ماكياوليست‌هاي دوران جديد
فاطمه راكعي
موضوعي كه مدت‌هاست توجه مرا به خود جلب كرده و در خصوص آن به تحقيق و پژوهش مي‌پردازم، بحث اخلاق در حوزه سياست و فعاليت‌هاي تشكيلاتي است. بعد از 40سال فعاليت‌هاي سياسي و تشكيلاتي، امروز به اين نتيجه رسيده‌ام كه بيشتر مشكلاتي كه احزاب سياسي ايراني با آن دست به گريبان هستند، مرتبط با گزاره‌اي است كه مي‌توان آن را ذيل پرونده اخلاق سياسي دسته بندي كرد. واقعيتي كه هم در دين مبين اسلام و هم در دانش بشري و كتب عالمان و متفكران منعكس شده است.از منظر علمي در خصوص اخلاق سياسي دو نگرش كلي وجود دارد. برخي افراد و جريانات، سياست را بر اخلاق ارجح مي‌دانند و برخي ديگر نيز، اخلاق را بر امر سياسي داراي اولويت ارزيابي مي‌كنند. جرياناتي كه سياست را بر اخلاف ارجح مي‌دانند، رويكردهاي ماكياوليستي دارند و از منظر آنها «هدف، وسيله را توجيه مي‌كند.»اين دسته از گروه‌هاي فكري معتقدند كه سياست براي سودمندي نبايد هيچ مانع و بايدي را مورد توجه قرار دهد و اخلاق را مانعي براي سودمندي امر سياست تلقي مي‌كنند. در مقابل اين دسته از افراد، گروه ديگري نيز هستند كه اخلاق و رفتارهاي انساني را مقدم بر سياست (و هر گزاره ديگري) مي‌دانند. ريشه اصلي اين تفكرات را در متون مذهبي به عينه مي‌توان رديابي كرد. در رويكردهاي ديني، هر امري كه انسان و جوامع بشري را از اخلاق انساني و رفتار متعالي دور كند، بايد كنار گذاشته شود.
چهره‌اي مانند مولا علي (ع) اساس رفتارهاي سياسي را توام با اخلاق و رفتار متعالي مي‌داند و عدول از آن را باعث انحراف سياست مدار و جامعه مي‌داند و جان خود را بر سر اخلاق مي‌نهد. در ميان متفكران غربي نيز چهره‌هايي چون ارسطو (در عهد باستان) و كانت (در دوران جديد)، اخلاق را اصل دانسته و آن را به هيچ‌وجه منفك از سياست نمي‌دانند. با عبور از اين مفاهيم آكادميك بايد توجه داشت كه اساس انقلاب اسلامي سال57 نيز تلاش براي دستيابي به جامعه‌اي اخلاق مدار و هنجار بود. در شرايطي كه در رژيم گذشته مردم در اغلب حوزه‌هايي اجتماعي، فرهنگي، ارتباطي و...داراي آزادي‌هايي بودند، موضوعي كه باعث شد، مردم ايران جذب انديشه‌هاي امام خميني (ره) شوند، مشي، روش و آموزه‌هايي بود كه امام (ره) در خصوص موضوعاتي چون اخلاق، عدالت، رشد، توسعه و رفاه ارايه مي‌كردند.شخص امام (ره) اخلاق را مقدم بر امر سياست مي‌دانستند و همواره سياست‌گذاران و مسوولان كشور را به اخلاق متعالي‌تر و برتر توصيه مي‌كردند. طي سال‌هاي اخير اما نشانه‌هايي از برخي رفتارها در فضاي عمومي و سياسي جامعه بروز كرده كه فاصله‌اي بعيد با آموزه‌هاي امام (ره) و ساير بازرگان انقلاب دارد. برهم زدن نشست‌هاي سخنراني برخي چهره‌هاي انقلاب، ترويج گفتمان خشونت و گسترش رويكردهاي سلبي در خصوص مسائل زنان، كودكان، جوانان و... از جمله رفتارهايي است كه طي سال‌هاي اخير از سوي برخي افراد و جريانات سياسي در پيش گرفته شده است. اين در حالي است كه اين نوع رفتارها نه با اخلاق اسلامي و انقلابي، نه با قانون و نه حتي با رفتارهاي عرفي و هنجارهاي عمومي جامعه تطابقي دارد. ماجراي رفتارهاي خارج از اخلاق و قانوني كه در جريان سخنراني حجت‌الاسلام سيد حسن خميني در سالگرد عروج ملكوتي امام (ره) رخ نمود، نشان داد كه براي برخي افراد و جريانات، اخلاق به متاعي ناياب بدل شده و اين دسته از افراد در راستاي خواسته‌هاي سياسي خود از ارتكاب هيچ نوع رفتاري فروگذار نيستند. گروه‌هايي كه مي‌توان انها ماكياوليست‌هاي دوران جديد دانست. اما حجم اين اهانت‌ها به اندازه‌اي افزايش پيدا كرد كه رهبري انقلاب نيز لب به شكايت گشودند و اعلام كردند، مخالف اين نوع رفتارها هستند. نكته تاسف آور آن است كه اين گروه‌ها نه تنها در برابر تذكار رهبري، سر تعظيم فرود نياوردند، بلكه در ادامه اعلام كردند، اين اظهارات رهبري تنها يك توصيه بوده و هنوز حكمي در اين زمينه از سوي ايشان صادر نشده است!رفتاري كه نشان‌دهنده اين واقعيت است كه براي جريانات تندرو و افراطي بر خلاف ادعايي كه مطرح مي‌كنند، هيچ مرزي براي پايان دادن به خشونت وجود ندارد. همه اميدواريم كه دستگاه قضايي به اين نوع رفتارهاي غير انساني و اخلاقي پايان دهد و اجازه ندهد تا برخي گروه‌ها در جريان سخنراني چهره‌هاي محبوب و تاثيرگذار رفتارهاي خشونت آميز بروز دهند.فارغ از دسته بندي‌هاي سياسي، همه بايد در برابر قانون سر تعظيم فرود بياورند و اخلاق را سرلوحه رفتارهاي خود قرار دهند. افراد و گروه‌هايي كه فرياد اسلامي بودن سر مي‌دهند، اما توجهي به قانون ندارند، هيچ نسبتي با اسلام ندارند، چرا كه قانون در ايران مبتني بر شرع مقدس تصويب و ابلاغ مي‌شود. بنابراين كساني كه شاني فراقانوني براي خود قايلند، نسبتي با اسلام نيز ندارند. اين رفتارهاي خشونت بار در شرايط فعلي كه كشور در وضعيت حساسي قرار دارد و دشمنان بيروني از طريق تحريم‌ها در حال اعمال فشار به دولت و ملت هستند در واقع آب به آسياب دشمن ريختن است.اي كاش قوه قضاييه يك‌بار براي هميشه در برابر اين رفتارهاي غير قانوني، غير اخلاقي و خشونت بار بايستد تا ديگر كسي به خود اجازه ندهد در مراسم سالگرد معمار انقلاب به يادگار امام (ره) تعرض و بي احترامي نكند.