تنور جشنواره گرم شد

جشنواره در هفته دوم كار خود قرار دارد و ديگر چيزي به پايان آن نمانده، اما هنوز بسياري از فيلم‌ها و قطعا اتفاقات گوناگون اين رويداد مهم جهاني باقي مانده است، در اين گزارش از فيلم‌هاي سه تن از كارگردان‌هاي معروف و مورد علاقه كن براي‌تان مي‌نويسم.

فيلم‌‌هاي سه نفر از بزرگان سينماي جهان را ديدم كه هر سه جزو نورچشمي‌هاي جشنواره كن هستند. از آخرين ساخته بزرگ‌ترين و مطرح‌ترين كارگردان روماني «كريستين مونجيو» گرفته تا تصميم به رفتن، ساخته كارگردان نابغه كره‌اي، «پارك چان-ووك» و «جنايت‌هاي آينده» «ديويد كروننبرگ» اين موجود عجيب و غريب را براي‌تان روايت مي‌كنم.  اولي «آر.‌ام. ‌ان» است، همان‌طور كه اشاره كردم آخرين ساخته بزرگ‌ترين و مطرح‌ترين كارگردان روماني «كريستين مونجيو» است. تا به اينجا «مونجيو» يك نخل طلا در خانه دارد كه در سال ٢٠٠٧، براي فيلم «چهار ماه، سه هفته و دو روز» گرفته است و البته سال‌ها بعد براي فيلمنامه «بالاي تپه‌ها» در سال ٢٠١٢، جايزه بهترين فيلمنامه و براي «ديپلم» در سال ٢٠١٦، جايزه بهترين كارگرداني را هم از جشنواره كن گرفته و به كلكسيون جايزه‌هاي كن در قفسه خانه خود اضافه كرده تا يكي از پرافتخار‌ترين كارگردانان كن باشد. فكر كنيد كه قفسه جايزه‌هاي او در خانه‌اش چقدر ديدني است! مخصوصا اگر امسال هم جايزه‌اي به جايزه‌هاي كن خود اضافه كند كه اصلا هم دور از انتظار نيست چون فيلم جديدش «آر.‌ام. ان» تمام خصوصيات فيلم‌هاي مورد علاقه كن و داورهايش را دارد. داستان فيلم درباره مردي به نام «متياس» است كه چند روز قبل از كريسمس، تصميم مي‌گيرد تا كارش در آلمان را رها كرده و به خانه و روستايش بازگردد. اين روستا ملل و فرهنگ‌هاي متفاوتي را در «ترانسيلواني» در خود جاي داده. او براي نزديكانش نگران است: براي پدر تنهايش، براي پسر كوچكش كه بدون او بزرگ مي‌شود و البته دوست دارد زن قبلي‌اش «سزيا» را هم دوباره ببيند، اما هنگامي كه كارخانه‌اي كه «سزيا» در آن كار مي‌كند، تصميم به استخدام كارگراني خارجي مي‌گيرد، آرامش روستا از بين مي‌رود. ورود اين سه كارگر سريلانكايي باعث جنگ و دعوا و عقده‌گشايي اهالي ده مي‌شود.  اين‌بار هم مثل هميشه «مونجيو» به كالبدشكافي جامعه روماني رفته است و از ترس و وحشت از خارجي‌ها و به بيگانه‌هراسي مردم كشورش صحبت كرده كه با توجه به موج‌هاي گوناگون مهاجرت اين سال‌ها به اروپا شدت گرفته است. فيلم به داستان‌گويي از اهالي يك روستا مي‌پردازد كه براي كارگردان نماينده مردم روماني هستند. با شروع فيلم و گذشت مدتي احساس مي‌كنيم كه خط اصلي داستاني كه تماشاگر را به دنبال خود بكشد اما در فيلم وجود ندارد و از داستان يكي از اهالي به داستان ديگري مي‌رويم. پس از خود مي‌پرسيم كه بالاخره «مونجيو» قصد دارد به كجا برود و برسد؟ بيش از نيمي از زمان فيلم بايد بگذرد تا بالاخره داستان اصلي كه مخالفت اهالي مذهبي و سنتي روستا با حضور اين سه خارجي است، برسيم.  ريتم فيلم ولي خيلي كند است و كارگرداني زيبا و صحنه چند دقيقه‌اي و بدون كات آخر فيلم هم نمي‌تواند اين حس را براي‌مان از بين ببرد. با اينكه «آر.‌ام. ان» يكي از معمولي‌ترين كارهاي «مونجيو» است اما با فيلم‌هاي تا اين لحظه جشنواره كن، احتمال بردن جايزه‌اي فرعي را براي كلكسيون آقاي كارگردان ممكن كرده است.  