رسانه‌هاي نوين اقتصاد را گسترده‌تر
كرده است
زهرا نژادبهرام
رسانه‌هاي نوين تولدي تازه از رسانه است كه بستري براي بروز و ظهور فعاليت‌هاي متفاوتي را با استفاده از ظرفيت ارتباطات جهاني ايجاد كرده است. اين رسانه‌ها هويت رسانه‌اي خود را كه بر بستر تعاملي شكل داده‌اند قادر به توليد رويكردهاي تازه‌اي نسبت به رسانه شده‌اند كه شايد پيش از اين كمتر مورد توجه بود و به دليل محدوديت دسترسي به رسانه براي همه آحاد بشري قابليت تسري عام نداشت، اما با توسعه اينترنت و دسترسي نسبتا همگاني به اين فضا براي اتصال به رسانه‌هاي نوين فارغ از انواع آن رسانه به كانوني براي توليد ثروت نيز مبدل شده است. پيش از اين نيز رسانه‌ها فرصت‌هاي تبليغي را معنا‌دار كرده بودند، اما امروز اين كانون فقط تبليغ نيست بلكه توزيع و خريد و فروش را نيز عملياتي كرده است. در اين ميان توجه به اين اصل هم قابل تامل است كه با تولد رسانه‌هاي نوين سبك‌هاي زندگي هم تغييرات ويژه‌اي داشته‌اند كه نمود آنها در فضاي رسانه‌هاي نوين و عرصه اجتماعي قابل مشاهده است لذا ارزش‌هاي جديد خلق يا ارزش‌هايي متحول شده‌اند كه در عرصه‌هاي خبررساني و اقتصاد و فرهنگ و... ورود پيدا كرده‌اند كه شايد پيش از اين تعريف نمي‌شدند. به گفته دكتر فرهنگي(1) اين مهم در عرصه اقتصاد جدي است. به نظر او نهاد اقتصاد در واقع با شكل‌گيري رسانه‌هاي نوين از حالت خودمصرف به حالت اقتصاد مبادله تبديل مي‌شود و در اين اقتصاد از طريق تكنولوژي‌هاي نوين، پا را از قلمرو مرزها فراتر خواهيد گذاشت. به عبارت ديگر با توجه به تحولات رسانه‌هاي نوين و ارتباط با همه جهان شكلي ديگر از زندگي در حال تولد است كه اقتصاد نيز به عنوان يكي از پايه‌هاي مهم آن در اين بستر جاي خود را گشوده است. به عبارت ديگر از آنجا كه رسانه‌هاي نوين عرصه جهاني شدن را براي شهروندان زمين فراهم كردند اگر در گذشته مفهوم جهاني شدن بسيار دور از ذهن بود و به نظر مي‌رسيد تلويزيون يا راديو بتواند تاحدودي اين كار را انجام دهد اما واقعيت اين بود كه اين مهم نتوانست به اين هدف برسد، اما رسانه‌هاي نوين و آنها نيز به دلايل متفاوت قادر به عمق‌دهندگي در ارتباطات ميان شهروندان جهان به معناي ملتي واحد در عرصه جهان نزديك شدند.
طبق گزارش هوت سوييت در سال 2022 تعداد كاربران اينترنت در سراسر جهان نزديك به 5 ميليارد نفر است، يعني بالغ بر 62درصد جمعيت جهان از اينترنت استفاده مي‌كنند(2).
براساس اين گزارش، بالغ بر 67درصد مردم جهان از موبايل استفاده مي‌كنند. به نظر مي‌رسد عرصه تعاملات جهاني با اين حجم از كاربران اينترنت قابل مقايسه با تلويزيون و راديو نيست! رشد استفاده از اينترنت از 2011 تا 2022 آنچنان چشمگير بوده كه از 11درصد به 62درصد رسيده است و اين مفهوم كاركرد شهروند جهاني است.
اينترنت همان فرصت لازم براي بروز و ظهور رسانه جهاني بود كه با شيوع بهره‌گيري از آن امروزه
نه تنها در عرصه خبر و اطلاع‌رساني بلكه بستري براي تعاملات سياسي و اقتصادي نيز شده است.
