مكث و مروري بر وضعيت يك گروه مهم سينمايي كشور
آيا وداع با «هنر و تجربه» نزديك است؟
تينا جلالي
بيست و يك اسفند ماه سال گذشته محمد خزاعي، رييس سازمان سينمايي كشور اعلام كرد در برنامه‌هاي كلان پيش رو در اين سازمان در پي برنامه‌ريزي و طراحي شيوه‌هايي هستند كه مجاري اكران آثار هنري و تجربي سينماي ايران را تسهيل و گسترش دهد. او گفته بود سازمان سينمايي قصد دارد در راستاي رشد دانش سينمايي مخاطبان و ارتقاي كيفيت هنري سينما، فصل نويني را براي حمايت از فيلم‌هاي هنري و تجربي در كشور آغاز كند؛ خزاعي بر همين اساس مركز گسترش سينماي مستند، تجربي و پويانمايي را به عنوان متولي «هنر و تجربه» معرفي كرد.
چنين تصميمي در همان مقطع با واكنش منفي بسياري از اهالي سينما روبرو شد. حتي عده‌اي هم كه به عملكرد گروه هنر و تجربه نقدهايي داشتند با تصميم رييس سازمان سينمايي موافق نبودند و اين واسپاري مسووليت به مركزي بامسووليت‌هاي سنگين را امري در جهت انحصار دولت بر عرضه محصولات هنري دانستند، خزاعي اما با وعده اينكه به اين نوع سينما، نگاهي از سر رفع تكليف و نمادين و نمايشي ندارد و اهتمام به ظرفيت‌ها و كاركردهاي سينماي هنري و تجربي را در كيفيت آينده سينماي ايران تاثيرگذار و مكمل سينماي بدنه و اكران مي‌داند گفته بود: با تغيير مدل اجرايي و ساختار عملياتي عرصه پخش و اكران فيلم‌هاي هنر و تجربه، اكران اين فيلم‌ها مي‌تواند به جايگاه شايسته و درخور سازندگان آنها برسد.
حتي محمد حميدي مقدم، مديرعامل مركز گسترش سينماي مستند، تجربي و پويانمايي - هم طي سخناني با اشاره به اينكه از سال 1392 اكران فيلم‌هاي هنري و تجربي در موسسه سينمايي هنر و تجربه ايرانيان، آغاز شده و طرح و ايده آن متعلق به سازمان سينمايي بوده و موسسه سينمايي هنر و تجربه ايرانيان فقط مجري بوده است، گفته بود «هنر و تجربه» حفظ و بيشتر حمايت خواهد شد، واژه «هنر و تجربه» سرمايه سازمان سينمايي است و به كشف استعدادهاي بسياري منجر شده، پس مهم است كه حفظ و حراست شود. آنچه نبايد لطمه بخورد، تداوم نمايش اين فيلم‌ها براي مخاطبان است.
در همان مقطع مجيد برزگر و علي كريم فيلمسازان گروه هنر و تجربه طي ميزگردي كه در روزنامه اعتماد برگزار شد، هشدار دادند كه دولت با اين تصميم قصد دارد دستاورد هشت‌ساله موسسه هنر و تجربه ايرانيان را دور بريزد. آنها با اشاره به اينكه تشكيل گروه «هنر و تجربه» مهم‌ترين اتفاق چند دهه اخير سينما بود، گفته بودند كه سازمان سينمايي براي چنين تصميم‌گيري با فيلمسازان هنري و تجربي مشورت نكرده. علي كريم و مجيد برزگر همچنين با طرح اين پرسش كه وقتي يك‌بار چرخ هنر و تجربه راه افتاده، چرا مي‌خواهند يك‌بار ديگر يكسري آدم‌ها را جمع كنند و از تجربه آدم‌هايي كه يك‌بار اين كار را كردند، استفاده نكنند، تاكيد كرده بودند كه به تصميم جديد دلخوش نيستند و معتقدند برنامه سازمان سينمايي براي تداوم اكران فيلم‌هاي هنري و تجربي دوامي ندارد. با اينكه تصميم‌گيري درباره هنر و تجربه انجام شده بود، آنها ابراز اميدواري كردند كه خزاعي با فيلم‌سازهاي هنري و تجربي وارد گفت‌وگو شود.
