهي شود.
رييس سازمان انرژي اتمي در ادامه افزود: ايران براي توسعه فناوري صلح‌آميز هسته‌اي برنامه بلندمدت دارد و اين برنامه بلندمدت كه در دولت سيزدهم نصب‌العين قرار خواهد گرفت، ملاك عمل ما است و آژانس از ظرفيت و تكاليف قانوني خود براي پشتيباني، شتاب بخشيدن و كمك به توسعه برنامه‌هاي صلح‌آميز ايران، استفاده حداكثري خواهد كرد. اميدواريم روند توسعه و همكاري‌ها يك روند طبيعي، كاملا غيرسياسي و حرفه‌اي باشد و ملت ايران بتوانند آثار آن را در زندگي خود مشاهده كنند.
توضيح مديركل آژانس درباره ارتباط مذاكرات تهران و وين
رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در اين نشست خبري گفت: گفت‌وگوي بسيار مثمرثمري با آقاي اسلامي داشتم. در حال حاضر چند موضوع خاص باقي مانده كه بايد درباره آن توضيحاتي را به شوراي حكام آژانس بين‌المللي انرژي اتمي بدهيم تا درباره ابهام‌ها شفاف‌سازي صورت بگيرد. اين مسائل مورد اختلاف از مدتي پيش مطرح بوده اما تاكنون حل نشده لذا اين‌بار تلاش كرديم رويكردي عملگرايانه اتخاذ كنيم.
اين تلاش و برنامه‌ريزي براي حل و فصل اختلاف‌ها از چند جهت مهم است. نخست آنكه بر كسي پوشيده نيست در حالي كه اينجا در حال گفت‌وگو و رايزني هستيم، مذاكرات مرتبطي با اين روند درباره احتمال بازگشت ايران و بقيه كشورها به برجام در وين در حال انجام است. اين دو روند بسيار به هم وابسته و متصل هستند. در صورتي كه ايران و آژانس درباره مسائل پادماني باقيمانده تفاهم نداشته باشند، تصور اينكه توافق جامع درباره برجام به نتيجه برسد، بسيار دشوار است. بسيار مهم است كه به درك متقابلي براي آينده همكاري‌هاي فشرده برسيم. همكاري‌هايي كه بايد در مسيري حرفه‌اي پيش برود تا در سايه آن متخصصان بتوانند درباره مسائل باقيمانده شفاف‌سازي كنند.
مديركل آژانس بين‌المللي در ادامه گفت: اميدوارم كه نگاه ما به هم رو به جلو باشد و گذشته را درنظر نگيرد. انرژي هسته‌اي قابليت‌هاي فراواني دارد كه براي توسعه كشورها و از جمله ايران بسيار مهم است. با درنظر گرفتن تمامي وقايعي كه در دنيا رخ مي‌دهد مثل گرمايش زمين، توليد انرژي و... توليد انرژي متناسب با شرايط فعلي محيط‌زيست كه انرژي اتمي هم جزو آن است، حائز اهميت است. ما براي حركت سريع‌تر به سمت آينده و پيشبرد همكاري‌هاي ايران و آژانس متعهد هستيم كه بيش از گذشته به آينده و رو جلو حركت كنيم تا جامعه ايران از توسعه و رفاه و پيشرفت ناشي از انرژي هسته‌اي بهره‌مند شود.
رافائل گروسي در پاسخ به «اعتماد»: آژانس تحت امر «هيچ كشوري» نيست
در ادامه اين نشست خبري فرصتي براي پرسش و پاسخ محدود فراهم شد. از رافائل گروسي پرسيدم: «شما در سخنان خود اشاره كرديد كه ايران و آژانس قرار نيست در گذشته بمانند با اين وجود امروز پرونده‌اي تبديل به چالش در اين رابطه شده كه مبناي آن ادعاي رژيم صهيونيستي با استناد به مدارك ادعايي است كه گفته مي‌شود از طريق جاسوسي به دست آمده است. تا چه زمان قرار است اين قبيل ادعاها مبناي چالش‌هاي جديد در رابطه ايران و آژانس باشد؟» مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در پاسخ گفت: اين سوال بسيار به‌جا است. اجازه بدهيد چيزي را توضيح بدهم، كاري كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي انجام مي‌دهد، تحت امر، اعلام نظر يا مديريت هيچ كشوري نيست. ما زماني اقدام مي‌كنيم يا سوالي را از كشوهاي عضو از جمله ايران، مطرح مي‌كنيم كه باور داشته باشيم شواهد يا اطلاعاتي در اختيار داريم، چه از اطلاعات خودمان، چه از اطلاعات منابع
در دسترس همگان يا نتايج تحليل‌هاي خودمان كه متضمن پرسيدن سوالي باشد. شما از من سوال مي‌كنيد كه دليل يا انگيزه اين كار چه مي‌تواند باشد. من هرگز نمي‌توانم براي كاري كه كشورهاي ديگر انجام مي‌دهند تصميم يا آن را تحت تاثير قرار دهم بگيرم. مهم‌ترين موضوع براي شما و براي بقيه جامعه بين‌المللي اين است كه نهادي وجود داشته باشد كه مستقل باشد. فشار هميشه وجود خواهد داشت. موضوع مهم اين است كه با اين فشار چه كنيم، جلوي آن تسليم شويم يا آن را ناديده بگيريم. آژانس بين‌المللي انرژي اتمي و بازرسان ما به اين موضوع عادت دارند، شما مي‌توانيد مطمئن باشيد كه بدون توجه به اينكه طرف‌هاي ديگر دوست داشته باشند، ما همواره براساس قضاوت مستقل خودمان راهنمايي خواهيم شد، به همين دليل است كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي در هر موضوعي غيرقابل چشم‌پوشي است. آژانس به دليل قضاوت مستقلش جايگزين‌ناپذير است.
