شكاف‌هاي زيرپوستي
اختلافات قاليباف و دولتي ها در حال آشكار شدن‌است
در همين زمينه
آيا قاليباف از ايده حكمراني نو عقب‌نشيني كرده است؟
فاطمه كريم‌خان
از اين پايين چيز زيادي معلوم نيست، اما يك سر و صداهايي مي‌آيد كه انگار خبري هست! فصل «برادر جان به قربان قدومت» ظاهرا خيلي وقت است كه تمام شده و دعواي درون خانوادگي آنقدر تند شده كه طرفين در رسانه‌هاي‌شان براي هم رجز مي‌خوانند و يكديگر را به اتهام‌هاي رنگارنگ مي‌نوازند!
دعواي قاليباف و رييسي، امروز و با درگيري‌هاي لفظي اخير بر سر نوع حضور اعضاي كابينه در دولت و گزارش‌هاي متعدد نظارتي نمايندگان از نحوه مديريت كشور آغاز نشده است. احتمالا يكي از اولين سنگ بناهاي اين دعوا بر سر انتصاب «سعيد محمد» است كه گفته مي‌شد رييسي او را براي وزارت راه كنار گذاشته اما به دليل مخالفت شديد قاليباف با حضور او در كابينه، سرانجام به جايي دور از دسترس مستقيم مجلس فرستاده شده است. ريشه اين درخت در دوران شهرداري قاليباف پا گرفته است. گفته مي‌شود سعيد محمد نقش كليدي در جمع‌آوري اسناد مربوط به تخلفات مالي هلدينگ ياس و پرونده مالي عيسي شريفي معاون وقت قاليباف دارد و همين مساله باعث شده قاليباف به هيچ عنوان مايل نباشد كه او را در پستي تحت نظارت مجلس تحمل كند. به نظر مي‌آيد كه قاليباف از انتصاب محمد راضي نبود، اما در ماه‌هاي بعد از پا گرفتن دولت، مجلس درگيري‌هاي فوري‌تر از مساله جاگير شدن سعيد محمد در دولت داشت. يكي از آنها، مساله‌اي به نام «حجت عبدالملكي» بود كه خطاها و مديريت دردسرآفرينش در يكي از مهم‌ترين وزارتخانه‌هاي اقتصادي كشور، كار را تا جايي پيش برد كه استيضاح و بركناري او را قطعي كرد. بحراني كه در نهايت در جهت تلاش براي حفظ تصوير يكدستي قوا، با استعفاي عبدالملكي، از بيخ گوش دولت گذشت! كار به اينجا ختم نشد، ممكن است چنين به نظر برسد كه با بركناري محمد و رفتن عبدالملكي از وزارت كار، قاليباف بايد راضي شده باشد، اما بعد از گذشت اين ماه‌ها ديگر به خوبي روشن شده است كه گروه خوني قاليباف اقلا با گروه خوني بخشي از نيروهاي سياسي دولت هماهنگي ندارد. لخته‌هاي خوني كه در طول يك ماه گذشته اينجا و آنجا شاهد آن هستيم هم از همين عدم سازگاري حكايت مي‌كند. قاليباف را بايد در دسته «نواصولگرايان» جا داد، كساني كه سر تندروي رسانه‌هاي حامي دولت، ازجمله در رجانيوز نزديك به جريان پايداري، آنها را «تكنوكرات» مي‌نامند. اين توصيف شايد در مورد قاليباف و عملكرد سياسي‌اش گويا نباشد، ولي فعلا همين است كه هست، تا اطلاع ثانوي بايد قاليباف را نماينده تكنوكراسي در قدرت دانست؛ در حالي كه طيف مقابل او در قدرت، كساني هستند كه قاليباف آنها را «سوپرانقلابي‌هايي كه يك سيلي هم براي انقلاب نخورده‌اند»، مي‌نامد. آرايش نيروها فعلا به اين شكل است! قاليباف كه بعد از حذف عبدالملكي و راي عدم تاييد صلاحيت به زاهدي‌وفا قدرت بيشتري هم گرفته، حالا، تنها چند روز بعد از آغاز اعتراضات اخير در خيابان‌ها، فرصت را مناسب ديده است تا حملات جديدي به دولت طرح‌ريزي كند. رفتاري كه از طرف دولت و سر تندروي جريان رسانه‌اي حامي آن بي‌جواب نمانده است.