امانوئل مكرون با شكست مارين لوپن، رييس‌جمهور فرانسه باقي ماند
فرصت تنفس براي اروپا
محمدحسين لطف‌الهي
فرانسه، اتحاديه اروپا و ايالات متحده از روز دوشنبه مي‌توانند دست‌كم براي چند سال راحت‌تر نفس بكشند. در شرايطي كه نظرسنجي‌ها در زمان آغاز كارزارهاي كانديداهاي انتخابات رياست‌جمهوري فرانسه از رشد خيره‌كننده كانديداهاي جريان راست افراطي حكايت داشت و بيم آن مي‌رفت كه مجموعه‌اي از اتفاقات به پيروزي ماري لوپن رهبر جبهه ملي فرانسه منجر شود، شهروندان فرانسوي روز يكشنبه با رفتن پاي صندوق‌هاي راي به امانوئل مكرون اجازه دادند تا در نبردي كه مي‌توانست تاثير روي ناتو، اتحاديه اروپا، چندجانبه‌گرايي بين‌المللي و آينده راست افراطي در جهان داشته باشد، پيروز شود و براي يك دوره پنج‌ساله ديگر در كاخ اليزه باقي بماند.
اين براي اولين‌بار پس از انتخابات رياست‌جمهوري سال ۲۰۰۲ است كه يك رييس‌جمهور توانست بار ديگر اعتماد عمومي را به خود جلب كند و براي بار دوم بر مسند رياست‌جمهوري
بنشيند.
امانوئل مكرون، 44 ساله هرچند انتقادات زيادي متوجه كارنامه اوست، اما توانسته است عملكرد اقتصادي و سياسي بهتري از پيشينيان خود به جاي بگذارد و اين عملكرد در كنار هراس فرانسوي‌ها از قدرت گرفتن يك سياستمدار راست افراطي باعث شد او بتواند با 58.54 درصد آرا در برابر مارين لوپن با 42.41 درصد آرا به پيروزي برسد. در حال حاضر نرخ بيكاري در فرانسه پايين‌ترين نرخ طي 13 سال گذشته است، دورنماي مثبتي از امكان رشد و توسعه استارت‌آپ‌هاي تكنولوژي محور در فرانسه وجود دارد و اين كشور بيش از گذشته در روندهاي تصميم‌گيري بين‌المللي به ويژه در اروپا تاثيرگذار است. به‌رغم وجود اين موارد در كارنامه مكرون، موضوع ناراحت‌كننده اين است كه بيشتر حاميان او در دور دوم انتخابات رياست‌جمهوري، به اين دليل كه مكرون را شايسته اين جايگاه مي‌دانستند او را انتخاب نكردند، بلكه براي جلوگيري از پيروزي مارين لوپن كه رهبر حزبي با مواضع ضدمهاجران و حامي روسيه است، ترجيح دادند نام امانوئل مكرون را روي برگه‌هاي راي بنويسند. مقايسه نتايج انتخابات 2022 با انتخابات 5 سال قبل نيز نشان مي‌دهد كه اختلاف ميان كانديداي پيروز و كانديداي شكست خورده نصف شده است.
مارين لوپن پيروزي مكرون را به رسميت شناخته اما تاكيد كرده جهش بزرگ در جلب آراي مردم را شكست خود نمي‌داند.
تحليلگران معتقدند امانوئل مكرون طي 5 ساله گذشته نتوانسته نظر اقشار گسترده‌اي از جامعه فرانسه را جلب كند و از همين‌رو است كه در دور اول انتخابات اخير تنها 28درصد از شركت‌كنندگان او را انتخاب كردند و دست‌كم 52درصد ترجيح دادند به مارين لوپن و اريك زمور (كانديداهاي راست افراطي) و ژان لوك ملانشون (كانديداي جريان چپ) راي دهند. اين تحليلگران هشدار مي‌دهند كه اگر مكرون در دوره دوم رياست‌جمهوري خود نتواند به انتظارها پاسخ دهد و نگراني‌هاي بجاي بسياري از اقشار اجتماعي را رفع كند، ممكن است كه جريان مركزگرا در فرانسه، در دور بعدي انتخابات رياست‌جمهوري قادر به رقابت با ديگر جريان‌هاي سياسي نباشد.
يكي ديگر از چالش‌ها براي مكرون، انتخابات پارلماني خواهد بود. در فرانسه به‌طور معمول راي‌دهندگان با حمايت از حزب رييس‌جمهوري كه انتخاب كرده‌اند تلاش مي‌كنند تا او را در اجراي برنامه‌ها و وعده‌هايش ياري كنند اما اين‌بار احتمالا شرايط متفاوت خواهد بود و احتمال كسب اكثريت از سوي حزب تازه تاسيس رييس‌جمهور فرانسه زياد نيست.
