ايران دو نفتكش يوناني را در آب‌هاي خليج فارس توقيف كرد
تنبيه آتن
شهاب شهسواري
با توقيف دو نفتكش يوناني توسط نيروهاي مسلح ايران در آب‌هاي خليج فارس، ساعاتي بعد از آنكه يك پايگاه خبري نزديك به دبير شوراي عالي امنيت ملي از تصميم ايران براي تنبيه يونان خبر داده بود، تنش ميان تهران و آتن در مورد توقيف يك نفتكش با پرچم ايران توسط يونان و مصادره نفت آن و تحويل به ايالات متحده وارد مرحله تازه‌اي شد. نفتكش لانا با پرچم ايران، مالكيت روسي و محموله ۷۰۰ هزار بشكه نفت ايراني در حالي ۲۶ فروردين ماه امسال در بندر كاريستوس يونان توقيف شده بود كه هنوز هيچ توضيح مشخصي از سوي دولت يونان در مورد دلايل توقيف آن اعلام نشده است. اين نفتكش در پي از كار افتادن موتورهاي كشتي و مواجهه با آب و هواي نامناسب براي دريافت كمك به بنادر يونان پناه برده بود. هنوز مشخص نيست كه اين كشتي به دليل تحريم بودن مالك پيشين روسي آن از سوي دولت امريكا توسط يونان توقيف شده است يا به دليل همكاري يونان با امريكا براي اجراي تحريم‌هاي ثانويه عليه مردم ايران. در حالي كه در طول هفته گذشته، يك ماه و نيم بعد از توقيف نفتكش با پرچم ايران در بندر يوناني، تهران كاردار سفارت يونان و كاردار سفارت سوييس به عنوان حافظ منافع امريكا را براي اداي توضيحات و رفع توقيف فوري محموله نفتكش به وزارت خارجه دعوت كرده بود، به نظر مي‌رسد كه در طول روزهاي گذشته عمليات انتقال محموله اين نفتكش به يك نفتكش استيجاري براي انتقال نفت خام آن به ايالات متحده امريكا نهايي شده است. به نظر مي‌رسد كه تهران بعد از بدون نتيجه ماندن اقدامات ديپلماتيك تصميم گرفته است كه از طريق مقابله به مثل، كشتي‌هاي يوناني در خليج فارس را توقيف كند. روابط عمومي كل سپاه پاسداران انقلاب اسلامي روز جمعه در اطلاعيه‌اي اعلام كرد: «نيروي دريايي سپاه ۲ فروند نفتكش يوناني را به دليل تخلفات انجام شده در آب‌هاي نيلگون خليج هميشه فارس توقيف كرد. اين دو كشتي در خليج فارس، يكي در نزديكي عسلويه و ديگري در نزديكي بندر لنگه در نزديكي جزيره هندورابي توقيف شده‌اند. هر دو كشتي با نام‌هاي Prudent Warrior و Delta Poseidon و تحت پرچم يونان حركت مي‌كرده‌اند كه توسط نيروي دريايي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي توقيف شدند.» بر اساس اطلاعات منتشر شده توسط رسانه‌ها، دو كشتي يوناني در بندر بصره عراق بارگيري كرده بودند و يكي از آنها براي بارگيري بيشتر در قطر توقف داشته است. گفته مي‌شود كه مجموعا يك ميليون و ۳۰۰ بشكه نفت حمل مي‌كردند و به گفته وزارت خارجه يونان مجموعا ۹ تبعه يونان در ميان خدمه اين دو كشتي قرار دارند. بر اساس گزارش‌هاي غيررسمي، ديگر خدمه اين كشتي‌ها تبعه فيليپين هستند. يك مقام نظامي امريكا به شرط پنهان ماندن نامش به خبرگزاري آسوشيتدپرس گفته است كه اين دو نفتكش در نزديكي آب‌هاي داخلي ايران قرار داشته‌اند و پس از توقيف رادارهاي آنها خاموش شد و به درون آب‌هاي ايران منتقل شده‌اند. با اين حال هيچ پيام خطر يا درخواست كمكي از سوي اين كشتي‌ها اعلام نشده است. ناوگان پنجم نيروي دريايي ايالات متحده امريكا گفته است كه گزارش‌ها در مورد توقيف اين دو كشتي را بررسي مي‌كند. ساعاتي پيش از اعلام خبر توقيف دو نفتكش يوناني در آب‌هاي خليج فارس پايگاه خبري نورنيوز، نزديك به علي شمخاني، دبير شوراي عالي امنيت ملي در شبكه‌هاي اجتماعي از تصميم ايران براي «اقدام تنبيهي» عليه يونان خبر داده بود. در پيامي كه توسط حساب كاربري اين پايگاه خبري در شبكه اجتماعي توييتر منتشر شد، آمده بود: «در پي توقيف يك نفتكش ايراني توسط دولت يونان و در اختيار قرار