اگر به جاي سياست و بررسي آرايش نيروها، در منظري اقتصادي بنشينيم به نظر مي‌آيد كه قاليباف دغدغه‌اي غير از مساله بودجه ندارد! موج جديد حمله قاليباف به دولت، به محوريت بودجه و مسائل اقتصادي، در جلسه علني روز سه‌شنبه 26 مهر ماه و پس از رسيدگي به گزارش كميسيون انرژي در مورد ناترازي توليد و مصرف گاز طبيعي در كشور آغاز شد. جواد اوجي، وزير نفت در پاسخ به گزارش گلايه‌آميز مجلس از عدم تلاش براي رفع ناترازي مصرف گاز گفت براي حل مشكل پول لازم است. اينجا بود كه قاليباف از كوره در رفت و از اوجي انتقاد كرد: «حاضريم دست گدايي به همه جا دراز كنيم و پول بگيريم ولي حاضر نيستيم اصلاح كنيم؟ بخاري كه مردم در خانه‌هاي خود استفاده مي‌كنند را ما در صنعت توليد كرديم؛ ما نتوانستيم قدرت خريد مردم را بالا ببريم تا بخاري‌هاي خود را بهينه و موتورخانه‌هاي خود را درست كنند؛ اينها مشكلات ماست نه مشكلات مردم.»تنها بيست روز بعد از اين جنگ لفظي در مجلس، دعواي ديگري اين بار بر سر گزارش مشترك كميسيون‌هاي برنامه و بودجه و ويژه جهش رونق توليد و نظارت بر اجراي اصل چهل و چهارم (۴۴) قانون اساسي مبني بر نحوه عملكرد دستگاه‌هاي مسوول در خصوص بند (الف) تبصره (۱۸) قانون بودجه سال ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ كل كشور رخ داد. مجلس از چهارشنبه هفته قبلش يعني روز يازده آبان از ميركاظمي، رييس سازمان برنامه و بودجه خواسته بود كه در جلسه روز سه‌شنبه 17 آبان كه به بررسي گزارش اختصاص دارد، حاضر شود. صبح روز سه‌شنبه ميركاظمي مجلس را مطلع كرد كه نمي‌تواند در اين جلسه شركت كند. بعد از قرائت گزارش قاليباف ميكروفن خود را روشن كرد و حرفش را با انتقاد از ميركاظمي كه در جلسه حاضر نشده بود، آغاز كرد: «ما از چهارشنبه هفته قبل به آقاي ميركاظمي، رييس سازمان برنامه و بودجه دعوتنامه داده بوديم تا در جلسه امروز مجلس حضور پيدا كند. اين انصاف نيست كه رييس سازمان برنامه و بودجه در اين جلسه حضور پيدا نكند؛ بر اساس قانون ايشان موظف به حضور در جلسه مجلس هستند، اما آقاي ميركاظمي امروز ساعت 7:30 صبح اعلام كردند كه كار داريم و نمي‌توانيم در مجلس حضور پيدا كنيم! چه كاري مهم‌تر از اينكه مي‌خواهيم كار قانون را پيگيري كنيم؟» ميركاظمي ظاهرا همان وقتي كه قاليباف مشغول نطق بود از جلوي در بهارستان رد مي‌شد كه تصميم گرفت داخل پاركينگ مجلس بپيچد و در صحن علني حاضر شود، پشت تريبون رفت و