توصيه‌هايي
به اجلاس آموزش و پرورش
قاسم يزدان‌پناه
سي و ششمين اجلاس مديران و روساي آموزش و پرورش كشور در محل اجلاس سران و با حضور بيش از ۷۶۰ رييس منطقه آموزش و پرورش، ۳۲ مديركل آموزش و پرورش استاني، اعضاي شوراي معاونان وزارت آموزش و پرورش و مديران كل ستادي در تاريخ ۲۹ تا ۳۱ مرداد ماه سال جاري برگزار خواهد شد. معمولا اجلاس براي هماهنگي و برنامه‌ريزي سال تحصيلي جديد و بررسي سياست‌هاي دولت و ملاقات يا سخنراني مسوولان برگزار مي‌شود. در حاشيه اين برنامه‌ها، كميسيون‌هايي تشكيل و به بررسي مسائل مختلف آموزش و پرورش مي‌پردازند. به عنوان يك معلم و كارشناس به دور از هرگونه انگيزه ديگر توصيه‌هايي به همكاران عزيزم دارم:
۱- دوستان عزيزم! مدارس سنتي عصر صنعتي براي تربيت نيروي انساني و زندگي اجتماعي آن عصر راه‌اندازي شدند. مدارس كنوني پاسخگوي عصر جديد نيستند. فارغ‌التحصيلان جذب بازار كار نمي‌شوند، بازار هماهنگ با مدارس نيست. قالب مدرسه‌داري سنتي بايد تغيير كند. بچه‌ها الان همان‌گونه درس مي‌خوانند كه نسل ما و نسل قبل از ما آموزش مي‌ديدند. نمي‌شود پيرامون مدرسه همه چيز تغيير كند و مدرسه تغيير نكند.
۲-با تغييرات و تحولات سريعي كه در تجهيزات و وسايل ارتباطي به وجود آمده و اضافه شدن فضاي مجازي و شكل‌گيري نوع جديدي از ارتباطات، ذهن بچه‌ها به طرز شگفت‌آوري تغيير كرده است. دانش‌آموز كلاس چهارم ابتدايي سال ۱۴۰۱ با همان دانش‌آموز در سال ۱۴۰۰ متفاوت است. معلمان و دبيران اذعان مي‌كنند تغييراتي كه در گذشته در يك نسل اتفاق مي‌افتاد الان در يك سال واقع مي‌شود! ذائقه دانش‌آموزان تغيير كرده است. ما همچنان اصرار داريم روش‌هاي قديمي را تكرار كنيم.
۳- كلاس‌ها در دنيا از حالت معلم‌محوري خارج و دانش‌آموز‌محور شده است. روش سخنراني و معلم «زبان» و دانش‌آموزان «گوش» منسوخ شده است.
معلم در مدارس نوين هدايتگر و راهنماست. بازيگران اصلي كلاس‌ها بچه‌ها هستند. با روش كلاس‌داري سنتي دلمردگي حاصل مي‌شود.
۴- سرفصل‌ها و اهداف آموزشي نياز به بازنگري مداوم دارد. سرفصل‌ها و محتواي آموزشي هماهنگ با تغييرات نيستند .
۵- تاليف و انتشار كتاب‌هاي درسي واحد براي همه مناطق كشور منطقي نيست، همه به اين مساله واقفند و مرتب تكرار مي‌شود! چرا اجرايي نمي‌شود؟ آيا مي‌توان اميدوار بود كه اين اتفاق در اين سال‌ها واقع شود؟
۶- تجربه كرونا مدرسه و مدرسه‌داري را در همه دنيا متحول كرد، تدريس مجازي واقعيتي اجتناب‌ناپذير است. مدارس به گذشته برنخواهند گشت، اصرار بر تعطيلي يا سهل‌انگاري در آموزش مجازي به نفع تعليم و تربيت نيست. در دنيا آموزش تلفيقي مدنظر كارشناسان است. براي اين نوع آموزش برنامه‌ريزي كنيد.
۷- مدرسه‌سازي سنتي سيمان و آجر در حال تغيير است. در آينده‌اي نزديك بچه‌ها پنج يا شش روز هفته و براي دوازده سال به مدارس نخواهند آمد. مدارس تلفيقي (آموزش حضوري و مجازي) معماري‌اش با مدارس سنتي متفاوت خواهد بود.
۸- مديريت سنتي و هرمي منسوخ شده است. پشت ميزنشيني و فرمان دادن و ايجاد بروكراسي اداري عمرش به پايان رسيد. مديران بايد با كار تيمي و باز، به دور از جناح‌گرايي و باندبازي مديريت كنند. نگاه‌هاي بسته و خسته راه به جايي نخواهند برد.
۹- زياد كار نكنيد، هوشمندانه كار كنيد. مديران نيز خانواده دارند. مديري كه از خانه و خانواده غافل باشد، حتما از مديريتش غافل‌تر است. كار زياد نشانه موفق بودن نيست. پيامبر رحمت(ص) ما در كنار كار اجتماعي به خانواده و خودش رسيدگي مي‌كرد و اوقاتي ويژه براي خود و خانواده داشت. ذهن خسته و بسته تصميم‌هاي اشتباه خواهد گرفت.
۱۰- ارزيابي عملكرد مدارس و دقت و نظارت اصولي، اصلي اجتناب‌ناپذير است. نتايج آزمون‌هاي تيمز و پرلز نشان مي‌دهد وضعيت آموزش اسفناك است. سال‌هاست با اين مساله مواجه هستيم. چاره‌اي بينديشيد .
فردا نيز در اين زمينه خواهم نوشت.