محمد سلامي در پاسخ به «اعتماد»: نمي‌گذاريم تجربه گذشته دوباره تكرار شود
در ادامه اين نشست، از محمد اسلامي درباره تضمين به نتيجه رسيدن چارچوب همكاري جديد ايران و آژانس سوال كردم: ايران تاكنون چندبار به پرسش‌هاي آژانس درباره اختلاف‌هاي پادماني فعلي پاسخ داده است. اين‌بار اين چارچوب زماني مشخص شده تا خرداد ماه چه ويژگي دارد كه بتواند به نتيجه رسيدن اين پرونده را تضمين كند؟
رييس سازمان انرژي اتمي در پاسخ با اشاره به اينكه سوال مهم است، گفت: فلسفه وجودي برجام و مذاكراتي كه انجام شد صرفا براي دفع و رفع اين اتهامات از سر كشور بود. ايجاد يك برنامه توطئه‌آميز عليه ايران كه توسط صهيونيست‌ها مديريت و هدايت مي‌شود، انتها ندارد و دليل شكل‌گيري برجام هم عبور از همين موانع ادعايي بوده كه در سال ۲۰۱۵ بسته شده است. اما شيطنت‌ها ادامه يافته و در اين مقطع كه مذاكرات در وين در حال انجام است و در مراحل پاياني قرار گرفته هم شاهد تداوم آن هستيم. به همين دليل روشن و واضح، يكي از خطوط قرمز جمهوري اسلامي ايران است كه اين موارد ادعايي بايد براي هميشه بسته شود و بيش از اين مزاحمت سر راه ملت ايران و كشور ايجاد نكند. براساس توافقي كه بين ما و آژانس حاصل شده و مذاكراتي كه طي هفته‌هاي گذشته بين ما و گروسي انجام شد و امروز در بيانيه‌اي اين توافق را اعلام مي‌كنيم، گام‌هايي تعريف شده كه در تعامل با يكديگر و به صورت مساعدت متقابل و ارايه مدارك و مستنداتي كه اين ابهام را از سر كشور برطرف كند و به سمت بسته شدن ببرد، برداشته خواهند شد. ان‌شاءالله ما تا خرداد كه يك فاز از فازهاي توافق وين است، اين پرونده اختلافي را مي‌‌بنديم و اگر كسي باز مزاحمتي سر راه ما ايجاد كند و درصدد باشد كه با توليد اطلاعات جعلي مانعي بر سر راه پيشرفت ما ايجاد كند، از ابزارهاي دراختيار خود استفاده مي‌كنيم و اجازه نخواهيم داد كه تجربه گذشته دوباره تكرار شود.
بيانيه مشترك آژانس و سازمان انرژي اتمي ايران
محمد اسلامي، معاون رييس‌جمهور و رييس سازمان انرژي اتمي ايران و رافائل گروسي، مديركل آژانس بين‌المللي انرژي اتمي جهت شفاف‌سازي در خصوص مسائل مطرح شده در سند GOV/2021/52 به تاريخ ۲۶ آبان۱۴۰۰ (۱۷ نوامبر ۲۰۲۱) روي بيانيه مشترك زير به توافق رسيدند. سازمان و آژانس با هدف حل و فصل موضوعات توافق كردند، در ادامه همكاري خود همان‌طوري كه در بيانيه مشترك مورخ ۵ شهريور ۱۳۹۹ (۲۶ آگوست ۲۰۲۰) بيان شده است، همكاري‌ها و گفت‌وگوهاي بين خود را سرعت بخشيده و تقويت كنند.
در اين زمينه، سازمان و آژانس در خصوص موارد زير توافق كردند:
۱- سازمان حداكثر تا ۲۹ اسفند ۱۴۰۰ (۲۰مارس ۲۰۲۲) توضيحات كتبي مرتبط با آن دسته از سوالات مطرح شده توسط آژانس در خصوص موضوعات مربوط به سه مكان كه ايران به آنها نپرداخته است را به همراه اسناد پشتيبان مربوطه به آژانس ارايه خواهد كرد.
۲- ظرف دو هفته پس از دريافت توضيحات كتبي سازمان و اسناد پشتيبان مرتبط با آن، آژانس اين اطلاعات را مرور كرده و هر سوالي در مورد اين اطلاعات دريافت شده را به سازمان ارايه مي‌كند.
۳- ظرف يك هفته پس از ارايه اطلاعات به سازمان توسط آژانس در خصوص هر سوال ديگر در مورد اين اطلاعات، آژانس و سازمان براي بررسي سوالات در تهران تشكيل جلسه خواهند داد. براي هر مكان جلسات جداگانه‌اي برگزار خواهد شد.
مديركل در نظر دارد با انجام فعاليت‌هاي مندرج در بندهاي ۱ تا ۳ بالا و به دنبال ارزيابي مربوطه توسط آژانس، نتيجه‌گيري خود را پيش از برگزاري شوراي حكام در خرداد ۱۴۰۱ (ژوئن ۲۰۲۲) گزارش كند.