در واكنش به گزارش مجلس گفت كه دولت حدود 200 هزار ميليارد تومان كسري بودجه دارد و به همين دليل بايد در مورد عدم تحقق منابع براي پرداخت تسهيلات موضوع تبصره 18 كمي مراعات كرد. قاليباف البته از اين اظهارات راضي نشد، او در بخش ديگري از اظهاراتش خطاب به وزير اقتصاد گفت: «آقاي خاندوزي شما يا خسته شديد يا رودربايستي داريد، انتظار مي‌رود كه شما مطالبه‌گرايانه پيگيري كنيد هما‌ن‌طور كه پارسال اين اقدام را انجام مي‌داديد.» حرف قاليباف البته آنقدري كه شايسته يك دعواي سياسي تمام عيار باشد تند نبود، اما همين حرف هم ظاهرا اعصاب حساس دولتي‌ها و نمايندگان‌شان در رسانه‌ها را به شدت آزرده است. در آغاز خاندوزي كه مثل باقي اعضاي دولت هنوز مرجع ضميرش «دولت قبلي» است در پاسخ به قاليباف كه گزارش مجلس در مورد عدم تحقق بودجه اشتغال درست نيست و قاليباف را متهم كرد از عبارت‌هايي استفاده مي‌كند كه «القاي اختلاف» مي‌كند.جلسه علني مجلس در مورد بررسي گزارش عملكرد دولت در اجراي تبصره 18 قانون بودجه، به بگو مگوي لفظي ختم شد، اما ماجرا اينجا و در پاسخ خاندوزي به قاليباف تمام نشد. در حالي كه جلسه علني مجلس حوالي ساعت دوازده بعدازظهر تمام شده بود، خبرگزاري دولت، ايرنا، ساعتي بعد از پايان اين جلسه در بيانيه‌اي از مجلس انتقاد كرد. اين بيانيه بي‌پاسخ نماند، اواخر همان روز، سايت خبري مجلس در واكنشي به اين بيانيه، بيانيه تازه‌اي منتشر كرد.يك روز بعد، اين كشمكش به جلسه هيات دولت رسيد، ميركاظمي، رييس سازمان برنامه و بودجه در جلسه روز 18 آبان هيات دولت گزارشي از ناترازي بودجه ارايه كرد و رييسي هم در واكنش به اين مساله تلويحا حق را به سازمان برنامه و بودجه داد. حرف خاندوزي در پاسخ به قاليباف البته بي‌جواب نماند، 19 آبان نظام‌الدين موسوي، سخنگوي هيات رييسه مجلس خطاب به خاندوزي گفت اعتراض او به گزارش مجلس در مورد اجراي تبصره 18 موضوعيت ندارد.دو روز بعد از اين جدال علني، خاندوزي در مراسم رونمايي از چك الكترونيكي، از اظهارات قبلي خود عقب‌نشيني كرد و علاوه بر تشكر از مجلس و دولت در مورد اهتمام به اجراي تبصره 18 قانون بودجه سال جاري گفت كه از اظهارات قبلي او در مورد خودداري مجلس از اعلام وصول لايحه دوفوريتي مربوط به تعيين تكليف اموال تمليكي، سوءبرداشت شده است. اين عقب‌نشيني البته منحصربه‌فرد باقي ماند. بيست‌و سوم آبان، رييسي با حضور در ساختمان سازمان برنامه و بودجه كه به بهانه شنيدن گزارش عملكرد يكساله اين سازمان انجام شده بود، تمام قد پشت ميركاظمي ايستاد و سازمان برنامه و بودجه را «مغز متفكر نظام اداري و اجرايي كشور» توصيف كرد. بيست و چهارم آبان ماه، عملكرد دو وزير ديگر دولت در صحن علني موضوع بحث بود، اول سوال هفتاد نفر از اعضاي مجلس از زارع‌پور، وزير ارتباطات مورد