سقوط لوهانسك و ادامه تلاش روس‌ها براي تصرف دونتسك
مذاكرات صلح؟ شايد وقتي ديگر
محمدحسين لطف‌الهي
يك روز پس از خروج كامل نيروهاي اوكرايني از شهر ليزيچانسك در شرق اوكراين و تسلط يافتن روسيه روي منطقه لوهانسك، ايالات متحده مي‌گويد هنوز براي بحث در مورد مذاكرات صلح ميان مسكو و كي‌يف خيلي زود است.
سرگئي شويگو، وزير دفاع روسيه روز يكشنبه اعلام كرد كه نظاميان اين كشور موفق شده‌اند پس از روزها درگيري كنترل شهر كليدي ليزيچانسك را دراختيار بگيرند. ساعاتي بعد، نيروهاي نظامي اوكراين نيز با انتشار بيانيه‌اي سقوط اين شهر را تاييد كردند و از خروج خود از ليزيچانسك خبر دادند. ليزيچانسك آخرين شهر بزرگ در استان لوهانسك در خاك اوكراين بود كه هنوز روس‌ها موفق به اشغال آن نشده بودند. با سقوط ليزيچانسك روسيه موفق شد كنترل كامل منطقه لوهانسك را كه از نگاه مسكو با عنوان «جمهوري خلق لوهانسك» شناخته مي‌شود، دراختيار بگيرد.
ولوديمير زلنسكي رييس‌جمهور اوكراين پس از اين اتفاق در نطقي تلويزيوني اظهار كرد كه انگيزه اصلي نيروهاي نظامي اوكراين از عقب‌نشيني، «حفظ جان سربازان» بوده و با تاكيد بر اينكه اولويت نظاميان اوكرايني حفظ جان مردم است، وعده داد كه پس از تجديد قوا زمين‌هاي از دست رفته پس گرفته خواهند شد.
دو استان لوهانسك و دونتسك در شرق اوكراين در كنار هم منطقه دونباس را تشكيل مي‌دهند كه از سال 2014 محل مناقشه ميان روسيه و اوكراين بوده است و جدايي‌طلبان مورد حمايت روسيه در آنها براي مستقل شدن از اوكراين تلاش مي‌كردند. اين منطقه پس از ناكامي روس‌ها در تصرف شهر كي‌يف و برخي ديگر از شهرهاي مهم اوكراين در شمال و شمال شرق اين كشور، به هدف اصلي عمليات نظامي روس‌ها تبديل شد. سقوط ليزيچانسك و تسلط يافتن روسيه بر لوهانسك، مسكو را بيش از پيش به هدف خود نزديك كرده است.
با توجه به شيوه‌اي كه از سوي روس‌ها براي اشغال شهرها مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه شامل محاصره و بمباران بي‌وقفه طولاني‌مدت و سپس ورودي نيروي زميني است، سقوط دو شهر سويردونتسك و ليزيچانسك كه از مدت‌ها پيش هدف بمباران روس‌ها قرار داشتند قابل پيش‌بيني بود، اما ديدگاه‌هاي متفاوتي ميان كارشناسان درخصوص آينده جنگ وجود دارد. برخي كارشناسان نظامي مي‌گويند موفقيت روسيه در تسلط يافتن بر لوهانسك به اين معنا نيست كه روس‌ها كار آساني در تصرف دونتسك نيز خواهند داشت. برخي ديگر اما معتقدند برتري روسيه به اندازه‌اي است كه مسكو مي‌تواند به اهداف خود در شرق اوكراين برسد.
مقام‌هاي پنتاگون انتظار دارند تكميل فرآيند تحويل تجهيزات توپخانه‌اي و هويتزرها به اوكراين و آماده شدن اوكرايني‌ها براي استفاده از اين تجهيزات، روند پيشروي روس‌ها در منطقه دونتسك را تغيير بدهد.
فردريك بي‌هادجز، از فرماندهان ارشد پيشين ارتش امريكا و تحليلگر مركز سياست‌هاي اروپايي درباره اين مساله مي‌گويد: «جنگ اوكراين براي ماه‌ها به طول خواهد انجاميد اما نظاميان اوكرايني - با تجهيز شدن به توپخانه دوربرد و تسليحات پيشرفته غربي- از اواخر تابستان مي‌توانند جلوي پيشروي روس‌ها را گرفته و براي بازپس‌گيري بخشي از مناطق اشغال شده تلاش كنند.» به گفته او، «عامل موثر در اين تغيير وضعيت برتري لجستيكي اوكراين خواهد بود.»
نظرات متفاوتي هم در ميان مقام‌هاي امريكايي وجود دارد. نيويورك تايمز چندي قبل به نقل از مقام‌هاي وزارت دفاع ايالات متحده گزارش داد كه هرچند اين نگاه وجود دارد كه ارتش روسيه ضعف‌هايي دارد اما برخي كارشناسان در پنتاگون معتقدند اينكه پيشروي روس‌ها متوقف خواهد شد، درست نيست. نيويورك تايمز مي‌نويسد: «ضعف‌هاي ارتش اوكراين در حال نمايان شدن و باعث نگراني است. در حالي كه برخي تحليلگران مستقل پيش‌بيني كرده‌اند كه پيشروي روسيه در لوهانسك متوقف خواهد شد، كارشناسان دولت ايالات متحده چندان در اين خصوص مطمئن نيستند. برخي از آنها مي‌گويند كه پيشروي روسيه مي‌تواند ادامه يابد و روس‌ها به زودي مي‌توانند در مناطقي كه ضدحمله‌هاي اوكراين موفقيت‌آميز بوده، پيشروي بيشتري داشته باشند. به گفته مقامات فعلي و سابق، تاكتيك‌هايي كه روسيه از آن استفاده مي‌كند، تاثير مخربي در شرق اوكراين دارد و آن‌قدر ويراني به بار مي‌آورد كه آقاي زلنسكي گفته است كه سربازان بر سر «شهرهاي مرده» مي‌جنگند كه اكثر غيرنظاميان از آنجا فرار كرده‌اند.»
