جاده فيروزكوه و دشمن
محمد مهاجري
راننده‌اي را در نظر بگيريد كه مسير هميشگي‌اش، راه‌هاي كوهستاني است. طبعا او مي‌داند با آغاز فصل سرما، احتمال بارش برف، يخبندان و لغزندگي جاده وجود دارد و براي مقابله با اين اتفاقات، خودروي خود را به لاستيك يخ‌شكن و زنجير چرخ مجهز مي‌كند و سيستم گرمايشي نيز براي اين فصل آماده مي‌كند. حال اگر همين راننده در يكي از ايام زمستان مثلا در جاده فيروزكوه رانندگي كند و به‌دليل نداشتن وسايل ايمني دچار مشكل شود، تقصير چه كسي است؟ آيا هيچ آدم عاقلي، سرما، زمستان و يخبندان را مقصر مي‌داند؟ قاعدتا هيچ‌كس و هيچچيز جز راننده در اين واقعه قابل سرزنش نيست. در واقع اين راننده بايد به اصطلاح امروزي‌ها يك «پيوست فصل زمستان» را در برنامه شغلي‌اش پيش‌بيني كند.چهل‌وسه سال است از پديده‌اي به نام «دشمن» نام مي‌بريم. در خيلي از مواقع هم تحليل‌مان در اين زمينه اشتباه نيست. اصولا كار دشمن، دشمني كردن است. او براي آنكه منافع خود را حفظ كند، به هر روشي متوسل مي‌شود از جمله اينكه به منافع ما لطمه بزند. طي 43 سال اخير هميشه مي‌دانسته‌ايم كه دشمن در كمين است و هر جا و هر زمان بتواند به ما آسيب مي‌رساند. اگر به اندازه راننده مثال بالا تدبير داشته باشيم بايد براي هر برنامه و سياست‌گذاري، تصميم و... «پيوست دشمن‌گريزي» هم لحاظ كنيم. اگر آن راننده به فكر سرما نباشد و سياست‌گذاران در انديشه دشمن نباشند، بايد خود را بيش و پيش از هر فرد و عامل ديگري شماتت كنند. روزي كه گشت ارشاد طراحي شد، حتما قابل پيش‌بيني بود كه اتفاقاتي نظير آنچه بر مهسا اميني گذشت كاملا محتمل است. همچنين كاملا قابل انتظار بود كه حوادثي مشابه، بتواند دستمايه دشمن براي تخريب وجهه نظام و برهم زدن آرامش و امنيت كشور باشد. روزي كه طرح جمع‌آوري ماهواره و قبل از آن مبارزه با دستگاه ويديو برنامه‌ريزي شد، حتما در ذهن ارباب تصميم، اين دغدغه ايجاد شده بود كه اگر تكنولوژي توسعه يافت جمع‌آوري ديش و دستگاه ويديو امري عبث خواهد بود و اگر در اين فرآيند، اتفاق تلخي روي دهد مورد بهره‌برداري دشمن قرار خواهد گرفت. گيريم آن روز تشخيص توسعه تكنولوژي سخت بود. امروز هم همين‌طور است؟ مسوولاني كه با مطرح كردن «صيانت» خودشان را به تجاهل و تغافل زده‌اند، به فكر برنامه‌ريزي دشمن هستند؟
آيا به اين انديشيده‌اند كه اگر ده درصد تلاشي كه براي بستن و قفل كردن اينترنت و فضاي مجازي به‌كار برده‌اند، صرف كارهاي ايجابي مي‌كردند، هم راه را بر دشمن ميبستند و هم اعتماد عمومي را به دست مي‌آوردند و براي دشمن بزرگراه نمي‌ساختند؟ آنهايي كه در اين روزها نسخه تشديد «بگير و ببند» مي‌پيچند و گمان مي‌كنند برخورد دشمن با تجمعاتي كه خودشان مي‌گويند تعدادشان بسيار كم است، راه را براي سوءاستفاده رسانه‌اي دشمن باز نمي‌كند؟ اگر باور داريم كه دشمن دنبال لطمه زدن و وارد كردن ضربه است چاره‌اي نداريم جز اينكه قبل از هر تصميم، برايش «پيوست توطئه احتمالي دشمن» را بنويسيم و هنگام اجرا هم مراقب سوءاستفاده دشمن باشيم. اگر چنين نكنيم بيش و پيش از دشمن، خودمان قابل شماتت و سرزنش هستيم.