نيازهاي فوري براي احياي درياچه اروميه (2)
معصومه ابتكار
اما پرسش مهم اين است در شرايط فعلي مهم‌ترين راهكارها براي عبور از چالش‌هاي پيش روي درياچه اروميه چيست؟ به هر حال در شرايط كنوني مهم‌ترين مساله اعمال نظارت‌ها در لايروبي و احياي رودخانه‌هاي منتهي به درياچه و سر و سامان دادن به ظرفيت كشاورزي با ايجاد مشاغل جايگزين براي كشاورزان منطقه است. دولت بايد بخش كشاورزي را پاي كار بياورد و آموزش‌هاي لازم براي مشاغل جايگزين را توسعه دهد. واقعا چه صحنه‌اي تاسف‌بارتر از اينكه سيب باغات سيراب شده از شيره جان درياچه اروميه، روي دست كشاورزان بماند و در كنار خيابان‌ها ريخته شود. اين فاجعه مكرر نمونه‌اي از توسعه ناپايدار و بدون برنامه است. دولت بايد تلاش كند اين آگاهي و اطلاع‌رساني در شيوه زندگي مردم تاثير بگذارد. كشاورز ما بايد نسبت به مصرف صحيح منابع آب محدودي كه دارد، دقت كافي داشته و حاضر باشد هزينه كند. كشاورز اروميه‌اي بايد به باور اين واقعيت برسد كه كشت بي‌رويه يا كاشت چغندرقند در حاشيه درياچه اروميه از دلايل اصلي خشك شدن درياچه اروميه است. تا زماني كه كشاورز به اين مهم حساس نشود، تغيير روش و شيوه كشاورزي برايش موضوعيت نخواهد داشت. ايرانيان بايد ياد بگيرند با توجه به تغييرات اقليمي چگونه شيوه‌هاي كشاورزي را اصلاح كنند. ما هم در اطلاع‌رساني تلاش بسياري كرديم ولي در طرف مقابل با فشار شديدي در انكار اين واقعيت بزرگ طبيعت ايران، يعني تغييرات اقليمي روبه‌رو بوديم. با كمال تاسف اينك براساس گفته نماينده اروميه و رييس كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي، سطح عرصه آبي درياچه اروميه نسبت به زمان مشابه در سال گذشته ۱۲۹۴ كيلومتر مربع كاهش داشته است. تراز اكولوژيكي آن نيز از ۱۵.۵ ميليارد مترمكعب به ۲.۴ ميليارد مترمكعب رسيده است. بلاتكليفي ستاد و برنامه‌هاي احياي درياچه اروميه، اگرچه نسبت به برخي سياست‌هاي آن مانند انتقال آب، انتقاد جدي وارد است، ولي در يك سال گذشته ضربه سنگيني وارد كرده است. سوالاتي هم ايجاد كرده كه مثلا طرح انتقال آب از سد كاني سيب كه در تيرماه 1400 حدود 94درصد پيشرفت داشته چرا هنوز به درياچه نرسيده است، يا طرح‌هاي تصفيه‌خانه‌هاي فاضلاب كه قرار بود 176 ميليون متر مكعب آب به درياچه اروميه برساند و در تير ماه 1400 بالاي 90درصد پيشرفت داشته چرا هنوز راه‌اندازي نشده است. همچنين ده‌ها طرح زيست محيطي كه متاسفانه بلاتكليف مانده و امروز كل كشور را با يك بحران بزرگ مواجه كرده است. نكته مهم اينكه وزارت نيرو در سال جاري حقابه درياچه را با وجود ذخاير كافي سدها رها نكرده و اين جاي سوال دارد؟ با وجود حمايت شفاهي دولت سيزدهم از ضرورت پيگيري احياي درياچه اروميه، به دلايلي از جمله كاهش نظارت‌ها، كند شدن برنامه‌هاي اجرايي و آموزشي كشاورزان و ادامه خشكسالي، شاهد هستيم كه بعد از هفت سال روند رو به بهبود وضعيت درياچه (اگرچه كند يا با فراز و نشيب) به روند بسيار نگران‌كننده خشكي تبديل شده كه تصاوير ماهواره‌اي مويد آن است. توجه دولت به تقويت فعاليت دو مركز آينده‌نگري، پايش و ارزيابي درياچه اروميه نيز كه مسووليت آن را سازمان حفاظت محيط‌زيست بر‌عهده دارد، بسيار مهم است و مي‌تواند به بهبود شرايط درياچه اروميه كمك كند. متاسفانه در سال‌هايي كه مجوز ده‌ها سد روي رودخانه‌هاي منتهي به درياچه داده مي‌شد، ارزيابي‌ها يا اصلا صورت نمي‌گرفت يا ناقص بود و اثرات تجمعي را نمي‌ديدند. بدون شك همراهي و كمك سازمان‌هاي غيردولتي، دانشگاهيان و همه علاقه‌مندان به ايران و درياچه اروميه مي‌تواند در اين مسير نويدبخش باشد.