حبس جهاد تبيين در سخنراني‌ها
صديقه ببران
روز جهاني «ارتباطات و جامعه اطلاعاتي» و «روز ملي روابط عمومي و اطلاع‌رساني» در شرايطي پشت‌سر گذاشته شد كه جامعه ايراني با چالش‌هاي متعددي در حوزه ارتباطات و اطلاع‌رساني روبه‌رو است. هر چند دولتمردان، متوليان حوزه ارتباطات و سياستگذاران در سخنراني‌هاي خود تلاش مي‌كنند از ضرورت آگاهي بخشيدن به جامعه صحبت كنند در عمل اما تلاشي براي بهبود وضعيت اطلاع‌رساني و شفاف‌سازي در كشور صورت نمي‌گيرد. هر چند رييس‌جمهوري در نشست شوراي عالي فضاي مجازي به مناسبت روز جهاني ارتباطات بر واقعيت‌هاي جهان امروز در حوزه‌هايي چون گردش آزاد اطلاعات، اهميت اطلاع‌رساني صادقانه و صيانت از مطالبات افكار عمومي تاكيد كردند و خواستار شكل‌گيري ارتباط سالم نخبگان، مسوولان با مردم از طريق روش‌هاي عالمانه شدند و اصحاب رسانه را مشعل‌داران جهاد تبيين معرفي كردند، اما متاسفانه به نظر مي‌رسد كه با گذشت بيش از 9 ماه از عمر دولت سيزدهم، رويكرد پويايي در حوزه اطلاع‌رساني، شفاف‌سازي و گردش آزاد اطلاعات شكل نگرفته است. بهرغم تاكيد مقام معظم رهبري درخصوص جهاد تبيين جهت پاسخگويي نهادهاي حاكميتي و اجرايي به مردم، هنوز روابط عمومي نهادهاي دولتي، توفيقي در اين زمينه نداشته‌اند، يعني در عمل اشكالات و ضعف‌هاي متعددي در روابط عمومي‌ها و رسانه‌هاي حاكميتي (مانند صدا و سيما) در اقناع عمومي براي اجراي سياست‌هاي كلان اقتصادي، اجتماعي، ديپلماسي و... مشاهده مي‌شود. اين درحالي است كه بودجه رسانه‌اي مانند صدا و سيما بهرغم همه مشكلات اقتصادي جامعه افزايشي حدودا 60درصدي را تجربه مي‌كند. نه تنها در زمينه‌هاي محتوايي، بلكه حتي در حوزه فني و تخصصي نيز رويكرد روشني براي دسترسي آزاد به اطلاعات ايجاد نشده است. در اين ميان وزير ارتباطات رودرروي رسانه‌ها اعلام مي‌كند كه نه تنها كاهشي در سرعت اينترنت كشور مشاهده نمي‌شود، بلكه سرعت اينترنت ايران با رشد قابل‌توجهي مواجه شده است. اين اظهارات وزير ارتباطات با واقعيت‌هايي كه مردم هر روز با آن دست به گريبانند، تفاوت‌هاي جدي دارد. از نظر آمار بين‌المللي نيز ايران در بين 181 كشور در رتبه نازل 144 قرار دارد. در بخش اينترنت همراه نيز در بخش سرعت دانلود اطلاعات، ايران در بين 142كشور، رتبه 73 را به خود اختصاص داده است. بايد از آقاي رييس‌جمهوري و مقامات ارشد كابينه پرسيد با چنين اعداد و ارقام نازلي، آيا امكان تحقق جهاد تبيين و گردش آزاد اطلاعات كه وعده آن را قبلا داده بودند، وجود دارد؟ در جهاني زندگي مي‌كنيم كه رشد اقتصادي كشورها ارتباط مستقيمي با گستره جامعه اطلاعاتي و اينترنتي آنها دارد. اما در ايران طي ماه‌هاي اخير عقبگردي در حوزه اقتصاد ديجيتال رخ داده و اين امر باعث بروز نگراني‌هاي جدي شده است. آمارهاي ميداني حاكي از آن است كه بسياري از مشاغل اينترنتي و استارت‌آپ‌هاي كشور به دليل پهناي باند اندك، گراني اينترنت و نظام فيلترينگ غيرمعقول يا از عرصه سرمايه‌گذاري و فعاليت در اقتصاد ديجيتال ايران كنار كشيده‌اند يا اينكه راهي كشورهايي چون امارات، تركيه و... شده‌اند. از سوي ديگر
عدم هماهنگي بخش اطلاع رساني و حوزه سياستگذاري‌هاي كلان دولت باعث شده تا مردم در زمان اجراي طرح‌هايي چون آزادسازي قيمت‌ها و حذف ارز ترجيحي با سردرگمي و آشفتگي مواجه شوند. اين روند نشان‌دهنده اين واقعيت است كه دولت نه تنها در تامين زيرساخت‌هاي ارتباطي و اطلاعاتي با مشكل روبه‌رو است، بلكه در زمينه انعكاس برنامه‌ها و دستاوردهاي خود نيز با مشكل روبه‌رو است. در اين شرايط دولت مي‌تواند به بهانه اين هفته، يك بازنگري در حوزه اطلاع‌رساني و روابط عمومي دستگاه‌هاي اقتصادي، اجرايي و راهبردي صورت دهد. اين كمبودها به خصوص در عرصه سخنگويي دولت بسيار اثرگذار است و باعث بروز تناقضات جدي در اين زمينه مي‌شود. به نظرم وقت آن رسيده كه دولت بازنگري جدي درخصوص عملكرد حوزه اطلاع‌رساني و روابط عمومي‌هاي دولتي داشته باشد تا بتوان ساختارهايي را ايجاد كرد كه زمينه ارتقاي سرمايه اجتماعي دولت را فراهم سازند. برگزاري صوري برخي همايش‌ها و نشست‌هاي تقدير و تشكر بدون توجه به عملكردي كه اين ساختارها در زمينه آگاهي‌بخشي جامعه صورت داده‌اند، دولت را با خسارت‌هاي جدي در آينده مواجه مي‌سازد.