آيا سند سفيد امضا معتبر است؟!

سفيد امضا، سندي است كه تنها امضاي يك شخص در ذيل آن درج شده و هيچ‌گونه متن و شرايط خاص ديگري در آن معين نشده و ممكن است كه يك برگه سفيد معمولي يا يك چك، سفته و... باشد. دانستن آثار چنين سندي براي همه افراد مفيد است اعم از آنكه شما كسي باشيد كه سفيد امضا به كسي داده‌ايد يا از كسي سفيد امضا دريافت كرد‌ه‌ا‌يد. اصولا هر برگه‌اي كه امضايي در آن درج شده باشد به عنوان يك «سند» قابل استناد است، بنابراين صرف درج عبارات و جملاتي در يك كاغذ بدون آنكه امضايي ذيل آن درج شده باشد، اعتبار يك سند را نخواهد داشت و نهايتا در كنار ساير دلايل و مدارك موجود، مي‌تواند به عنوان يك نشانه و قرينه محسوب شود و نه يك سند. اما سند سفيد امضا سندي است كه امضاي فرد (صادركننده)، پيش از نگارش مفاد آن، ذيل سند درج شده و در اختيار شخص ديگري (دارنده آن) قرار مي‌گيرد تا به امانت نزد خود نگه داشته يا مندرجات خاصي را به آن اضافه، يا درخصوص امري كه مورد توافق طرفين است مورد استفاده قرار دهد. كسي كه مدعي سفيدامضا بودن سند است، بايد ادعاي خود را اثبات كند؛ بنابراين اصل بر اين است كه مفاد اسناد سفيدامضا، داراي اعتبار است مگر آنكه خلاف آن ثابت شود. نكته ديگر پس از اثبات سفيدامضا بودن، ثابت كردن اين موضوع است كه نسبت به بهره‌برداري از اين سند خيانت صورت گرفته است، چراكه وقتي شما يك برگ چك يا هر سند ديگري را به صورت سفيدامضا دراختيار كسي قرار مي‌دهيد، ظاهر آن است كه به او وكالت و نمايندگي كامل درخصوص تكميل مندرجات آن سند داده‌ايد و بنابراين چنانچه طرف مقابل از حدود اختيارات و اجازه صادركننده خارج شده باشد، با اثبات اين موضوع مي‌توان ابطال و بي‌اعتباري آن را از دادگاه خواست. اثبات اين موضوع نيز به انحاي مختلف مي‌تواند انجام شود؛ از جمله استناد به شهادت شهود درخصوص اثبات توافقات شفاهي فيمابين طرفين كه منتهي به صدور و امضاي اين سند شده است. همچنين استناد به نظر كارشناس رسمي دادگستري جهت تشخيص تقدم و تاخر زماني مندرجات نسبت به امضا، بسيار مفيد است. آيا مي‌توان نسبت به استفاده از سند سفيد امضا ادعاي جعل مطرح كرد؟ به نظر مي‌رسد با توجه به بحث نمايندگي دارنده سند، تكميل مندرجات سفيد امضا نمي‌تواند موجبي براي اثبات جرم جعل باشد. اما «سوءاستفاده از سند سفيد امضا»، عنوان مجرمانه خاصي است كه در قانون مجازات اسلامي در اين خصوص پيش‌بيني شده و شاخه‌اي جرم خيانت در امانت است كه با اثبات موارد فوق‌الذكر مبني بر سفيدامضا بودن و خروج از حدود اذن و اجازه امضاكننده، مي‌توان اقدام به طرح اين شكايت كرد. 
اما نكته مهم درخصوص طرح شكايت كيفري اعم از جعل يا سوءاستفاده از سند سفيدامضا، آن است كه علاوه بر نكات فوق، بايد سوءنيت و قصد مجرمانه دارنده سند نيز اثبات شود كه استناد به دلايلي كه فوقا اشاره شد اعم از شهادت شهود، كارشناسي، اثبات توافقات شفاهي و... در اين زمينه نيز سودمند است هر چند در نهايت تشخيص و احراز سوءنيت در اين موارد برعهده مرجع قضايي است.اسناد سفيد امضا اصولا اسناد عادي هستند و هيچ سند رسمي نمي‌تواند به صورت سفيد امضا صادر شود. چك نيز در زمره اسناد عادي است، اما به دليل آنكه وسيله پرداخت فوري مطالبات است كه از طريق مراجع مختلف حقوقي و ثبتي فورا قابليت اجرا شدن را دارد كه ريسك قرار دادن چك سفيدامضا دراختيار ديگري را بسيار افزايش مي‌دهد، ضروري است نسبت به تكميل مندرجات آن يا دست‌كم تدارك مدارك و دلايل كافي و معتبر درخصوص نحوه و چرايي تحويل آن به دارنده، حساسيت و توجه ويژه داشت و توصيه مي‌شود طي قراردادي جداگانه، مفاد توافق به امضاي طرفين و شهود برسد.