ژرار آرو، ديپلمات و سفير پيشين فرانسه در ايالات متحده درباره وضعيت كنوني اين كشور مي‌نويسد: «وضعيت فعلي به معناي آن است كه ابهام‌ها و اختلافات سياسي در فرانسه به پايان نرسيده؛ تنها از وقوع بدترين سناريو -خروج از اتحاديه اروپا يا روي كار آمدن يك دونالد ترامپ- جلوگيري شده و از حالا سوال اين است كه آيا مكرون با اين راي شكننده ايجابي امكان حكومت كردن و اداره دولت را دارد يا مجبور خواهد شد با يك حزب ديگر ائتلاف كند.»
از نگاه بسياري از پيش‌بيني‌كنندگان سياسي، احتمال اينكه مكرون در سايه هراسي كه از قدرت گرفتن راست افراطي ناشي مي‌شود بسياري از سياست‌هاي پنج ساله اول خود را تغيير دهد، بسيار زياد است. رييس‌جمهور فرانسه چندي قبل در يكي از ميتينگ‌هاي انتخاباتي‌اش كه در شهر مارسي در جنوب فرانسه برگزار شد، گفت: «يك چيز را مي‌خواهم اعتراف كنم: ديگر هيچ تمايلي به تكرار پنج سال ديگر ندارم. نمي‌خواهم كارهايي را كه در پنج سال گذشته انجام دادم، دوباره انجام دهم. مي‌خواهم كاملا دوباره از نو شروع كنم. مي‌خواهم كه اين پنج سال يك بازنگري كامل باشد.»
راما ييد، معاون سابق وزير خارجه فرانسه و كارشناس فعلي شوراي آتلانتيك معتقد است: «مكرون مي‌تواند مانند سال 2017، رشد راست افراطي را ناديده بگيرد و بگويد تنها پيروزي است كه اهميت دارد، مي‌تواند هم از گذشته درس بگيرد و مسير متفاوتي را انتخاب كند. واقعيت اين است كه فرانسه كشش لازم براي از دست دادن يك دوره پنج ساله ديگر را ندارد.»
اروپا و آينده‌اي كه در گرو راي فرانسوي‌ها بود
در تصاويري كه از محل برگزاري جشن اصلي پيروزي امانوئل مكرون منتشر شده، به همان اندازه كه پرچم‌هاي فرانسه قابل مشاهده است، پرچم‌هاي اتحاديه اروپا را مي‌توان ديد. 5 سال قبل، مارين لوپن وعده داده بود كه فرانسه را از اتحاديه اروپا خارج كند و اين‌بار نيز با يك طرح جايگزين به ميدان آمده بود تا مكرون را شكست دهد.
هرچند كه برخلاف سال 2017 و اهميت غيرقابل انكار موضوعات اروپايي براي فرانسوي‌ها، اين‌بار مشخص نبود كه مسائل اروپايي تا چه اندازه در تصميم‌گيري فرانسوي‌ها نقش دارند، وقوع جنگ در اروپا و بحران‌هاي سياسي و اقتصادي ناشي از آن باعث شد كه رهبران اروپايي آشكارا نگراني‌هاي‌شان را درباره تاثيرگذاري راي فرانسوي‌ها مطرح كرده و از آنها بخواهند انتخابي درست داشته باشند.
رهبران آلمان، اسپانيا و پرتغال در مقاله مشتركي كه روز جمعه در روزنامه لوموند منتشر شد، با بيان اينكه «آراي فرانسوي‌ها براي همه از جمله كشورهاي آنها و خود فرانسه اهميتي وصف ناشدني دارد» تاكيد كردند كه مسير فرانسه و كشورهاي آنها به هم گره خورده، چراكه همه آنها بخشي از مجموعه‌هايي نظير اتحاديه اروپا و ناتو هستند.
ماري ژوردين، تحليلگر سياسي فرانسوي نوشته است: «فرانسه عضو دايم و يكي از ستون‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل متحد است، فرانسه عضو موسس اتحاديه اروپاست، فرانسه عضو موسس ناتو است. مشخص است كه هيچ يك از شركاي ما نمي‌توانستند نسبت به اين مساله بي‌تفاوت باشند.»
از نگاه طرفداران اتحاديه اروپا، پيروزي مكرون يك «فرصت تنفس» بود. ژان دومينيك جولياني، رييس بنياد روبرت شومان، يك مركز تحقيقاتي طرفدار اتحاديه اروپا مي‌گويد: «اروپا حالا مي‌تواند نفس بكشد. اروپا از يك خطر جدي جان سالم به در برد.»