از زمان اعلام تصميم سازمان سينمايي تا به امروز بيش از چهار ماه مي‌گذرد. به رغم تمام وعده و وعيدهاي رييس سازمان، نه تنها هيچ حمايت جدي‌تري از اكران فيلم‌هاي هنر و تجربه نشده كه همان كورسوي اميد فيلمسازان به موسسه هنر و تجربه ايرانيان هم به تعطيلي و انزوا كشيده شد.
از نوروز به اين طرف فيلم‌هاي جريان اصلي زيادي در سينماهاي كشور به نمايش درآمدند. اما از اكران فيلم‌هاي هنري و تجربي هيچ خبري نشد. البته در اين مدت مركز گسترش فعال‌نمايي كرد و هر چند وقت يك بار براي خالي نبودن عريضه از برنامه‌ريزي‌هاي جديد خود رونمايي كرد. به عنوان مثال نشست‌هاي همفكري متعددي با هنرمندان، سينماگران و نمايندگان رسانه‌ها درباره گروه «هنر و تجربه» برگزار كرد. حتي يك ماه پيش از لوگوي جديد اين گروه نمايشي رونمايي و اعلام كرد نمايش‌هاي گروه سينمايي «هنر و تجربه» به زودي و با اعلام جدول نمايش در سينماهاي منتخب اين گروه آغاز مي‌شود اما همچنان واژه «به زودي» در اخبار منتشره از سوي مركز گسترش درباره فعاليت هنر و تجربه زمان مشخصي ندارد و تا به امروز هيچ خبري از نمايش فيلم‌هاي هنري و تجربي نيست.
حالا بر اساس شنيده‌هاي ما هفتاد فيلم اعم از بلند، كوتاه و مستند متقاضي اكران در گروه هنر و تجربه مركز گسترش هستند و مركز از مدت‌ها قبل كارهاي مربوط به ادامه فعاليت گروه هنر و تجربه را انجام داده و گويا قرار است گروه جديد ساختماني جدا از مركز گسترش (موسسه رسانه‌هاي تصويري سابق) فعاليت خود را پي بگيرند و همه‌چيز براي شروع اكران فيلم‌هاي هنر و تجربه فراهم است اما آنچه اهميت دارد اين است كه به نظر مي‌رسد اساسا سازمان سينمايي هيچ تمايلي براي ادامه فعاليت گروه هنر و تجربه ندارد؛ چون علاقه‌اي به چرخه فعاليت فيلم‌هاي هنري و تجربي ندارد و به نامه‌نگاري‌ها براي شروع دور جديد فعاليت‌هاي گروه هنر و تجربه پاسخي داده نمي‌شود. بعيد هم نيست در آينده‌اي نزديك، ساخت چنين فيلم‌هايي در سينما از حمايت خارج شود.
... اما پرسشي كه اينجا مطرح است: چرا وقتي قرار نيست از اكران فيلم‌هاي هنري و تجربي حمايتي شود واژه‌هاي پرطمطراق در حراست از اين گروه توسط مهم‌ترين مسوول سينما به كار گرفته مي‌شود و به فيلمسازان اين گروه وعده وعيدهاي پوچ داده مي‌شود؟
... و نكته مهم‌تر: محمد خزاعي از زمان عهده‌دار شدن مسووليت رياست تا به امروز قول‌هاي زيادي در جهت هموار كردن مشكلات سينما به اهالي سينما داده و در سخنراني‌هاي خود جملات اميدوار‌كننده زيادي به كار برده است. آيا اين صحبت‌ها صرفا براي دلخوش كردن اهالي سينماست و همچون نظراتش در مورد هنر و تجربه قرار نيست شكل اجرايي به خود
بگيرد؟
مركز گسترش نشست‌هاي همفكري متعددي با هنرمندان، سينماگران و نمايندگان رسانه‌ها درباره گروه «هنر و تجربه» برگزار كرد. حتي يك ماه پيش از لوگوي جديد اين گروه نمايشي رونمايي و اعلام كرد نمايش‌هاي گروه سينمايي «هنر و تجربه» به زودي و با اعلام جدول نمايش در سينماهاي منتخب اين گروه آغاز مي‌شود، اما همچنان واژه «به زودي» در اخبار منتشره از سوي مركز گسترش درباره فعاليت هنر و تجربه زمان مشخصي ندارد.
چرا وقتي قرار نيست از اكران فيلم‌هاي هنري و تجربي حمايتي شود، واژه‌هاي پرطمطراق در حراست از اين گروه توسط مهم‌ترين مسوول سينما به كار گرفته و به فيلمسازان اين گروه وعده و عيدهاي پوچ داده مي‌شود؟