تركيه پيوندهاي خود را با رياض و تل‌آويو محكم‌تر مي‌كند
فصل جديد ديپلماسي در آنكارا
با پشت كردن به همسايه شرقي
شهاب شهسواري
آنكارا چهارشنبه و پنجشنبه هفته گذشته ميزبان دو مهمان بلندپايه مهم منطقه‌اي بود كه هر دو نماينده مسير تازه رويكرد سياست خارجي تركيه در منطقه خاورميانه و غرب آسيا بودند. محمد بن سلمان، وليعهد عربستان سعودي، چهارشنبه در آخرين مقصد از تور منطقه‌اي خود به آنكارا سفر كرد تا موضوع اختلافات ميان دو كشور در مورد قتل يك روزنامه‌نگار عربستاني ساكن امريكا درون كنسولگري عربستان در استانبول، براي هميشه به تاريخ بپيوندد. رجب طيب اردوغان، رييس‌جمهور تركيه و محمد بن سلمان، حاكم بالفعل عربستان سعودي، چهارشنبه شب بعد از ديدارشان بيانيه‌اي مشترك صادر كردند كه در آن از آغاز فصل جديد از همكاري‌ها ميان دو كشور خبر دادند. مهمان ديگر آنكار، روز پنجشنبه، يايير لاپيد، وزير خارجه اسراييل بود كه در گفت‌وگوهايش با همتاي تركيه‌اي سيلي از اتهامات اثبات نشده را عليه جمهوري اسلامي ايران مطرح كرد.
در بيانيه مشتركي كه چهارشنبه شب پس از ديدار اردوغان و بن سلمان منتشر شد بر عزم آغاز دوره جديدي از همكاري در روابط دوجانبه اعم از سياسي، اقتصادي و امنيتي تاكيد شده است. به گزارش آناتولي، در اين بيانيه مشترك آمده كه طرفين بر عزم خود براي توسعه و حفظ همكاري مبتني بر پيوندهاي برادري تاريخي براي خدمت به آينده منطقه تاكيد كردند. در گفت‌وگوي اردوغان و بن سلمان خواستار تسهيل تجارت، كشف فرصت‌هاي سرمايه‌گذاري و افزايش ارتباطات براي تبديل آنها به مشاركت‌هاي ملموس شده‌اند.
تركيه در مسير عضويت در محور ضدايراني
تحليلگران مسير تازه سياست خارجي تركيه را نزديك‌تر شدن به محور ضدايراني جديد در منطقه ارزيابي مي‌كنند. آنكارا در طول ماه‌هاي گذشته به شكل چشمگيري رويكرد سياست خارجي خود را تغيير داده و بسياري از تنش‌هاي سال‌هاي گذشته خود را در منطقه غرب آسيا و خاورميانه كنار گذاشته است، اما به نظر مي‌رسد كه اين تغيير رويكرد به قيمت از دست دادن دوستي يكي از دوستان و شركاي قديمي تركيه در غرب آسيا تمام شود. در حالي كه تركيه بعد از يك دهه، دعوا و تنش با اسراييل، مصر و بعد از چندين سال قهر با امارات متحده عربي و عربستان سعودي آشتي مي‌كند، روابط آنكارا با تهران و دمشق، دو همسايه شرقي و جنوبي اين كشور روزبه‌روز در حال تيره‌تر شدن است. آنكارا هفته گذشته براي دومين‌بار در يك سال گذشته، ايران را به اقدام‌هاي خرابكارانه در خاك خود متهم كرده است و از بازداشت افرادي كه از سوي رسانه‌هاي نزديك به دولت اردوغان «عناصر دستگاه‌هاي اطلاعاتي ايران» ناميده شده‌اند، خبر مي‌دهد. نام ايران هر چند در اخبار و اطلاعات منتشر شده در ديدار رجب طيب اردوغان با محمد بن سلمان، غايب بود، اما در نشست خبري مشترك وزير خارجه اسراييل با وزير خارجه تركيه، كاملا غالب بود.
تركيه در حالي روابط خود را با محور عربستان و امارات در خاورميانه تقويت مي‌كند كه همزمان اميدوار است اين دو قدرت عربي از بلدپروازي‌هاي آنكارا در خاك سوريه و عراق حمايت كنند. در طول هفته‌هاي گذشته دولت تركيه از برنامه‌ريزي براي يك تهاجم گسترده نظامي به خاك سوريه خبر داده‌اند. آنكارا قصد دارد در طول مرز ۴۸۰ كيلومتر جنوبي خود، ۳۰ كيلومتر از خاك سوريه را تصرف كند. ايران و روسيه به عنوان اصلي‌ترين متحدان دولت دمشق، اصلي‌ترين مخالفان اين اقدام تركيه هستند و پيش‌بيني مي‌شود در صورت آغاز اقدام نظامي تركيه در خاك سوريه، تنش‌ها در روابط تهران و آنكارا افزايش پيدا كند.
