استفاده روسيه از مذاكرات با ايران براي كاهش تحريم‌ها
نويسنده: سس.جي. فرنتزمن
از نظر ايران، روسيه ظاهرا در مذاكرات وين در كنار او بوده است. اما اكنون مسكو ممكن است از نفوذي كه بر ايران دارد، استفاده مي‌كند تا چيزهاي بيشتري از توافق به دست آورد. از آنجايي كه روسيه به دليل تهاجم خود به اوكراين به‌طور فزاينده‌اي منزوي شده است، مسكو همچنان كارتي دارد كه مي‌تواند بر ايالات متحده و جامعه بين‌المللي اعمال نفوذ كند. هفته گذشته گزارش شد كه ايالات متحده گفت‌وگوهاي متعددي با نماينده روسيه در مذاكرات هسته‌اي ايران داشته و ممكن است روسيه بتواند از آن براي اهرم فشار در بحبوحه بحران اوكراين استفاده كند.
اكنون گزارش جديد گاردين نشان مي‌دهد كه روسيه به دنبال بهره‌برداري از مذاكرات به نفع خود است. اتكاي امريكا به روسيه در مذاكرات ممكن است روسيه را در موقعيتي قرار دهد كه هم امريكا و هم ايران را براي رسيدن به آنچه مي‌خواهد تحت فشار قرار دهد. گاردين گزارش داد: «روسيه متهم شده است كه مي‌خواهد توافق هسته‌اي ايران را به عنوان بخشي از نبرد گسترده‌تر خود با غرب بر سر اوكراين به گروگان بگيرد، پس از اينكه در آخرين لحظه طرح‌هايي را براي توافق براي لغو بخشي از تحريم‌هاي اقتصادي امريكا مطرح كرد.»
در تهران، به نظر مي‌رسد رسانه‌هاي ايراني نيز اين موضوع را تاييد مي‌كنند زيرا خبرگزاري تسنيم گزارشي در اين زمينه منتشر كرده است. اگرچه تسنيم اعلام كرده است كه بر گزارش گاردين تكيه مي‌كند، اما معمولا رسانه‌هاي ايراني براي همه اطلاعات خود، فقط به گزارش‌هاي خارجي تكيه نمي‌كنند و معمولا وقتي آنها اطلاعاتي را منتشر مي‌كنند بر اساس يك دستور كار است. اين بدان معناست كه رسانه‌هاي ايران كه با برخي دولت‌ها مرتبط هستند، برنامه‌اي براي افشاي رفتار دوگانه روسيه دارند.
از نظر ايران، روسيه ظاهرا در مذاكرات وين در كنار او بوده است. اما اكنون ممكن است مسكو از اهرم‌هايي كه بر ايران دارد، استفاده كند تا چيزهاي بيشتري را از توافق به دست آورد. روسيه در تهاجم خود به اوكراين از باج‌گيري هسته‌اي ايران نيز استفاده مي‌كند و به گوش لابي طرفدار روسيه در غرب نجوا مي‌كند كه هرگونه تشديد تنش با «روسيه داراي تسليحات هسته‌اي» مي‌تواند منجر به افزايش درگيري‌ها شود.
روسيه حتي در مورد قرار دادن نيروهاي هسته‌اي‌اش در حالت آماده‌باش صحبت كرد. اكنون روسيه مي‌خواهد از ايران نيز استفاده كند. گاردين مي‌گويد: «پس از ماه‌ها مذاكره در وين، انتظار مي‌رفت ظرف چند روز به توافقي بازنگري شده برسند كه بر اساس آن تحريم‌هاي امريكا در ازاي بازگشت تهران به توافق كامل منع اشاعه هسته‌اي ۲۰۱۵ لغو مي‌شود» اما تلاش‌هاي ديپلماتيك به دليل درخواست غيرمنتظره روسيه براي تضمين كتبي مبني بر معافيت تجارت اقتصادي اين كشور با ايران از تحريم‌هاي امريكا عليه روسيه از زمان حمله اين كشور به اوكراين، به نتيجه نرسيد. به نظر مي‌رسد كه روسيه خواهان «حقوق» خود در توافق هسته‌اي است و اكنون پرده از آنچه در وين در جريان است، برداشته شده و ايالات متحده تا حدي به روسيه متكي بود و روسيه به نفع خود بازي مي‌كرد و اكنون مشخص شد كه اين يك روش روسي براي استفاده از مذاكرات هسته‌اي براي منافع خود است و به طرز عجيبي، دولت ايالات متحده اين اتفاق را نديد.
