نقش سازمان ناتو در امنيت اروپا

براي رييس‌جمهوري امريكا گردهمايي سران ناتو در مادريد (28 تا 30 ژوئن) نشست مهمي بود، چرا كه «ناتوسازي اروپا» به تقويت حضور نظامي امريكا در اروپا منجر خواهد شد و تولد دوباره اتحاد آتلانتيك را رقم خواهد زد، همان اتحادي كه در نوامبر 2019 وضعيت آن از سوي امانوئل ماكرون، با عنوان «قرار داشتن در حالت مرگ مغزي» اعلام شده بود.
خروج رقت‌انگيز امريكايي‌ها از افغانستان در 30 آگوست 2021 كه يك شكست مضاعف، تاكتيكي و استراتژيك را نشان داد، سپس بحران آشكار با اتحاد نظامي تشكيل‌شده توسط استراليا، امريكا و انگليس كه منجر به لغو خريد زيردريايي از فرانسه شد، آينده اين سازمان را با ترديدهاي جديد روبه‌رو كرده بود. اما حمله روسيه به اوكراين همه‌چيز را تغيير داد و ناتو را در اروپا احيا كرد.
اجلاس مادريد، يك نقطه عطف تاريخي تصميمات اتخاذشده است. متفقين توافق كردند كه روسيه تهديدي مستقيم براي امنيت آنهاست و اين تهديد، به‌واسطه مشاركت استراتژيك منعقد شده بين مسكو و پكن حمايت مي‌شود. كشورهاي غربي در اين نشست حمايت بي‌قيد و شرط خود از اوكراين را تا زماني كه لازم است، تاييد كردند. آنها پس از لغو وتوي تركيه، عضويت فنلاند و سوئد را تاييد كردند كه به دفاع از كشورهاي بالتيك عمق استراتژيك مي‌بخشد و فرصت‌هايي را براي مداخله در قطب شمال باز مي‌كند.
 كشورهاي عضو ناتو نيروهاي آماده‌باش را از 40 هزار نفر به بيش از 300 هزار نفر رساندند كه شامل 100 هزار نفر مي‌شد كه مي‌توانند ظرف ده روز بسيج شوند. آنها تصميم گرفتند هشت گروه جنگي جديد را در شرق اروپا مستقر و نظارت هوايي را تقويت كنند. آنها متعهد شدند كه حداقل 2 درصد از توليد ناخالص داخلي خود را در امور دفاعي سرمايه‌گذاري كنند، هدفي كه تا سال 2024، نوزده كشور از 30 كشور عضو اتحاديه اروپايي به آن خواهد رسيد. تجديد ناتو حول محور امنيت جمعي در برابر تهديد روسيه و تمركز مجدد بر ابعاد نظامي آن صورت مي‌گيرد. اين اتحاد جدايي‌ناپذير از يك جنگ سرد جديد حكايت دارد كه قاره اروپا را تقسيم مي‌كند. اين جنگ به پرتنش‌ترين لحظات رويارويي بين غرب و شوروي در دهه 1950 اشاره دارد، زيرا شامل از هم گسيختگي مبادلات انرژي، اقتصادي، مالي و انساني بين دو بلوك مي‌شود.
حمله روسيه به اوكراين به «ناتوسازي» اروپا و تقويت عمده حضور نظامي امريكا در اين قاره و استقرار دايمي 100 هزار تا 120 هزار سرباز و ايجاد يك ستاد ارتش پنجم در لهستان منتهي شده و احياي اتحاد استراتژيك اصلي امريكا با احياي بخش‌هاي انرژي، تسليحات و كشاورزي اين كشور كه توسط درگيري اوكراين ايجاد شده است، پشتيباني مي‌شود. پس از سال‌ها صلح در اروپا و مديريت بحران بين‌المللي، «دفاع جمعي» بار ديگر به ماموريت اصلي ناتو تبديل شده است.
وحدت نشان داده‌شده توسط متفقين، اختلافات و مشكلات عمده‌اي را مي‌پوشاند كه بايد به ‌مرور زمان بر آنها غلبه كرد تا بازدارندگي موثر عليه روسيه استقرار يابد. اولويتي كه به شرق داده شده به‌شدت مورد حمايت كشورهاي اروپاي شرقي و اسكانديناوي است. تمايل امريكا براي مشاركت ناتو در رقابت خود با چين كه با روسيه در ايجاد يك جهان پساغربي مشترك است به عنوان چالشي براي منافع، امنيت و ارزش‌هاي آنها شناخته مي‌شود، به دور از اتفاق نظر متحدين است. بي‌شك ارسال تسليحات به اروپا بيش از همه به نفع صنعت دفاعي امريكاست و همين امر مي‌تواند موجب شكنندگي و دودستگي متحدان شود. افكار عمومي در برابر بحران تورم، بحران انرژي و بحران غذايي آسيب‌پذيرتر مي‌شود. اروپا در مواجهه با روسيه به اين تجربه رسيده كه فراتر از كمك به اوكراين، اين كشورها بايد راهبردي را براي مهار امپراتوري‌هاي اقتدارگرا تعريف و اجرا كنند كه تركيبي از بازدارندگي نظامي، مقاومت تقويت شده و برتري فناوري است. 
از زمان الحاق كريمه به روسيه، متفقين حضور نظامي خود را در لهستان و كشورهاي بالتيك تقويت كردند. از 24 فوريه 2022، چهار گردان جديد در مجارستان، اسلواكي، روماني و بلغارستان مستقر شده‌اند. اتحاد همچنين قول داد تجهيزات و مهمات از پيش تعيين‌شده از جمله سامانه‌هاي دفاع هوايي و پست‌هاي فرماندهي بيشتر شود. 
يكي از نكات مهم اجلاس ناتو اينكه اردوغان، رييس‌جمهور تركيه وتوي خود را در مورد ورود سوئد و فنلاند به ناتو لغو كرد تا از شكست اين ائتلاف جلوگيري كند. تركيه تاكنون عضويت اين دو كشور كه آنها را به پناه دادن به شبه‌‌نظاميان كرد پ‌‌ك‌‌ك متهم مي‌كند، مسدود كرده بود. تركيه دو كشور سوئد و فنلاند را به پناه دادن به شبه‌نظاميان كردي پ‌ك‌ك متهم مي‌كرد كه آنها را «تروريستي» مي‌داند. اين كشور همچنين حضور حاميان فتح‌الله گولن (مظنون به سازماندهي كودتا در جولاي 2016) در اين دو كشور را محكوم كرد و خواستار رفع محاصره صادرات تسليحاتي شد كه استكهلم عليه او پس از مداخله نظامي تركيه در شمال سوريه در اكتبر 2019 اتخاذ كرد. اردوغان به نوبه خود از فنلاند و سوئد عليه كردهاي پ ‌ك ‌ك و متحدان‌شان «همكاري كامل» كسب كرده است. در پايان اين مذاكرات، رهبران سه كشور توافقنامه‌اي را با حضور دبير كل ناتو امضا كردند. 
بسياري از كشورهاي ناتو نگران امنيت خود هستند. ناتو در صورت لزوم بايد توانايي اجراي ماده پنجم را داشته باشد. ماده 5 واكنش جمعي را در صورت حمله به يك عضو سازماندهي مي‌كند. نشست مادريد تغيير دوران را نشان مي‌دهد، دوراني كه به‌كارگيري تسليحات و تجهيزات نظامي رو به كاهش بود. اما در اسپانيا، سي كشور عضو برعكس گذشته، مسكو را به عنوان «تهديد مستقيم و فوري» عليه امنيت خود معرفي كردند.