مراسم هفتاد و پنجمين سالروز استقلال هند و پاكستان برگزار شد
جشن‌هايي در ميان بحران‌ها
شهاب شهسواري
اسلام‌آباد و دهلي‌نو، جشن‌هاي هفتاد و پنجمين سالروز استقلال خود را برگزار كردند. هر چند فضاي جشن و پايكوبي در هر دو كشور جنوب آسيا مشهود بود و رهبران دو كشور نويد روزهايي بهتر پيش رو مي‌دادند، اما تحليلگران معتقدند كه وضعيت اين دو رقيب در شرايط چندان مناسبي قرار ندارد. ديروز در دهلي‌نو و پريروز در اسلام‌آباد جشن‌هاي بزرگي به مناسبت هفتاد و پنجمين سالروز استقلال برگزار شد. در بناي تاريخي قلعه سرخ متعلق به قرن هفدهم در دهلي‌نو، نارندرا مودي نخست‌وزير هندوستان در سخنراني خود وعده داد تا ۲۵ سال ديگر در صدمين سالروز استقلال هندوستان اين كشور به يك كشور توسعه يافته و پيشرفته تبديل شده باشد. شهباز شريف، نخست‌وزير پاكستان هم در گفت‌وگويي با روزنامه اينديپندنت گفته است: «ما بايد از اشتباهات گذشته درس بگيريم و پيش برويم و متعهد شويم كه آنها را تكرار نكنيم.»
وعده‌هاي مودي براي ربع قرن آينده
نارندرا مودي، نخست‌وزير دوشنبه متعهد شد كه با قدرت تلاش كند در عرض ۲۵ سال آينده هند فقرزده را به كشوري توسعه‌يافته تبديل كند. او گفت كه نگاه جهان به هند در حال تغيير است و دنيا چشم به اين كشور در زمينه كمك به حل مسائل جهاني دارد. مودي خاطرنشان كرد كه هند با در نظر داشتن آرمان‌هاي خوداتكايي و روحيه مشاركت بين‌المللي براي دستيابي به برتري در علم و فناوري، راه‌اندازي صنايع و دستيابي به امنيت غذايي و انرژي هدايت خواهد شد. او گفت كه ميلياردها دلار سرمايه به سمت اين كشور سرازير شده و آن را به يك كانون توليد تبديل كرده است. تلاش‌هاي اخير هند سبب شده اين كشور ۱.۴ ميليارد نفري در رديف كشورهاي پيشرو در زمينه‌هاي فناوري اطلاعات، داروسازي، علوم فضايي و انرژي هسته‌اي غيرنظامي قرار بگيرد. مودي بيان كرد كه ميليون‌ها نفر در سراسر كشورش با برافراشتن پرچم‌هاي نارنجي، سفيد و سبز هند در خانه‌ها و مشاغل خود به مدت سه روز در راستاي كمپين دولتي «بيدار كردن روح ميهن‌پرستي در قلب همه»، هفتاد و پنجمين سالگرد استقلال كشورشان را گرامي مي‌دارند. ساختمان پارلمان هند، كاخ رياست‌جمهوري و بناهاي ملي و ساير ادارات دولتي اين كشور به اين مناسبت با نورپردازي‌هاي رنگارنگ تزيين شدند. مودي گفت مسير سفر هند در ۷۵ سال گذشته با فراز و نشيب‌هايي همراه بوده است در حالي كه هند با انعطاف و پشتكار در برابر همه مشكلات مي‌جنگد. او از مردم خواست هر گونه اثري از طرز فكر استعماري را بزدايند. حزب موسوم به «حزب كنگره ملي» كه حزب اصلي اپوزيسيون هند است، دولت مودي را متهم كرد به اينكه احزاب مخالف را از برگزاري جشن‌ها كنار گذاشته است.
جيرام رامش، سخنگوي حزب كنگره ملي هند گفت: در محل تالار مركزي تاريخي در پارلمان هند به مناسبت بيست و پنجمين، پنجاهمين و شصتمين سالگرد استقلال هند، مراسمات ويژه‌اي برگزار شد. متاسفانه مراسم هفتاد و پنجمين سالگرد، هيچ شباهتي به آنها ندارد و اين مراسم در حد موقعيتي براي تجليل از مودي تنزل پيدا كرده است.
مراسم روز استقلال پاكستان
در مراسم هفتاد و پنجمين سالروز استقلال پاكستان كه روز يكشنبه برگزار شد، در اسلام‌آباد، پايتخت اين كشور 31 و در پايتخت چهار ايالت اين كشور نيز 21 گلوله توپ شليك شد. همچنين در آرامگاه محمد علي جناح، بنيانگذار پاكستان به نام «مزار قائد» در كراچي و در آرامگاه محمد اقبال در لاهور مراسم مختلفي برگزار شد. از سوي ديگر خيابان‌ها با پرچم پاكستان آراسته شد و مردم نيز با كاروان‌ها در اين برنامه‌ها شركت كردند. به علت شيوع ويروس كرونا استفاده از ماسك و رعايت فاصله‌گذاري اجتماعي براي شركت‌كنندگان در مراسم گراميداشت اين روز الزامي بود. عارف علوي، رييس‌جمهور پاكستان طي بيانيه‌اي ضمن گراميداشت ياد محمد علي جناح، تاكيد كرد كه امروز از مشكلاتي كه اين كشور در جريان استقلال پاكستان با آن روبه‌رو شده است آگاه هستند. عمران خان نخست‌وزير اين كشور نيز در پيام خود به درگيري در افغانستان پرداخت و تاكيد كرد كه هيچ راه‌حل نظامي در اين مساله وجود ندارد.