پينار دوست، معاون انديشكده شوراي آتلانتيك در تركيه به شبكه خبري سي‌ان‌بي‌سي مي‌گويد: «يكي از كليدي‌ترين نتايج بهبود روابط تركيه با عربستان سعودي و اسراييل مي‌تواند يك گام نزديك‌تر شدن به جمع شدن نيروهاي جناح ضد ايران در منطقه باشد و كه با نزديك‌تر شدن آنكارا به محور عرب-اسراييلي عليه ايران، تكميل مي‌شود.»
اتهام‌زني‌هاي لاپيد عليه ايران
يايير لاپيد، وزير خارجه رژيم اسراييل، يك روز بعد از سقوط دولت اين كشور و انحلال كنست، به آنكارا سفر كرد تا در ديدار با همتاي تركيه‌اي خود، از او بابت آنچه ناكام گذاشتن اقدام‌هاي تلافي‌جويانه ايران در خاك تركيه مي‌خواند، تشكر كند. اسراييل از چند هفته پيش و در پي اقدام به ترور سرهنگ حسن صياد خدايي، از نيروهاي ايراني مدافع حرم در تهران، به شهروندان سرزمين‌هاي اشغالي هشدار داده بود كه به تركيه سفر نكنند. وي حالا مدعي شده كه خطرات عليه اسراييلي‌ها برطرف شده و هشدار مذكور برطرف خواهد شد. به گزارش خبرگزاري آناتولي، لاپيد با اشاره به اينكه شهروندان اسراييلي در هفته‌هاي گذشته از خطر تروريستي خلاص شده‌اند، گفت: «اين امر به لطف همكاري تركيه با اسراييل در زمينه ديپلماتيك و امنيتي محقق شد.» وزير خارجه اسراييل اظهار داشت كه سازمان اطلاعات تركيه اخيرا يك توطئه ايراني را در استانبول كشف كرده است. وي گفت: «به آنها به دليل فعاليت‌هاي حرفه‌اي و هماهنگ دولت تركيه تبريك مي‌گوييم. مي‌خواهم از كارمندان تركيه و اسراييل، اعضاي وزارت امور خارجه، پرسنل اطلاعاتي و همچنين نيروي پليس بابت تلاش‌هاي آنها در هفته‌هاي اخير آنها تشكر كنم. ايران پشت اين حملات تروريستي است. در اين مرحله، سرويس‌هاي اطلاعاتي جاي هيچ ترديدي باقي نمي‌گذارد.» لاپيد با ارزيابي اينكه «اين تهديد نه تنها جان گردشگران بي‌گناه اسراييل بلكه حاكميت تركيه را نيز هدف قرار مي‌دهد»، افزود: «هيچ كشوري نمي‌تواند اين اجازه را بدهد. تركيه مي‌داند كه چگونه در اين مورد به ايراني‌ها پاسخ دهد. ما از اين موضوع مطمئن هستيم. در اين مرحله، اسراييل البته بدون انجام كاري نخواهد نشست.» وزير خارجه اسراييل با بيان اينكه در چارچوب تحولات مربوطه اخطار سفر اسراييل به تركيه را تغيير خواهند داد، گفت: «تركيه يكي از مقاصد گردشگري شماره يك ماست و اميدواريم در آينده بسيار نزديك گردشگران اسراييلي بتوانند به تركيه بازگردند. بدون ترس، اسراييلي‌ها مي‌توانند از استانبول زيبا و آنتاليا ديدن كنند و به سواحل زيباي آن بروند.»
مولود چاووش‌اوغلو، وزير امور خارجه تركيه نيز در مورد تهديد تروريستي عليه اسراييلي‌ها در تركيه اظهار داشت: «نهادهاي امنيتي ما با هماهنگي نزديك كار مي‌كنند، در حال تماس هستند و مي‌خواهم اين را بگويم كه اجازه نمي‌دهيم اين قبيل حوادث در كشورمان رخ دهد، اجازه نخواهيم داد اين‌گونه موارد تسويه‌حساب در داخل كشور ما صورت بگيرد، اين غيرقابل ممكن است كه اجازه وقوع حملات تروريستي را نيز بدهيم. پيام‌هاي لازم در اين زمينه ارايه شده است.»