گروهي ديگر از كارشناسان نظامي باور دارند كه در جبهه شرقي نيروهاي روسيه عملا در بهترين وضعيت ممكن قرار دارند. واشنگتن پست در اين باره مي‌نويسد: «روسيه در اوج كارآمدي نظامي در شرق قرار دارد، چراكه توپخانه‌هاي وعده داده شده به اوكراين هنوز در مسير رسيدن به اين كشور هستند و توان تسليحاتي اوكراين قابل مقايسه با روس‌ها نيست كه توپخانه‌اي سنگين و آمادگي عملياتي لازم براي استفاده از اين توپخانه دارند؟» ولوديمير زلنسكي رييس‌جمهور اوكراين نيز روز گذشته به اين مساله اشاره كرد و گفت:«تامين تعداد كافي از تجهيزات توپخانه‌اي به ما كمك خواهد كرد تا بر روس‌ها برتري پيدا كنيم و درنهايت به شكنجه حضور روس‌ها در دونباس پايان بدهيم.»
خبري از مذاكرات صلح نيست
در چنين شرايطي كه عمليات روسيه در شرق ادامه دارد و غرب نيز با حمايت تسليحاتي از اوكراين تلاش دارد جلوي اين پيشروي‌ها را بگيرد، اختلاف ميان محور آلمان، فرانسه و ايتاليا كه طرفدار برقراري سريع صلح و آغاز مذاكرات ميان كي‌يف و مسكو هستند با محور بريتانيا، ايالات متحده و ناتو كه مي‌خواهند شكستي سنگين را بر مسكو تحميل كنند و كي‌يف نيز روابط نزديك‌تري با آنها دارد، باعث شده چشم‌اندازي از آغاز مذاكرات صلح در كوتاه‌مدت وجود نداشته باشد.
جان كربي، هماهنگ‌كننده ارتباطات راهبردي شوراي امنيت ملي كاخ سفيد روز يكشنبه در گفت‌وگو با شبكه امريكايي «فاكس نيوز» مدعي شد، واشنگتن معتقد است براي بحث در مورد مذاكرات صلح بين مسكو و كي‌يف خيلي زود است؛ زيرا هيچ يك از طرفين آماده چنين مذاكراتي نيستند. كربي در پاسخ به اين سوال كه آيا جو بايدن، رييس‌جمهور امريكا بايد روسيه و اوكراين را به سمت مذاكرات صلح سوق بدهد، گفت: زمان آن است كه ايالات متحده به حمايت از اوكراين ادامه بدهد. هدف واشنگتن اين است كه اطمينان حاصل كند كي‌يف تعيين‌كننده چگونگي پيروزي و شرايط آن باشد. اين مقام امريكايي در ادامه با بيان اينكه «نمي‌خواهيم شاهد شكست اوكراين از روسيه باشيم و به همين دليل به كمك‌ها ادامه مي‌دهيم»، افزود ايالات متحده به تنهايي ۷ ميليارد دلار كمك به اوكراين اختصاص داده است. كربي درخصوص مذاكرات احتمالي در آينده گفت ولوديمير زلنسكي، رييس‌جمهور اوكراين به شما مي‌گويد كه اكنون زمان آن نيست و ادعا كرد ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه هم هيچ نشانه‌اي مبني بر علاقه‌مندي به گفت‌وگوهاي انجام شده نشان نداده است. پيش‌تر ديميتري پسكوف، سخنگوي كرملين گفت كه كي‌يف مي‌تواند با دستور دادن به سربازان و نيروهاي ملي‌گرا براي كنار گذاشتن سلاح‌ها و برآورده كردن خواسته‌هاي مطرح شده از سوي مسكو، به درگيري در يك روز پايان بدهد.
روسيه، اوكراين را به توقف مذاكرات صلح متهم مي‌كند كه از ماه مارس تاكنون برگزار نشده است. طرف اوكرايني تاكيد كرده كه تنها زماني به ميز مذاكره بازخواهد گشت كه در يك موقعيت مذاكره قوي‌تر باشد. «ديويد آراخاميا» مذاكره‌كننده ارشد كي‌يف هفته گذشته گفت كه چنين لحظه‌اي ممكن است اواخر ماه آگوست فرا برسد. پسكوف روز يكشنبه گفت: اين ايالات متحده و متحدانش هستند كه تداوم جنگ را خواستارند و حتي مانع كي‌يف در فكر كردن به صلح مي‌شوند. كرملين معتقد است كه زمان گفت‌وگو فرا خواهد رسيد، زيرا عقل سليم درنهايت پيروز خواهد شد.