حراج يادداشت‌هاي بمباران هيروشيما
محمود فاضلي
77 سال پس از بمباران بمب اتمي شهر هيروشيما ژاپن كه در چند ثانيه اين شهر را با خاك يكسان كرد و يك‌باره جان 135 هزار نفر را گرفت و هزاران نفر نيز در سال‌هاي بعد جان خود را از دست دادند، اين‌بار با حراج يادداشت كمك خلبان اين هواپيما، يك‌بار ديگر خاطره اين جنايت را در ذهن مردم جهان زنده كرد. حراجي معروف «هريتيج» مستقر در امريكا در تازه‌ترين حراجي خود يادداشت كمك خلبان هواپيماي بي- 29 «انولا گِي» در 6 آگوست 1945، زماني كه بمب اتمي در شهر هيروشيما منفجر شد را به حراج گذاشته است. او زمان روشن شدن موتور هواپيما و زمان بلند شدن آن را يادداشت كرد و بلافاصله پس از انداختن بمب، نوشته است: «دقيقا چند نفر را كشتيم؟» بالاترين مبلغ پيشنهاد شده براي اين يادداشت 400 هزار دلار بود. مطالب نوشته شده از خدمه انولا گي قبلا به حراج گذاشته شده است. يادداشت‌هاي كمك‌خلبان در سال 2015 نيز به مبلغ 40 هزار دلار به فروش رسيده بود.
بمباران اتمي شهر هيروشيما از سوي امريكا به منظور وادار كردن دولت ژاپن به تسليم در جنگ بود. شهر ناگازاكي نيز در 9 آگوست 1945 بمباران اتمي شد. حرارت زياد، تششعات راديواكتيو و موج انفجار اين شهر را ويران كرد. بسياري از بازماندگان دچار سرطان و ديگر بيماري‌هاي ناشي از تششعات راديواكتيو شدند. افرادي كه از اين واقعه جان سالم به در بردند در اثر قرار گرفتن در معرض تشعشعات هسته‌اي، مبتلا به سرطان و بيماري‌هاي ديگر شدند. اين بمباران سرنوشت جنگ جهاني دوم را به فجيع‌ترين شكل رقم زد. كشف سلاح اتمي، جهان را در چرخه تازه‌اي از ويراني و كشتار جمعي فرو برد. برخي مورخين بر اين باورند كه قبل از وقوع اين حملات مرگبار، ژاپن خود را براي آماده تسليم كرده بود، بنابراين ضرورتي براي وقوع اين تراژدي نبود. نتيجه بررسي‌ها نشان مي‌دهد حتي اگر اين بمباران‌ها صورت نمي‌گرفت، اگر روسيه وارد جنگ نمي‌شد و هيچ تهاجمي انجام نمي‌شد، امكان به محاصره درآوردن ژاپن وجود داشت. هدف از اين بمباران اتمي، تسليم كردن ژاپن بود. ژاپن، بعد از حمله هيروشيما، دريافته بود كه نمي‌تواند در مقابل سلاح مخرب اتمي امريكا بايستد. امريكا هم به خوبي از اين مساله آگاه بود. هدف اصلي از اين حملات، تنها آزمايش سلاح‌هاي مخرب اتمي روي انسان و ساير جانداران بود. ارتش امريكا براي ايجاد بيشترين آسيب‌هاي رواني به منظور وادار كردن ژاپن به تسليم شدن، سعي داشتند اين بمب‌ها بدون اخطار قبلي و بدون اعلام ماهيت آنها، به اهداف از پيش تعيين‌شده اصابت كند.
اقدام امريكا در به‌كارگيري سلاح اتمي كه تاثير سوء بي‌سابقه‌اي بر محيط‌زيست بر جاي گذاشت، نگراني جهانيان را درباره تكرار اين تجربه درپي داشت. محافل علمي و جهاني براي امحا يا حداقل كنترل كاربرد آن تلاش‌هاي زيادي از جمله تلاش براي امحاي سلاح‌هاي اتمي از طريق تصويب كنوانسيون‌هاي فراگير به كار بستند.
تهديد آينده بشر اصلي‌ترين پيامد قابل تصور اين جنايت ددمنشانه بود. از اين رو نيز با محكوميت جهاني و گسترده مواجه شد كه تاكنون هم ادامه دارد. آنچه وحشت از جنايت امريكا را دوچندان كرد، اين است كه بمب‌هاي مذكور روي اهداف غيرنظامي پرتاب شد. اين مساله نشان مي‌دهد دولت امريكا در انجام اين اقدام ضد بشري كمترين توجهي به بديهي‌ترين قوانين حقوق‌بشري يا اصول جنگي نداشت. امريكا به عنوان عامل اين جنايت غيرانساني همچنان ضمن ادعاي دروغين حمايت از حقوق‌بشر به شكل گسترده‌اي در مسير ارتقا و توليد بمب‌هاي اتمي پيش مي‌رود.
سلاح هسته‌اي به عنوان آخرين دستاورد تكنولوژيك در حوزه تسليحات و در عين حال مخرب‌ترين ابزار نظامي ساخته دست بشر است. شدت اثرات ناشي از كاربرد اين سلاح حتي قابل قياس با ساير سلاح‌هاي كشتار جمعي نيست. آثار غير قابل كنترل و فوق‌العاده مهيب اين سلاح، ديوان بين‌المللي دادگستري را، در راي مشورتي 1996 در‌خصوص ممنوعيت كاربرد سلاح‌هاي هسته‌اي به اين نتيجه رهنمون ساخت كه اثرات كاربرد سلاح‌هاي هسته‌اي در زمان و مكان نمي‌گنجد و كاربرد آنها مي‌تواند حيات انساني وتمدن بشري را به نابودي بكشاند. باتوجه به پيامد‌هاي كاربرد سلاح اتمي انتظار مي‌رفت جامعه بين‌المللي در قبال كاربرد اين‌گونه سلاح، رويكرد قاطعانه بگيرد و كاربرد آن را جرم‌انگاري كند؛ در حالي كه امروزه چندين هزار كلاهك هسته‌اي با قدرتي 30 برابر مخرب‌تر از دو بمب استفاده شده عليه ژاپن، دراختيار برخي كشور‌ها قرار دارد.