جرمي شاپيرو، از كارشناسان شوراي روابط خارجي اتحاديه اروپا باور دارد كه «ايده‌هاي اروپايي در كانون برنامه‌هاي دور دوم رياست‌جمهوري مكرون قرار دارد.» به گفته او، مكرون در دور اول در دستيابي به بخش بزرگي از ايده‌هايش براي اروپا ناكام ماند. الكساندرا دي هوپ شفر، مدير دفتر پاريس انديشكده مارشال آلمان نيز تاكيد دارد كه مكرون در دور دوم، تلاش‌ها براي محقق ساختن وعده‌هايي كه در سال 2017 درباره اروپا داد و برنامه‌هايي كه در آينده براي اروپا دارد، دوبرابر خواهد كرد.
اين موضوع براي ايالات متحده نيز اهميت زيادي داشت. در ايالات متحده كه يك دموكرات در راس كار است و كاخ سفيد معتقد است پيروزي مركزگرايان در اروپا مي‌تواند به ادامه همكاري‌ها و تقويت اتحاد ميان دو سوي آتلانتيك كمك كند، پيروزي مكرون يك خبر خوب به حساب مي‌آيد.
جو بايدن، رييس‌جمهور ايالات متحده روز گذشته در پيامي كه براي تبريك پيروزي امانوئل مكرون ارسال كرد، فرانسه را «يكي از قديمي‌ترين متحدان امريكا و شريكي كليدي در مواجهه با چالش‌هاي بين‌المللي» معرفي كرد. او نوشت: «من به همكاري‌هاي نزديك‌مان در آينده فكر مي‌كنم؛ از جمله در موضوعاتي مثل حمايت از اوكراين، دفاع از دموكراسي و مقابله با تغييرات اقليمي.»
كارشناسان معتقدند مكرون چالش‌هايي پيش روي اهداف اروپايي خود خواهد داشت و او در حالي كه به عنوان يكي از تاثيرگذارترين رهبران اتحاديه اروپا تلاش خواهد كرد تا محدوديت‌هاي ويژه‌اي عليه واردات انرژي از روسيه اعمال شود، با مخالفت‌هايي جدي از آلمان و ساير كشورهاي اروپايي مواجه خواهد شد و همين امر آينده ديگر اهداف اروپايي مكرون را نيز به خطر خواهد انداخت.
الكساندرا دي هوپ شفر تاكيد دارد هرچند كه زمينه‌هاي گسترده‌اي براي همكاري ميان غول‌هاي اروپايي يعني آلمان و فرانسه وجود دارد، اما اين دو كشور و اتحاد فرانكو ژرمن ابزارهاي زيادي براي مستحكم باقي ماندن ندارند.
بعد از پيروزي
اتفاقات زيادي در سياست داخلي و خارجي فرانسه پس از پيروزي مكرون در انتخابات رياست‌جمهوري در راه خواهد بود. مراسم تحليف به زودي در قالب يك جشن كوچك در كاخ اليزه برگزار خواهد شد. ژان كاستكس، نخست وزير فعلي اعلام كرده پيش از انتخابات پارلماني استعفا خواهد داد تا راه براي ورود چهره‌هاي جديد باز شود و تمام توجه‌هاي سياسي معطوف انتخابات پارلماني خواهد شد كه از نگاه كارشناسان حتي مي‌توان آن را «دور سوم انتخابات رياست‌جمهوري» معرفي كرد.درست مانند پنج سال پيش، رييس‌جمهور فرانسه تصميم دارد در اولين سفر بين‌المللي خود عازم برلين شود و با اولاف شولتز، صدراعظم آلمان ديدار كند تا نشان دهد دوستي دو ملت همسايه يكي از اصلي‌ترين اولويت‌هاي اوست.
اي‌بي‌سي نيوز نوشت: «مكرون برنامه‌هاي ويژه‌اي براي پايان دادن به جنگ اوكراين دارد. اين موضوع اولويت اول سياست خارجي دولت اوست و اين احتمال وجود دارد كه پس از آلمان، رييس‌جمهور فرانسه بخواهد به كي‌يف سفر كند و ديداري با ولوديمير زلنسكي همتاي اوكرايني خود داشته باشد.»روز نهم مه، مكرون قرار است به شهر استراسبورگ فرانسه برود و در دفتر مركزي پارلمان اروپا يك سخنراني مهم درباره اروپا داشته باشد.اولويت اول دولت او در حوزه قانونگذاري نيز به تصويب رساندن لايحه ويژه‌اي درباره قدرت خريد شهروندان در بحبوحه افزايش مواد غذايي و حامل‌هاي انرژي خواهد بود.