رازهايي كه آشكار مي‌شوند
محمدصادق جوادي‌حصار
يكي از ويژگي‌هاي مهم دولت‌هايي كه بر بلنداي اراده عمومي مردم‌شان روي كار مي‌آيند، شفافيت و صداقت است. در نقطه مقابل آن دسته از ساختارهايي كه مورد اقبال اكثريت عمومي جامعه قرار ندارند، اغلب از طريق پنهانكاري و عدم شفافيت تلاش مي‌كنند تا امورات خويش را پيش ببرند. اين گزاره به اندازه‌اي در فرهنگ و هويت ايرانيان رخنه كرده كه بخش قابل توجهي از اشعار و نوشته‌هاي شعرا و اديبان ايران‌زمين به نفي رياكاري و ستايش شفافيت و صداقت اختصاص پيدا كرده است. حافظ در ابيات متعدد در ضرورت اين شفافيت و پرهيز از رياكاري از اين دست، سخن مي‌گويد كه: «دلم زصومعه بگرفت و خرقه سالوس/كجاست ديرمغان و شراب ناب كجا» اما اين روزها، ردپاي نوع خاصي از پنهانكاري در برخي تصميمات اجرايي مشاهده مي‌شود كه به نظرم مي‌بايست، هرچه سريع‌تر در خصوص آن روشنگري صورت بگيرد. در اين يادداشت بر ذكر چند مثال تلاش خواهم كرد، پرده از اين نوع رفتارها كنار بزنم. اگر در خاطرتان مانده باشد، در ايام انتخابات رياست‌جمهوري سيزدهم، خبري روي خروجي رسانه‌ها قرار گرفت كه بازتاب‌هاي وسيعي در جامعه پيدا كرد. در خردادماه در بحبوحه انتخابات رياست‌جمهوري1400خبر رسيد كه مجلس به دنبال محدودسازي فضاي مجازي از طريق تصويب طرحي با عنوان «صيانت از فضاي مجازي» است. در آن ايام برخي افراد نزديك به دولت اصولگرايان اعلام كردند، رييس‌جمهوري با اين ايده مخالف است و به گونه‌اي فضاسازي كردند كه انگار طراحان اين طرح بدون هماهنگي با رييس دولت تازه بر صدر نشسته اين ايده را پيگيري كرده است. زمان گذشت و گذشت تا اينكه روز گذشته خبر رسيد كه رييس‌جمهوري در شمايل رييس شوراي عالي فضاي مجازي، اعلام كرده است: «طرح صيانت از فضاي مجازي بايد در مجلس به سرانجام برسد.» اين عبارات در نقطه مخالف اظهاراتي است كه قبلا در خصوص ديدگاه ايشان در خصوص طرح صيانت مطرح شده بود. نمونه ديگر اين نوع رفتارهاي غيرشفاف به ماجراي حذف ارز ترجيحي باز مي‌گردد. دولت در بطن لايحه بودجه 1401، موضوع حذف ارز ترجيحي را گنجانده بود، اما زماني كه نمايندگان از دولت مي‌خواستند راهكار جايگزين براي حمايت از اقشار محروم ارايه كند، دولت زير بار اين خواسته نمايندگان نمي‌رفت. در همان زمان برخي نمايندگان عضو كميسيون برنامه و بودجه اعلام كردند، «دولت مايل به حذف ارز ترجيحي است، اما نمي‌خواهد مسووليت اين تصميم را بپذيرد و ترجيح مي‌دهد توپ حذف ارز ترجيحي در زمين مجلس باقي بماند.» متاسفانه از اين نمونه رفتارها در دولت سيزدهم زياد است. نوع خاصي از رفتارهاي غيرشفاف كه به نظر مي‌رسد برآمده از عدم اعتماد به نفس در دولت است. بايد عميقا از اين عدم شفافيت در گفتار و رفتار از كساني كه ادعاي شفافيت دارند، تاسف خورد. همان‌طوركه اشاره شد دليل آن هم احتمالا كمبود اعتماد به نفس است. به هر حال دولت با راي بالايي روي كار نيامده و شايد احساس مي‌كند افكار عمومي تصميمات دولت را برنمي‌تابد. هرروز مشكلات را به گردن ديگري انداختن و خود را در سايه قرار دادن، نشانه فقدان قطعيت در تصميم‌سازي‌ها است. به هر حال دولتي كه با تصويب طرح صيانت موافق است، ضرورتي ندارد كه به گونه‌اي متضاد، شمايل مخالف به خود بگيرد تا اين پالس را به افكار عمومي ارسال كند كه همراه مطالبات آنهاست، اما در بزنگاه‌ها به گونه‌اي ديگر رفتار كند. به هر حال هر دولتي، يك نظام فكري و يك رويكرد خاص دارد. دولت فعلي نيز در زمره اصولگرايان و در منتها عِليه راست قرار دارد. مشخص است كه مواضع اين دولت با جبهه پايداري و... همخوان است. ضرورتي ندارد كه دولت، نوع ديگري بگويد و شكل ديگري رفتار كند. در زمان دولت اصلاحات مشخص بود كه مانيفست دولت، مبتني بر گزاره‌هايي چون جامعه مدني، مردمسالاري، شايسته‌سالاري، تنش‌زدايي و... است. دولت‌هاي بعدي هم هركدام رويكرد خاص خود را به صورت شفاف داشتند، اين دولت هم اگر موافق طرح صيانت، حذف ارز 4200 توماني، بهبود مناسبات با روسيه و... است، بهتر است به صورت شفاف اعلام كند. يك ضرب‌المثل قديمي وجود دارد كه مي‌گويد، «گاوي كه در پنهان بار بردارد (يعني حامله شود) به ناچار آشكارا مي‌زايد.» عباراتي كه نشان مي‌دهد رفتارها و رويكردها و تصميم‌ها، سرانجام روزي روشن خواهد شد. افراد و جرياناتي كه اعتماد به نفس دارند و بر اراده مردم خود تكيه دارند از شفافيت هراسي ندارند، اما افراد جرياناتي كه نگران كشف حقيقت هستند، به گونه‌اي متفاوت سخن مي‌گويند و نوع ديگري عمل مي‌كنند.