روسيه اعلام كرد كه ما از همكاران امريكايي خود درخواست كرديم... حداقل در سطح وزير امور خارجه به ما ضمانت‌هاي كتبي بدهند مبني بر اينكه روند كنوني [تحريم‌ها] كه توسط ايالات متحده آغاز شده به هيچ‌وجه به حق ما براي تجارت آزاد و روابط اقتصادي و بازرگاني لطمه‌اي وارد نمي‌كند و لاوروف گفت: همكاري سرمايه‌گذاري و همكاري نظامي- فني با ايران مي‌تواند مانند يك سپر براي روسيه رفتار كند، زيرا روسيه از آن براي خارج كردن روسيه از تحريم‌هاي اعمال شده عليه خود به دليل حضورش در اوكراين استفاده مي‌كند.
مقامات ايراني به نقل از گاردين گفتند: «روس‌ها اين خواسته را چند روز پيش در مذاكرات وين روي ميز گذاشتند. اين درك وجود دارد كه روسيه با تغيير موضع خود در مذاكرات وين، مي‌خواهد منافع خود را در جاهاي ديگر تامين كند و اين اقدام براي مذاكرات هسته‌اي وين سازنده نيست. اين خبر چند روز پس از انتشار اخباري مبني بر پرواز نفتالي‌بنت، نخست‌وزير اسراييل به مسكو در بحبوحه بحران اوكراين و گمانه‌زني‌هايي مبني بر اينكه نوع جديدي از توافق با ايران يا لغو تحريم‌ها در راه است، منتشر مي‌شود. روسيه تنها يكي از بازيگران اين داستان است، فرانسه، آلمان، بريتانيا و چين نيز ظاهرا درگير آن هستند.» در گزارش تسنيم آمده است كه لاوروف خواستار معافيت تجارت بين ايران و روسيه از تحريم‌هاست. به گزارش تسنيم، اين بدان معناست كه غرب اين توافق را رد خواهد كرد. مسكو نيز بر اين توافق حق وتو دارد و اكنون ايران خوشحال به نظر نمي‌رسد و اگرچه ايران وانمود مي‌كند كه نسبت به اين توافق بي‌علاقه است و مي‌گويد كه توانسته تحريم‌ها را دور بزند، اما نمي‌خواهد توسط روسيه محدود شود. ايران از قبل برنامه‌اي براي امتيازگيري از غرب دارد و اكنون مي‌بيند كه روسيه تلاش مي‌كند از آن براي امتيازخواهي خود بهره‌برداري كند.
ايران برنامه ديگري دارد
اين گزارش خاطرنشان كرد: ايران بيش از 2 ميليون بشكه در روز نفت مي‌تواند توليد مي‌كند و در صورت ورود اين نفت به بازار، افزايش قيمت آن كاهش مي‌يابد و روسيه از افزايش قيمت نفت سود مي‌برد و صحبت‌ها در مورد ممنوعيت واردات انرژي از روسيه توسط ايالات متحده، ظاهرا قيمت‌ها را افزايش مي‌دهد. سپس ايالات متحده بايد از كشورهاي خليج فارس بخواهد كه افزايش قيمت‌ها را با افزايش عرضه جبران كنند.
اما ايران مي‌گويد: يك مقدار شكيبايي كنيد، ما نفت زيادي براي فروش داريم و اين مي‌تواند يك تفسير باشد. يا ايران و روسيه ممكن است كه نقش «پليس خوب، پليس بد» را بازي كنند كه روسيه اكنون نقش پليس بد را بازي مي‌كند و ايران تظاهر به پليس خوب بودن مي‌كند. به گزارش تسنيم، در هر صورت، روسيه، بزرگ‌ترين توليدكننده نفت جهان، قصد دارد با افزايش بيشتر قيمت نفت و افزايش توليد، اقتصاد غرب را تحت فشار قرار دهد. روسيه اكنون نه تنها به عنوان كشوري غيرقابل اعتماد از نظر حملات كنترل نشده عليه اوكراين، بلكه در مذاكرات هسته‌اي ايران نيز به عنوان كشوري غيرقابل اعتماد معرفي شده است.
برگردان: بنيامين صادقي
(پژوهشگر صلح و مناسبات بين‌المللي)