پزشكي و سياست
حسن لطفي
تصور اينكه در بيمارستاني با شخصيتي همچون دكتر هاوس همكار باشيد هم نگرانكننده است. منظورم شخصيت مجموعه تلويزيوني امريكايي است كه حدود هشت سال و در هشت فصل به نمايش درآمد (طي سالهاي 2004 تا 2012) سريالي كه هنوز هم بينندگاني دارد كه از تماشايش لذت ميبرند.
لذتي كه گذشته از وقايع داستانياش به شخصيت منحصربهفرد دكتر هاوس مربوط است. شخصيت نابغهاي كه بد دهن، رك، پرخاشگر، قانونشكن و تا حدودي مردمگريز است. او كه در كنار خصوصيات بدش قادر است با راهحلهاي متفاوتي جان بيمارش را نجات دهد در يكي از قسمتها وقتي ناگزير به قانونشكني و دروغگويي ميشود براي توجيه خودش و رفتارش ميگويد: پزشكي هم مثل سياسته، آخر كار چيزي كه مهمه نتيجه است! هاوس اين جمله را در قسمتي از سريال ميگويد كه در آن بيمار اصلياش سياستمداري است كه براي راي آوردن به هر كاري تن ميدهد و سرمنشأ بيمارياش اعتيادي است كه قصد سرپوش گذاشتن بر آن را دارد. بدون شك توجيهي كه هاوس از آن سخن ميگويد در دنياي پزشكي و عالم سياست يكسان نيست.
پزشكي همچون هاوس اگر بر اين باور باشد كه هدف وسيله را توجيه ميكند، قصدش نجات جان انساني ديگر است.
نفعي اگر داشته باشد نصيب فرد ديگري ميشود. نتيجهاش اگر موفق هم نباشد جان يك نفر در خطر است. اما توجيهگري يا بهتر بگويم دروغگويي و عبور از مرز قانون در عالم سياست طور ديگري است. ته تهش و با نگاه خوشبينانهاش پاي منافع فردي در ميان نيست و سود جرياني، حزبي و... در كار است. در چنين حالتي هم اگر همه معتقد باشند هدف وسيله را توجيه ميكند، پيدا كردن كسانيكه راست ميگويند و درست پيش ميروند كار سادهاي نيست.
جراحياش (فرهنگي، اقتصادي، اجتماعي و سياسياش) تاوان داشته باشد، تاوانش را همه ميدهند نه كسانيكه با توجيه و... آن را پيش بردهاند. دروغ و توجيه كارها را سخت ميكند. فرقي هم نميكند اين دروغ را چه كسي ميگويد و نيتش چيست.
اين دروغ ميتواند تغيير در پوستر جلسه يا همايشي باشد كه در دانشگاهي برگزار ميشود و يكي يا جرياني براي تحريك مردم و خراب كردن رقباي سياسي عنوان همايش را طوري عوض كند كه انگار قرار است مستاجر زن مطلقه يا مجرد حق اجاره را با صيغه مالك خانه شدن بپردازد. بعد هم عدهاي آن را بازنشر و فرياد وامصيبتا سر بدهند.
اين دروغ و توجيه ميتواند پاي دروغگويان بسياري را به زندگي ما باز كند. منظورم فقط جعلكنندگان اين پوستر، سفير روسيه، خطيبان و سخنرانان و... نيست. همه كساني است كه با مدار دنيا دانستن خودشان و باورهاشان براي به كرسي نشاندنش دروغ ميگويند.