و اما يكي از فيلم‌هايي كه من بيش از همه منتظرش بودم هم به نمايش درآمد: «تصميم به رفتن»، آخرين ساخته كارگردان نابغه كره‌اي، «پارك چان-ووك» كه حتما او را با «پسرپير» (oldboy)، «استوكر» يا «خدمتكار» مي‌شناسيد. كارگردان تيزهوشي كه نه تنها با داستان‌ها و كارگرداني‌هاي دقيق و موشكافانه‌اش همه را شگفت‌زده مي‌كند، بلكه دكور فيلم‌هايش هم هميشه مثل كلاس درسي براي دوستداران سينما هستند و نشان مي‌دهند كه صحنه فقط مكاني براي اجراي فيلم و پيشبرد داستان نيست، بلكه خود جزئي از شخصيت‌ها و كاراكتر‌ها به حساب مي‌آيد و در جلو بردن داستان و حل و فصل آن نقشي اساسي دارد. او كه جايزه بزرگ كن و جايزه داوران، هر دو را قبلا از آن خود كرده، براي بار پنجم است كه با فيلمش به جشنواره كن مي‌آيد و به قول معروف يكي از آبونه‌هاي جشنواره است. «چان-ووك» اين‌بار هم با فيلمي پليسي-جنايي به كن آمده است.  اين‌بار هم مثل هميشه، «چان-ووك» نشان داده كه كارگرداني بي‌نظير است. هر سكانس از فيلم با دقت ساخته و طراحي شده و هر پلان را بي‌عيب و نقص فيلمبرداري كرده است. او توانسته به ‌طور خاصي دو ژانر مختلف را با هم ادغام كند و هر از گاهي، تماشاگر را از سمتي به سمت ديگر مي‌برد تا پايان فيلم ندانيم كه بالاخره با فيلمي عشقي طرفيم يا فيلمي پليسي.  فيلم پر از سكانس‌هايي با ساختارهاي پيچيده است كه با حركات متعدد دوربين و نماهايي زيبا و باز و پلان‌هايي گهگاه به زيبايي يك نقاشي همراه هستند. نكته‌اي كه به نظرم در كارگرداني و قصه‌پردازي اين فيلم خيلي مهم و به‌ شدت جذاب است، حضور كاراكتر‌ها در صحنه‌هايي است كه در آن حضور ندارند، اما با فكر درباره آن يا هنگام تعريف ديگري به قول معروف «خودشان را جاي او مي‌گذارند» و آن صحنه را زندگي مي‌كنند. به اينها فلاش بك و فلاش فوروارد و جامپ كات و... را هم اضافه كنيد. اينها همگي اما تماشاگر را دچار سردرگمي هم مي‌كند كه البته به نظر من از طرف كارگردان خواسته شده تا به همه همان حس گمشدگي و سردرگمي قهرمان داستان را بدهد.  و البته اين‌بار هم دكور نقش بسيار مهمي در فيلم و مخصوصا پايان فيلم دارد كه براي از بين نبردن مزه فيلم و لو ندادنش، نمي‌توانم از آن براي‌تان حرفي بزنم.  فيلم «چان-ووك» قطعا يكي از بهترين فيلم‌هاي كن است، هر چند او هم مثل بقيه كارگرداناني كه تا به الان فيلم‌هاي‌شان را ديده‌ام، كمي نااميد‌كننده ظاهر شده و فيلم آخرش را بهترين فيلمش نمي‌دانم. ولي احتمال اينكه اين‌بار جايزه‌اي ببرد و مثل سال ٢٠١٦، دست خالي به خانه بر نگردد خيلي زياد است.  و اما آخرين فيلمي كه براي‌تان در نظر گرفته‌ام بدون هيچ بحث و اما و چرايي، موجود فضايي امسال كن است. «جنايت‌هاي آينده» «ديويد كروننبرگ» اين موجود عجيب و غريب است كه واقعا هيچ شباهتي به هيچ فيلم و داستان ديگري در كن ندارد. اين كارگردان كانادايي هم عادت به حضور در كن دارد. هرچند فقط يك‌بار توانسته در سال ١٩٩٦ جايزه خاص هيات داوران كن را براي فيلم «تصادف» از آن خود كند. تعريف خلاصه داستان فيلم حتي مشكل است از بس كه اين فيلم عجيب و غريب است. داستان در آينده اتفاق مي‌افتد كه نمي‌دانيم چند سال ديگر است. آينده‌اي كه انسان‌ها بدن‌شان تغيير مي‌كند و توان ساخت عضو يا غده‌هاي جديد را دارد و زوجي با استفاده از اين غده‌هاي بيرون آورده شده از شكم مرد در نمايش‌هايي زنده، به اجراي هنر و پرفورمنس مي‌پردازند. در اين دنياي جديد ديگر درد وجود ندارد و گروهي توانسته‌اند بدن خود را به پلاستيك خوري عادت دهند! آقاي كارگردان اين‌بار هم از دغدغه‌هاي فكري و ذهني‌اش درباره تغييرات آب و هوايي و ترس از آينده در فيلمش صحبت كرده و البته در كنار اينها به ‌شدت از هنرهاي مدرن و سمت و سويي كه مي‌روند انتقاد كرده است. 
اما قبل از پايان اين گزارش لازم است تصحيح كنم كه در گزارش روز گذشته‌ام «امان» (اردن را) «عمان» نوشته‌ام. اشتباه يك حرف الفبا است و اما در زبان شيرين ما، اين اشتباه يك حرفي، اشتباهي بزرگ است، به بزرگي كشوري تا به كشوري ديگر و عذرخواهي مرا بپذيريد و به حساب خستگي اين چند روز در جشنواره كن بگذاريد.