دادن نفت آن به امريكايي‌ها، ايران تصميم به اقدام تنبيهي عليه اين كشور گرفته است.» خبرگزاري تسنيم، جمعه شب در گزارشي به نقل از منابع آگاه از «ارفاق مشروط سپاه» به كشتي‌هاي ديگر يوناني در آب‌هاي منطقه خبر داد. در اين گزارش آمده است: «توقيف نفتكش‌هاي يوناني در خليج فارس عصر… [جمعه] و طي عملياتي هماهنگ و همزمان توسط رزمندگان مناطق چهارم و پنجم نيروي دريايي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي صورت گرفته است. همچنين هنوز 17 فروند كشتي يوناني ديگر در خليج فارس حضور دارند كه در صورت ادامه شيطنت‌ها توسط يونان احتمال توقيف آنها توسط سپاه وجود خواهد داشت.»توقيف نفتكش‌هاي يوناني در خليج فارس بعد از چند نوبت هشدار ديپلماتيك تهران به آتن در خصوص توقيف نفتكشي با پرچم ايران توسط يونان انجام مي‌شود. وزارت امور خارجه ايران اعلام كرد روز چهارشنبه هفته گذشته كاردار سفارت يونان را در غياب سفير اين كشور در تهران در واكنش به توقيف محموله كشتي تحت پرچم جمهوري اسلامي ايران در آب‌هاي يونان، احضار و مراتب اعتراض شديد به وي ابلاغ كرده بود. در اين ديدار، رييس اداره مديترانه وزارت امور خارجه ايران توقف اضطراري كشتي مذكور به دليل نقص فني و تسليم در برابر فشارهاي غيرقانوني امريكا را غيرقابل پذيرش و محكوم دانسته بود. او همچنين خطاب به كاردار سفارت يونان در تهران كه در غياب سفير اين كشور به وزارت امور خارجه ايران احضار شده، گفت: «تصرف در محموله كشتي با پرچم جمهوري اسلامي ايران مصداق راهزني بين‌المللي است.» دو روز بعد از احضار كاردار سفارت يونان، حالا نوبت به آتن رسيد كه با عباراتي مشابه اقدام ايران را «به مثابه دزدي دريايي» توصيف كند. در بيانيه وزارت خارجه يونان آمده است: «تصرف خشونت‌آميز دو كشتي با پرچم يونان در خليج فارس عملا به مثابه اقدام به دزدي دريايي است.» وزارت خارجه يونان هشدار داده است كه اين اقدام آثار منفي بر روابط دوجانبه و روابط ايران با اتحاديه اروپا خواهد داشت. وزارت خارجه يونان اعلام كرد كه اين كشور اعتراض خود را به ايران به دليل توقيف دو نفتكش با پرچم يونان در خليج فارس اعلام كرده است. بر اساس اعلام وزارت امور خارجه يونان، دو خدمه از يكي از نفتكش‌ها يوناني بوده و هفت خدمه از نفتكش دوم تابعيت يوناني داشته‌اند. وزارت امور خارجه يونان پس از اين حادثه، به شهروندان اين كشور براي سفر به ايران هشدار سفر صادر كرد. وزارت امور خارجه يونان همچنين از ايران خواست تا فورا اين دو نفتكش و خدمه آن را آزاد كند.
نفتكشي كه تحريم نبود!
دولت يونان، نفتكش حامل نفت ايران را در حالي فروردين‌ماه امسال در بندر كاريستوس توقيف كرد كه اين كشتي هرگز در فهرست تحريم‌هاي اتحاديه اروپا قرار نداشت و هيچ اقدام خلافي انجام نداده بود. ۲۶ فروردين ماه سال جاري بود كه رسانه‌ها از توقيف يك نفتكش روسي با پرچم روسي توسط مقام‌هاي يوناني خبر دادند. بر اساس گزارش‌ها نفتكش لانا (با نام پيشين پگاس) متعلق به روسيه كه با پرچم ايران در آب‌هاي نزديك يونان به مقصد ترمينال مرمره در آب‌هاي تركيه در حال تردد بود، بعد از مواجهه با نقص فني و از دست دادن موتور خود، مجبور به استفاده از يدك‌كش براي حركت مي‌شود. بر اساس بيانيه سازمان بنادر و كشتيراني ايران، اين نفتكش بعد از آنكه با آب و هواي نامناسب مواجه شد، جهت دريافت كمك به بندر كاريستوس يونان مراجعه مي‌كند. با اين حال مقام‌هاي يوناني، بدون توجه به وضعيت اين كشتي، به جاي امدادرساني به آن اقدام به توقيف كشتي مي‌كنند. آتن ابتدا اعلام كرد كه اين كشتي را به دليل مالكيت روسي آن توقيف كرده است و نه به دليل محموله ايراني آن. پيش