«اعتماد» از روند آزادي
دو زنداني دوتابعيتي گزارش مي‌دهد
پایان
پرونده جنجالی تهران - لندن
نازنين زاغري رتكليف
و انوشه آشوري
نيمروز گذشته تهران را به مقصد لندن ترك كردند و مراد طاهباز
به مرخصي آمد
در شرايطي كه صبح روز سه‌شنبه زمزمه‌هايي در فضاي رسانه‌اي آغاز شد كه از توافق تهران و لندن در ارتباط با پرونده‌هاي دو زنداني دوتابعيتي ايراني-بريتانيايي جهت آزادي نازنين زاغري رتكليف و انوشه آشوري در آينده‌اي نزديك حكايت داشت و در عين حال برخي ناظران كه نگاه‌شان بيشتر به فراز و فرودها و اميد و نواميدي‌هايي بود كه در اين سال‌ها در اين خصوص شاهد بوديم و به همين دليل هم گوش‌شان بدهكار اين زمزمه‌ها نبود، هر چه از نيمروز سه‌شنبه دور شده و به غروب و شامگاه نزديك شديم، صدايي كه از آزادي اين دو زنداني دوتابعيتي حكايت مي‌كرد، بر فضا غالب شد و با فرارسيدن صبح چهارشنبه، حكايت آزادي اين دو زنداني دوتابعيتي، به مراتب فراتر از سطح گمانه‌زني‌هاي رسانه‌اي مبتني بر شنيده‌هاي غيررسمي، به عنوان خبري كه رويترز مستند بر اظهارات و توضيحات وكيل زاغري به دست داده بود، در فضاي رسانه‌اي مطرح شد. آن هم در شرايطي كه نيمروز چهارشنبه حتي عكس سلفي نازنين زاغري نيز در شبكه‌هاي اجتماعي و متعاقبا خبرگزاري‌ها و پايگاه‌هاي خبري رسمي منتشر شد كه او را كنار پنجره هواپيما تصوير مي‌كرد، در حالي كه رو به دوربين گوشي تلفن همراهش لبخند مي‌زند.بدين ترتيب در حالي كه ذبيح‌الله خداييان، سخنگوي قوه قضاييه در آخرين نشست خبري خود در سال 1400 كه صبح روز گذشته برگزار شد، در پاسخ به پرسشي درباره پرونده نازنين زاغري گفت كه «هنوز نمي‌دانم به چه شكل تصميم‌گيري شده»، خبرگزاري فارس و برخي از ديگر رسانه‌هاي منتسب به جناح راست، از ريز جزييات اين پرونده خبر داشته و خبر دادند و عجيب‌تر آنكه در اخباري كه در اين رابطه روي خروجي فرستادند، صراحتا از اين نوشتند كه «نازنين زاغري كه به جرم جاسوسي براي انگليس در ايران دستگير شده بود، صبح امروز (چهارشنبه) براي مبادله با تيم انگليسي به فرودگاه امام خميني(ره) منتقل و دقايقي پيش در ازاي ۵۳۰ ميليون دلار به تيم انگليسي تحويل داده شد.» هرچند ساعتي بعد ادبيات اين خبر با ادبياتي متفاوت روي خروجي خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران رفت و بدين‌ترتيب ايرنا به نقل از يك منبع مطلع در لندن از اين خبر داد كه آزادي نازنين زاغري و انوشه آشوري، «بنا به دلايل بشردوستانه در آستانه عيد باستاني نوروز و نيمه شعبان» بوده است.
اين در حالي بود كه حجت كرماني، وكيل نازنين زاغري در خبري كه صبح روز گذشته در اختيار رويترز گذاشت، به اين خبرگزاري گفت كه موكلش همراه انوشه آشوري در مسير فرودگاه امام خميني براي ترك ايران هستند و در خبري ديگر نيز پتريك وينتور سردبير سياسي گاردين در توييتي به نقل از «مقامات رسمي» آزادي نازنين زاغري و انوشه آشوري را تاييد كرد. در ادامه روز هم خبرگزاري‌هاي داخلي و خارجي لحظه به لحظه از روند اين ماجرا گزارش دادند و در اين ميان خبرگزاري فارس كه ويديو و تصاويري نيز در اين رابطه روي خروجي خود فرستاد، در بخشي از گزارش‌هاي خود اعلام كرد: «نازنين زاغري حدود ساعت ۱۴ و ۱۵ دقيقه به تيم انگليسي تحويل داده شد.»