ادعاي بازداشت يك شبكه ايراني در استانبول
توطئه ايراني خنثي شده در استانبول كه يايير لاپيد در ديدار با وزير خارجه تركيه مورد اشاره قرار داده است، به ادعاي روزنامه حريت، بازداشت ۱۰ فرد است كه در مرحله برنامه‌ريزي براي حمله به توريست‌ها و ديپلمات‌هاي اسراييلي در استانبول فعاليت مي‌كردند. همزمان با سفر وزير خارجه رژيم اسراييل به تركيه، روزنامه حريت در گزارشي مدعي شده است كه سازمان اطلاعات ملي تركيه (ميت) در يك عمليات ضدتروريستي «هسته‌اي را از عوامل ايراني كه براي قتل و گروگانگيري شهروندان اسراييلي در تركيه فعاليت مي‌كردند، منهدم كرده است.» اين روزنامه هوادار دولت اردوغان مي‌نويسد كه عمليات ضدتروريستي مذكور يك هفته پيش (جمعه ۲۷ خرداد) انجام شده است. اين روزنامه در ادامه ادعاهاي خود نوشته است كه افراد بازداشت شده وابسته به وزارت اطلاعات جمهوري اسلامي ايران بودند و متهم هستند كه براي «گروگانگيري و حمله به ديپلمات‌هاي اسراييلي و گروه‌هاي توريستي در استانبول» آماده مي‌شدند. اين روزنامه نوشته است كه سازمان اطلاعات ملي تركيه اطلاعاتي دريافت كرده بود كه شهروندان اسراييلي از جمله سفير پيشين اسراييل در تركيه و همسرش كه در هتلي در منطقه بي‌اوغلو استانبول مستقر بودند، هدف اين حملات هستند. براساس اين گزارش ۱۰ مظنون كه به گفته اين روزنامه شامل افراد ايراني و همكاران محلي آنها بوده‌اند در يك هتل و سه خانه اجاره‌اي در منطقه بي‌اوغلو، بازداشت شده‌اند. حريت مدعي شده است: «اين مظنونان در قالب دانشجو و نيروهاي سپاه پاسداران در قالب بازرگان و توريست» به تركيه آمده بودند و در مرحله «برنامه‌ريزي براي حمله» بازداشت شده‌اند. به نوشته حريت، موساد، دستگاه اطلاعاتي اسراييل اهداف ادعايي اين حملات را با هواپيماهاي شخصي از استانبول به تل‌آويو انتقال داده است.
دستگاه اطلاعاتي تركيه، پاييز سال گذشته نيز در گزارش مدعي شده بود كه يك «شبكه خرابكاري ايراني» را در تركيه بازداشت كرده است. به گفته اين نهاد اطلاعاتي تركيه اين شبكه شامل ۸ عضو بود كه ۲ عضو آن به عنوان «ماموران ايران» شناسايي شده‌اند. ميت مدعي شده است كه شبكه مذكور در استان وان تركيه با ۳۰ هزار دلار بودجه، با هدف شناسايي و استرداد يك سرباز پيشين ايراني با نام «م الف» فعاليت مي‌كردند.
واكنش تهران به اتهامات ضدايراني وزير خارجه اسراييل در آنكارا
سعيد خطيب‌زاده، سخنگوي وزارت امور خارجه اتهامات و ادعاهاي بي‌اساس وزير خارجه رژيم صهيونيستي در آنكارا در كنفرانس مطبوعاتي مشترك با همتاي ترك را مضحك و در چارچوب يك سناريوي از پيش طراحي شده براي تخريب روابط دو كشور مسلمان توصيف كرد و آن را بخشي از دسيسه تل‌آويو براي انحراف افكار عمومي تركيه و منطقه از آرمان فلسطين و اقدامات تروريستي اين رژيم كودك‌كش و خرابكار دانست. سخنگوي وزارت امور خارجه افزود: «متاسفانه از حدود يك هفته پيش يك عمليات رواني براي مشغول كردن رسانه‌ها به سناريوهاي ساختگي با استفاده از اطلاعات نادرست و جهت‌دار جهت مهيا كردن فضا براي طرح سناريوي فرافكنانه وزير خارجه رژيم صهيونيستي شروع شده بود.» خطيب‌زاده تصريح كرد: «كشور همسايه ما تركيه به خوبي مي‌داند ادعاهاي فرستاده رژيم دروغگو و تروريست صهيونيستي تا چه ميزان بي‌اساس بوده و انتظار مي‌رود در مقابل اين ادعاهاي تفرقه‌افكنانه سكوت نكند. اين رژيم بارها نشان داده تا چه ميزان غيرقابل اعتماد است.» سخنگوي وزارت امور خارجه با تاكيد مجدد بر اينكه پاسخ جمهوري اسلامي ايران به ترور و خرابكاري‌هاي رژيم صهيونيستي هميشه به صورت قطعي، مقتدرانه و بدون تهديد امنيت شهروندان عادي و تهديد امنيت كشورهاي ديگر خواهد بود، اظهار داشت: «مظلوم‌نمايي‌هاي نمايشي اين رژيم تروريست را كسي جز خودش باور نمي‌كند و اگر به ظاهر نيز طرف‌هايي براساس مصلحت‌انديشي زودگذر، نمايشي از همراهي داشته باشند، اما در واقع مي‌دانند با چه رژيم خطرناكي روبه‌رو هستند.»