پاكستان در ميانه بحران‌ها
پاكستان در حالي هفتاد و پنجمين سالروز استقلال خود را جشن گرفت كه با بحران‌هاي متعددي دست و پنجه نرم مي‌كند. از لحاظ اقتصادي اوضاع پاكستان بسيار وخيم است و دولت در آستانه ورشكستگي قرار دارد. از لحاظ سياسي هم وضعيت پاكستان به‌شدت به‌هم ريخته است. دولت شهباز شريف، چهار ماه پيش با كنار زدن دولت عمران خان به قدرت رسيد، اما عمران خان و هوادارانش همچنان خود را مستحق دولت مي‌دانند. رفعت عايشه، يك كارشناس تاريخ در سرگودهاي پنجاب مي‌گويد: «قطعا پاكستان در بدترين بحران تاريخ خود قرار دارد، وضعيتي كه بيرون آمدن از آن نيازمند همان روحيه و انگيزه‌اي است كه ۷۵ سال پيش باعث استقلالش از بريتانيا شد. سال ۱۹۴۷ كل ملت خواستار يك دولت مستقل بودند، امروز هم كشور همان صلابتي را نياز دارد كه آن زمان با منابعي ناچيز و مشكلات شديد توانست استقلالش را كسب كند. ملت ما نيازمند تكرار آن قاطعيت براي بازسازي يك پاكستان قوي است.» اين كارشناس تاريخ مي‌گويد: «در روز استقلال، ملت بايد بار ديگر تصميم بگيرد كه بدون تبعيض نژاد، رنگ پوست و مذهب، همه بايد براي بيرون آوردن پاكستان از چالش‌هاي اقتصادي و سياسي تلاش كنند.»
كارنامه سياه دهلي‌نو
سومديپ پن، استاديار مطالعات توسعه بين‌المللي در دانشگاه روسدكيلد امريكا در يادداشتي براي الجزيره مي‌نويسد: «نگاهي نزديك‌تر به كارنامه ارايه شده توسط دولت هند نشان مي‌دهد كه در بسياري از جنبه‌ها وضعيت خوبي دارد. مانند هميشه دولت مودي كارزار بازاريابي و تبليغات موفقي را راه انداخته است كه توجه شهروندان را به خود جلب مي‌كند، اما واقعيت اين است كه هند در ۷۵ سالگي چيز زيادي براي جشن گرفتن ندارد.» اين استاد دانشگاه تاكيد مي‌كند: «اقتصاد هند از مدت‌ها پيش از همه‌گيري كرونا دچار بحران بود و در آستانه نخستين قرنطينه كرونا، رشد توليد ناخالص داخلي هند در پايين‌ترين سطح از سال‌هاي ۱۹۷6-۱۹۷5 تاكنون بود. وضعيت صادرات و سرمايه‌گذاري هم روند رو به افولي را در پيش داشت.» براساس آمار موسسه Pew در سال ۲۰۲۰ در طول دوران كرونا تعداد شهروندان هند كه با كمتر از ۲ دلار در روز گذران زندگي مي‌كنند، ۷۵ ميليون نفر بيشتر شده و جمعيت طبقه متوسط هند هم ۳۲ ميليون نفر كمتر شده است. سهم بيكاري در جمعيت جوان ۲۰ تا ۲۴ سال هندوستان ۴۳.۷درصد است و مجموع نرخ بيكاري با رشد ۰.۷درصدي در ماه ژوئن امسال نسبت به ماه مه به ۷.۸درصد رسيد.
سومديپ پن در ادامه به وضعيت دموكراسي در هند مي‌پردازد و مي‌نويسد: «به نظر مي‌رسد در هفتاد و پنجمين سالگرد تولد هند، دموكراسي هم رو به افول است. حقوق اساسي گروه‌هاي اقليت مدام تحت حمله است و اسلام‌هراسي به سياست عمومي كشور بدل شده است. براي مثال سال ۲۰۱۹ پارلمان هند متمم قانون شهروندي را به عنوان يك قانون اسلام‌هراسانه تصويب كرد. اين قانون براي مهاجران غيرمسلمان از كشورهاي همسايه يعني پاكستان، افغانستان و بنگلادش امكان شهروندي فوري ايجاد مي‌كرد كه مخالف اصل برابري قانوني بود و عملا مذهب را به يك معيار براي شهروندي تبديل مي‌كرد. دولت به شدت با تجمع‌هاي مخالف اين قانون برخورد و آن را ضد ملي توصيف كرد.» اين كارشناس ادامه مي‌دهد: «دولت حزب بي‌جي‌پي سال ۲۰۱۹ همچنين تصميم گرفت تا وضعيت ويژه ايالت مسلمان‌نشين كشمير را در قانون اساسي حذف كند.» استفاده دولت هند از جاسوس‌افزار اسراييلي پگاسوس براي جاسوسي از فعالان مدني مسلمان، سركوب فعاليت‌هاي سازمان‌هاي حقوق بشري از جمله تعطيلي فعاليت‌هاي عفو بين‌الملل در هند و توقيف حساب‌هاي بانكي و حمله به دفاتر اين سازمان. جايگاه هند از لحاظ آزادي مطبوعات در گزارش شاخص آزادي مطبوعات گزارشگران بدون مرز ۸ پله سقوط كرده و به ۱۵۰ از ميان ۱۸۰ كشور رسيده است.