واكنش‌ها به آزادي زاغري و آشوري
در اين ميان اما بازار واكنش‌ها هم مطابق انتظار داغ بود. واكنش‌هايي كه از تهران تا لندن و ديگر نقاط جهان با واكنش وزيران خارجه جمهوري اسلامي و انگليس و همچنين موضع‌گيري نخست‌وزير بريتانيا به صدر اخبار رسانه‌ها به‌وي‍ژه در ايران و بريتانيا راه يافت. حسين اميرعبداللهيان كه روز گذشته در حاشيه جشن ديپلماتيك نوروز 1401 در اين رابطه و برخي موضوعات ديگر به سوالات خبرنگاران پاسخ مي‌داد، در مورد آزادي نازنين زاغري و اخبار منتشر شده مبني بر پرداخت طلب ايران از سوي دولت انگليس و اينكه آيا باتوجه به آزادي زاغري و انوشه آشوري قرار است زندانيان ايراني در برخي كشورهاي اروپايي نيز آزاد شوند، گفت: «ما بيش از ۳۹۰ ميليون پوند از قبل از پيروزي انقلاب در خصوص برخي خريدهاي دفاعي از انگليس مطالبه داشتيم. در 4 ماه گذشته تماس‌هاي خيلي فشرده‌اي بين من و وزير خارجه انگليس انجام شد. هدف ما اين بود كه اين مطالبات را زنده كنيم و اين مبلغ به بانك مركزي ما وارد شود.» وزير امور خارجه ايران ادامه داد: «به صراحت اعلام مي‌كنم هيچ ارتباطي بين آزادي اين مبلغ و آزادي افرادي كه به جرم جاسوسي و اتهامات امنيتي در ايران بازداشت و محاكمه شدند و جرايم آنها ثابت شد و قوه قضاييه بايد درباره وضعيت آنها تصميم مي‌گرفت، وجود ندارد.» اميرعبداللهيان تاكيد كرد: «چند روز پيش طلب ايران از انگليس را دريافت كرديم. اما به‌طور همزمان پيگيري‌هاي قضايي و روند قضايي براي درخواست آزادي دو فرد مورد نظر ادامه داشت. شايد از نظر زماني روزهاي آزادي و واريز پول نزديك به هم بود، ولي ارتباطي بين اين دو مساله وجود ندارد و آزادي اين دو فرد با نگاه انساني در ايران محقق شد و اخبار منتشر شده مبني بر گرفتن پول و آزادي اين افراد نادرست و غيردقيق است.» اين درحالي بود كه همزمان همتاي بريتانيايي اميرعبداللهيان نيز به اين ماجرا واكنش نشان داد. لير تراس كه در بيانيه‌اي آزادي دو زنداني دو تابعيتي از ايران را تاييد كرد، با بيان اينكه «ما همچنين همان‌طور كه وعده داده بوديم، بدهي سرويس نظامي بين‌المللي را تسويه كرديم»، در ادامه گفت: «بدهي سرويس نظامي بين‌المللي در پايبندي كامل با تحريم‌هاي انگليس و تحريم‌هاي بين‌المللي و تعهدات حقوقي، تسويه شده است.» او همچنين با بيان اينكه «از اين اموال تنها براي خريد كالاهاي بشردوستانه استفاده خواهد شد»، تصريح كرد: «بدهي ۴۰۰ ميليون پوندي انگليس به ايران مربوط به يك قرارداد خريد تانك‌هاي چيفتن، پيش از انقلاب اسلامي است كه دولت انگليس در مراجع قضايي محكوم به پرداخت آن شده بود.»همچنين در واكنشي ديگر بوريس جانسون، نخست‌وزير انگليس در توييتي با ابراز خرسندي از اينكه مي‌تواند اين مهم را تاييد كند كه آنچه «حبس ناعادلانه نازنين زاغري رتكليف و انوشه آشوري در ايران» خوانده، «به پايان رسيده و حالا (اين دو زنداني دوتابعيتي ايراني-بريتانيايي) به انگليس بازخواهند گشت.» جانسون همچنين در توييتي ديگر نوشت: «انگليس سخت براي آزادي آنها تلاش كرده بود و از اينكه مي‌توانند به خانواده و عزيزان‌شان بپيوندند، خوشحالم.»
طاهباز به مرخصي آمد
اما در شرايطي كه همزمان با اعلام خبر آزادي نازنين زاغري و انوشه آشوري، برخي منابع از آزادي مراد طاهباز ديگر زنداني دوتابعيتي كه در جريان بازداشت و محكوميت فعالان محيط‌زيستي در حبس به سر مي‌برد، در جريان همين تفاهم دوجانبه ميان تهران و لندن، آزاد شده، پيگيري‌ها و شنيده‌هاي «اعتماد» از اين حكايت دارد كه هنوز حكم آزادي اين زنداني دوتابعيتي صادر نشده و او صرفا به منظور گذراندن دوران مرخصي، به‌طور موقت از زندان خارج شده است. هرچند بنا بر همين شنيده‌ها، ظاهرا همين مرخصي طاهباز هم در قالب تفاهمي محقق شده كه به آزادي زاغري و آشوري انجاميد. تفاهمي كه خروجي‌اش براي طاهباز، دست‌كم تا اينجاي كار فراتر از مرخصي نبوده است.