از اين كشتي لانا متعلق به پرومسويازبانك روسيه بود، هر چند كه اسفندماه سال گذشته و يك ماه پيش از توقيف كشتي، مالكيت آن به جمال‌الدين پاشايف، تبعه روسيه و بهره‌برداري از آن به موسسه ترنس‌مورفلوت منتقل شده بود. ايالات متحده امريكا پرومسويازبانك روسيه را اسفند ماه سال گذشته و در واكنش به حمله روسيه به اوكراين مورد تحريم قرار داده بود، با اين حال در زمان مراجعه كشتي به بندر يوناني، مالكيت كشتي در اختيار نهاد تحريم شده توسط دولت امريكا قرار نداشت. مقام‌هاي يوناني ۴۸ ساعت بعد از توقيف كشتي، اعلام كردند به اين دليل كه مالك جديد كشتي در هيچ يك از فهرست‌هاي تحريمي اتحاديه اروپا قرار ندارد، رفع توقيف شده است. اما اين رفع توقيف هرگز عملي نشد. در حالي كه نفتكش لانا با پرچم ايران به دليل از كار افتادن موتور خود مجبور به ماندن در بندر يوناني بود، دولت يونان بهانه تازه‌اي براي استمرار توقيف اين كشتي پيدا كرد. بر اساس گزارش‌ها پس از آنكه دليلي براي توقيف كشتي وجود نداشت، دولت يونان به درخواست وزارت دادگستري امريكا محموله نفت اين كشتي را مشمول تحريم‌هاي امريكا تشخيص داد. دوشنبه هفته گذشته، دولت يونان اجازه داد يك كشتي يوناني اجاره شده توسط امريكا به نام آيس‌انرژي، متعلق به شركت يوناني ديناكام، محموله نفتكش ايراني را به صورت كشتي به كشتي به قصد انتقال به امريكا بار بزند. گفته مي‌شد كه نفتكش حامل نفت ايران ۷۰۰ هزار بشكه نفت خام در خود داشت. دو روز بعد از آغاز انتقال محموله نفت ايراني به كشتي تحت اجاره امريكا كاردار سفارت سوييس در تهران، در غياب سفير اين كشور توسط مديركل امريكاي وزارت امور خارجه كشورمان احضار و مراتب نگراني و اعتراض شديد جمهوري اسلامي ايران نسبت به تداوم نقض صريح قوانين و مقررات بين‌المللي حقوق درياها و كنوانسيون‌هاي بين‌المللي مربوطه خصوصا اصل آزادي كشتيراني و تجارت آزاد بين‌المللي توسط دولت امريكا، اعلام و بر رفع فوري توقيف كشتي و محموله آن تاكيد شد. كاردار سوييس اعلام كرد مراتب را در اسرع وقت به مقامات امريكا منتقل خواهد كرد.
جزييات توقيف كشتي ايران توسط يونان
سازمان بنادر و كشتيراني ايران نيز در بيانيه‌اي در خصوص توقيف نفتكش با پرچم ايران تاكيد كرده بود: «يك فروند كشتي تحت پرچم جمهوري اسلامي ايران از سوي دولت يونان در سواحل اين كشور نگهداشته و بار آن با حكم دادگاه و با هماهنگي دولت امريكا توقيف شد، در حالي كه اين كشتي به منظور حفظ ايمني پرسنل به سواحل يونان پناه برده، اما متاسفانه هيچ‌گونه همكاري و كمك‌رساني به كشتي مدنظر قرار نگرفته و توسط نيروهاي نظامي، تخليه بار صورت گرفته كه اين اقدام، مصداق بارز دزدي دريايي است. در حالي كه اين كشتي با شرايط آب و هوايي نامناسب مواجه شده و داراي مشكلات فني بوده، مطابق قوانين بين‌المللي درخواست كمك كرده و بر اساس مقررات و استانداردهاي فني و بين‌المللي، كشتي‌هايي كه در وضعيت خطر ايمني قرار مي‌گيرند و درخواست كمك‌رساني دارند بايد از سوي كشوري كه در نزديكي سواحل آن قرار گرفته‌اند، به نقطه امن سواحل منتقل شوند و پس از آن، اقدامات لازم براي تعميرات صورت پذيرد و بعد از رفع خطر به مسير بين‌المللي خود ادامه دهند.متاسفانه دولت يونان با وجود اينكه تعهدات بين‌المللي را پذيرفته است و به عنوان عضو سازمان بين‌المللي دريانوردي (IMO) به دولت جمهوري اسلامي ايران نيز تعهد دارد، دست به اين اقدام زده و در حالي كه كشتي نيازمند انتقال به محل امن بوده، نقص فني داشته و با شرايط نامساعد جوي روبه‌رو شده است، در سواحل يونان حضور پيدا مي‌كند، اما كشتي مربوطه نگهداشته و بار آنكه نفت بوده است، توقيف مي‌شود.»