سفر هيات 5 نفره قانون‌گذاران امريكايي به تايوان، چين رزمايش جديد برگزار كرد
تنش‌زايي عمدي ايالات متحده در تنگه تايوان
محمدحسين لطف‌الهي
كمتر از دو هفته پس از سفر نانسي پلوسي به تايوان كه خشم دولت مركزي چين را در پي داشت و به برگزاري مجموعه‌اي از رزمايش‌هاي بزرگ در اطراف اين جزيره انجاميد، يك هيات 5 نفره از اعضاي كنگره امريكا وارد تايوان شدند تا ثابت شود ايالات متحده عمدا سياست تشديد تنش با «مهم‌ترين رقيب خود در قرن بيست‌ويكم» را دنبال مي‌كند.
اين هيات 5 نفره كه نمايندگاني از هر دو حزب جمهوري‌خواه و دموكرات را شامل مي‌شود و سناتور اد ماركي (دموكرات- ماساچوست) هدايت آن را بر عهده دارد، يكشنبه شب مورد استقبال دو مقام ارشد تايواني قرار گرفتند كه از آنها به دليل «نمايش اتحاد و همبستگي» ايالات متحده با تايوان تشكر كردند.
پكن يكشنبه شب واكنشي به اين مساله نشان نداد و برخي كارشناسان اين مساله را به عدم تمايل پكن به تشديد تنش‌ها در شرايط كنوني تعبير كردند اما بعد از ظهر روز دوشنبه به وقت محلي وزارت دفاع چين از آغاز رزمايشي بزرگ در نزديكي مرزهاي هوايي و دريايي تايوان خبر داد تا نشان دهد پكن تحت هيچ شرايطي حاضر به عقب‌نشيني در موضوع تايوان نيست. اداره امور تايوان در چين نيز به مقام‌هاي تايواني هشدار داد در صورتي كه دست از تحريك پكن برندارند «به سختي تنبيه خواهند شد.» ما شيائوگوانگ، سخنگوي دفتر امور تايوان در پكن گفت: «به نظر مي‌رسد برخي در ايالات متحده از تبعات سفر پلوسي درس نگرفته‌اند.» وانگ ون‌بين، سخنگوي وزارت امور خارجه چين نيز به انتقاد از سفر اين هيات امريكايي به تايوان پرداخت و تصريح كرد اين سفرها «سيگنالي اشتباه به جدايي‌طلبان در تايوان» ارسال مي‌كند. ليو شيائومينگ، مقام ارشد وزارت خارجه چين هم اعلام كرد كه پكن از واشنگتن مي‌خواهد دخالت در امور داخلي چين را متوقف كند و به سياست چين واحد متعهد باشد. ليو همچنين با اشاره به حضور هيات نمايندگان كنگره امريكا در تايوان افزود: «اين حركت بسيار خطرناك مثل بازي با آتش است. كساني كه با آتش بازي مي‌كنند، كشته خواهند شد.» به گفته اين ديپلمات ارشد چيني، كساني كه مانع اتحاد مجدد تايوان با چين شوند، با ديوار بزرگ فولادي روبرو خواهند شد كه توسط ۱.۴ ميليارد شهروند چيني ساخته شده است.
باني گلاسر، مدير برنامه آسيا در موسسه آلماني مارشال مي‌گويد برنامه اين سفر از مدت‌ها پيش چيده شده بود. به گفته او بسياري از اعضاي كنگره ايالات متحده خواستار سفر به تايوان و بازديد از اين جزيره هستند و انتظار مي‌رود تا پيش از پايان ماه جاري ميلادي نيز يك هيات ديگر از واشنگتن راهي تايوان شود. با اين وجود به نظر نمي‌رسد كه اين از پيش برنامه‌ريزي شده بودن مي‌توانست مانعي جدي در مسير مصلحت‌سنجي و دوري از تنش‌زايي باشد.
به گزارش «اعتماد»، دولت چين معتقد است اين سفرها و ديدارهايي رسمي كه ميان اعضاي ارشد كنگره امريكا و مقام‌هاي تايواني صورت مي‌گيرد برخلاف سياست اعلامي «چين واحد» است و تماميت ارضي چين را زير سوال مي‌برد. براي شي جين پينگ رهبر فعلي چين، موضوع تايوان از دو جنبه حايز اهميت است. از يك سو او به كنگره حزب كمونيست فكر مي‌كند كه پاييز امسال برگزار خواهد شد و پيش‌بيني‌ها حاكي از اين است كه در اين كنگره، شي براي سومين دوره متوالي به عنوان رييس‌جمهور چين انتخاب خواهد شد. او نياز دارد كه پيش از فرا رسيدن زمان برگزاري اين كنگره، چهره رهبري مقتدر را به نمايش بگذارد و از همين رو است كه تلاش كرده خود را پرچمدار «هدف مقدس اتحاد دوباره با تايوان» نشان دهد. شي جين پينگ، اندكي پس از آخرين تقابل جدي ايالات متحده و چين در دهه 90 ميلادي به عنوان يكي از مقام‌هاي در حال رشد حزبي به يك لشكر ذخيره ارتش پيوست و عكسي از او با لباس نظامي سبز پشت يك توپ ضد هوايي ثبت شده است. در خاطراتي كه از او نقل شده، آمده است كه مساله تايوان براي شي جنبه شخصي نيز دارد و او اهميت زيادي براي اتحاد دوباره با اين جزيره قائل است. كوين راد، نخست‌وزير پيشين استراليا در اين خصوص به سي‌ان‌ان گفته است: «به‌رغم وضعيت اقتصادي چين، نبايد تصور كرد شرايط سياسي براي شي جين پينگ مستحكم نيست و او به زودي براي سومين دوره به عنوان رييس‌جمهور انتخاب خواهد شد.»