كاركرد اقتصادي اين رسانه‌هاي نوين كه در بستر اينترنت فعاليت مي‌كنند آنچنان قوت گرفته است كه توانسته بسترهاي لازم براي برند‌سازي، كسب و كارهاي روبه توسعه يا همان دانش بنيان و كارآفرين را در بستر مجازي رونق دهد.
گروه‌هاي تازه اقتصادي كه بخشي از آنان زنان و جوانان هستند در اين عرصه توانسته‌اند حوزه فعاليت خود را ايجاد و گسترش دهند! و عرصه توليد و توزيع محصول خود را به سراسر جهان گسترش دهند. اين مهم بيانگر يك اتفاق مهم در عرصه رسانه است و آن مبدل شدن اقتصاد رسانه به اقتصاد عمومي است. اگر درگذشته مساله اقتصاد رسانه فقط براي حوزه رسانه تعريف مي‌شد امروز اقتصاد رسانه بستري براي فعاليت و جايگزيني عرصه‌هاي متفاوت اقتصادي شده است.
در اينستاگرام(3) در ايران هم‌اكنون براساس گزارش موسسه بتا بالغ بر يك ميليون شغل در اينستاگرام در رشته‌هاي گوناگون به وجود آمده است. اينستاگرام با سهم بيش از 48 ميليون كاربر فارسي‌زبان (44 ميليون كاربر ايراني فعال) در سال 1400 در صدر قرار دارد. گزارش مركز آمار با تعيين سهم ۸۳درصدي اينستاگرام در كسب‌وكارها نشان مي‌دهد حدود ۹ ميليون نفر از طريق اينستاگرام در حال كسب درآمد هستند(4). آمارهاي تكراسا نشان مي‌دهد ارزش بازار خريد و فروش كالا، محصول و خدمات در اينستاگرام بين 18 تا 32 هزار ميليارد تومان برآورد مي‌شود و اين بازار توانسته براي يك ميليون نفر به صورت مستقيم اشتغال‌زايي كند. فروشگاه‌هاي اينستاگرامي ايران به طور متوسط در هر روز بين 310 تا 470 هزار سفارش دارند و ارزش هر سفارش به طور ميانگين بين 160 تا 185 هزار تومان است(5).
عرصه رسانه‌هاي نوين با كاركرد‌هاي متنوعي همراه شده كه گذشته از اطلاع‌رساني و شبكه‌هاي ارتباطي تعاملي بستري براي توليد ثروت و توزيع آنها در فضاي رسانه‌اي شده است، بستري كه با اتكا به ظرفيت گسترده اين رسانه‌ها كاركرد رسانه را گسترده‌تر و متفاوت‌تر و تاثيرگذارتر خواهد كرد. شايد طرح‌هايي مثل صيانت به دليل عمق اقتصادي كه در اين رسانه‌ها به وجود آمده با موانع بسياري روبه‌رو شوند كه پيش از آن خيلي جدي نبودند!
پاورقي
1- https: //www.isna.ir/news/
2- https: //datareportal.com/reports/digital-2022-global-overview-report-
3- اينستاگرام به عنوان يك رسانه اجتماعي تا دسامبر ۲۰۱۰ در حدود يك ميليون كاربر داشت. كاربران فعال آن در آوريل سال ۲۰۱۲ به بيش از ۱۰۰ ميليون و در دسامبر ۲۰۱۴ به بيش از ۳۰۰ ميليون رسيدند. اين روند رشد ادامه پيدا كرد به صورتي كه تنها طي مدت دو سال توانست تعداد كاربران خود را از ۳۰۰ ميليون نفر به ۶۰۰ ميليون نفر افزايش دهد.
طبق آمار تعداد كاربران اينستاگرام از ۴۰۰ به ۵۰۰ ميليون نفر حدود ۹ ماه به طول انجاميد و در عرض 6 ماه از ۵۰۰ ميليون نفر به ۶۰۰ ميليون نفر افزايش يافت. در ژوئن ۲۰۱۸ تعداد كاربران اين شبكه مجازي به بيش از يك ميليارد نفر در جهان رسيد. اين روال در سال ۲۰۲۱ به حدود يك ميليارد و دويست ميليون و در حال حاضر به يك ميليارد و چهارصد ميليون كا ربر در سطح جهان رسيده است.
https: //www.farsnews.ir/news
4- https: //www.tejaratefarda.com
5-همان