تحليلگران نظامي، واكنش روز دوشنبه چين را در مقايسه با واكنش پكن به سفر پلوسي به تايوان كه باعث شد بزرگ‌ترين قدرنمايي نظامي چين در مساله تايوان از بحران 1996-1995 به اين سو اتفاق بيفتد، آرام‌تر ارزيابي مي‌كنند.
بنا بر اعلام وزارت دفاع تايوان در روز دوشنبه ۱۵ فروند هواپيماي چيني از خط ميانه تنگه تايوان عبور كردند. اين خط به منزله يك حائل غيررسمي ميان چين و تايوان است. يك يگان نظامي چين به نام «ستاد فرماندهي ارتش رهايي‌بخش خلق در ميدان شرقي» كه حوزه مسووليتش ناحيه مجاور تايوان است، مي‌گويد گشت‌هاي آمادگي و مانورهاي رزمي مشتركي را با حضور نيروهاي مختلف در آب‌ها و حريم هوايي اطراف تايوان سازمان داده است. اين ستاد فرماندهي افزود كه اين تمرينات به منزله «اقدامي بازدارنده در برابر ادامه شگردهاي سياسي ايالات متحده و تايوان و خدشه‌دار شدن صلح و ثبات در سراسر تنگه تايوان» است. وزارت دفاع چين نيز در بيانيه جداگانه‌‌اي تصريح كرد كه سفر قانون‌گذاران امريكايي به تايوان تماميت و استقلال ارضي چين را نقض مي‌كند. در اين حال، خانم ساي اينگ ون، رييس‌جمهوري تايوان، در ديدار با قانون‌گذاران امريكايي گفت كه تمرينات نظامي چين صلح و ثبات منطقه‌اي را شديدا تحت‌تاثير قرار داده است. خانم ساي افزود: «ما در همكاري نزديك با متحدان بين‌المللي وضعيت نظامي را از نزديك تحت نظر داريم. همزمان همه تلاش‌هاي لازم را انجام مي‌دهيم تا جهان بداند كه تايوان مصمم است از ثبات و وضعيت موجود در تنگه تايوان محافظت كند.» سناتور اد ماركي نيز از «خويشتن‌داري باورنكردني» تايوان در «دوراني چالش‌برانگيز» ستايش كرد.
نيروهاي مسلح تايوان بازبيني رزمايش‌هاي دريايي و هوايي بي‌سابقه چين در اطراف تايوان را آغاز كرده‌اند. به گزارش وبگاه «راديو بين‌المللي تايوان» يك منبع نظامي تايوان گفت كه اين بررسي بازخورد ضروري را براي تجزيه و تحليل چگونگي عملكرد نيروهاي چيني در يك حمله واقعي ارايه خواهد كرد. اين منبع تايواني تاكيد كرد كه هدف از بررسي «انتقاد از خود» نيست. نيروهاي مسلح با وجود ادامه تمرينات رزمي گسترده ارتش چين در نزديكي تايوان، اين روند را ادامه مي‌دهند. تهديد مداوم زور شامل پروازهاي روزانه هواپيماهاي جنگي به منطقه شناسايي دفاع هوايي تايوان و در سراسر خط مياني حساس تقسيم‌كننده تنگه تايوان است. وزارت دفاع تايوان اعلام كرده كه همچنان به اجراي رزمايش‌هاي نظامي خود طبق برنامه در دريا و حريم هوايي خود ادامه خواهد داد. عمليات‌هاي برنامه‌ريزي‌شده شامل تمرين‌هاي تيراندازي است. اين در حالي است كه اعزام هواپيماهاي نظامي و كشتي‌هاي جنگي چين به اطراف جزيره تايوان، به روند معمول ارتش چين مبدل شده است. وزارت دفاع تايوان در توييتي نوشت كه ۶ فروند كشتي نظامي و ۲۲ هواپيماي جنگي اين كشور روز يكشنبه در اطراف تايوان شناسايي شدند.
نيويورك‌تايمز نوشته است: «رفتار قانون‌گذاران امريكايي باعث خواهد شد تا مقام‌هاي چيني به اين ارزيابي برسند كه كنگره خواهان سياستي سرسختانه‌تر از سوي ايالات متحده در قبال تايوان است و اين مساله مي‌تواند تلاش‌هاي ديپلماتيك براي حفظ وضع موجود و جلوگيري از استفاده پكن از زور براي اتحاد دوباره با تايوان را تضعيف كند.» اين نگراني هم وجود دارد كه چنين وضعيتي به افزايش دايمي فشارهاي نظامي و اقتصادي چين عليه تايوان منجر شود و احتمال بروز رفتارهاي تهاجمي چين در قبال ناوگان دريايي ايالات متحده در منطقه را افزايش دهد.