بحث قرار گرفت. قاليباف در واكنش به اظهارات او گفت كه انتقال كاربر از پلتفرم خارجي به پلتفرم داخلي با كار دستوري راه نمي‌افتد و بايد زمينه‌هايي ازجمله دسترسي خارجي به اين پلتفرم‌ها و همين‌طور تضمين امنيت اطلاعات مردم در آنها صورت بگيرد. در همين جلسه و بعد از گزارش دوم كميسيون بهداشت در مورد اجراي طرح «دارويار»، قاليباف با انتقاد از عملكرد وزارت بهداشت در تامين دارو، در پاسخ به وزير بهداشت كه گفته بود اين وزارتخانه در مورد تقاضاي دارو غافلگير شده، گفت اين ادعا پذيرفته نيست. مي‌توان تمام آنچه در دو ماه اخير بين مجلس و دولت رخ داده است را درگيري‌هاي عادي ناشي از تلاش براي اجراي وظايف نظارتي مجلس تلقي كرد و پاسخ‌هايي كه از سوي دولت مي‌رسد را به مقابله كلامي چند مرد سياسي تقليل داد، اما به نظر نمي‌رسد اين رويه توضيح قانع‌كننده وضعيت باشد. حالا لازم است كه به ماجراي سعيد محمد، دعواي قديمي قاليباف و رييسي بر سر كابينه و آن لخته‌هاي خون برگرديم!بيست و چهارم شهريور زماني كه براي بسياري از كساني كه اخبار را از نزديك دنبال مي‌كردند، مسجل شده بود كه مهسا اميني چشم‌هايش را باز نخواهد كرد، قاليباف به كميسيون شوراهاي مجلس ماموريت داد تا مساله را بررسي و در مورد موضوعي گزارشي به مجلس ارايه كند. سه‌شنبه بعد، 29 شهريور ماه زماني كه تجمعات در اعتراض به مرگ مهسا اميني و رويه گشت ارشاد در حال نزج گرفتن بود، قاليباف در نطق پيش از دستور گفت: «كميسيون شوراها و امور داخلي وظيفه دارد علاوه بر بررسي مصداقي درگذشت مرحومه مهسا اميني، براي جلوگيري از تكرار اين قبيل موارد، فرآيندها و شيوه اجرا در گشت‌هاي امنيت اخلاقي فرماندهي كل انتظامي را مورد بررسي قرار دهد.»با بالا گرفتن اعتراضات قاليباف هم كم‌كم زبان تندي‌تري را به كار گرفت، منتها نه دقيقا عليه كساني كه در خيابان‌ها بودند. ششم مهر ماه، رييس مجلس در اظهاراتي كمتر مرسوم در نشست جمعي از رزمندگان خراساني و مسوولان تشكل‌هاي دفاع مقدس استان خراسان رضوي در مشهد با انتقاد از آنچه «رها كردن مسائل اصلي و پرداختن به فرعيات» خوانده، گفت: «متاسفانه گرفتار كساني شده‌ايم كه براي انقلاب يك سيلي نخورده‌اند، درد نكشيده‌اند و كاري هم نكرده‌اند و فقط هوار كشيده‌اند و اين در حالي است كه ما ميدان را خالي كرده و كنار كشيده‌ايم.»واكنش به اظهارات قاليباف تند بود، جهانبخش محبي‌نيا، نماينده ادوار مجلس از جمله اصولگرايان تند اظهارات قاليباف را «شليك به خودي» توصيف كرد، اما قاليباف عقب نكشيد. سيزدهم مهر ماه، در نشست افتتاحيه دور جديد مجمع تشخيص مصلحت نظام در حالي كه نطق رييسي در مورد پايبندي به بيانيه گام دوم انقلاب و حركت در چارچوب سياست‌هاي كلي بود، قاليباف در سخنراني خود يك‌بار ديگر به كليدواژه‌اي كه ماه‌هاست در مناسبت‌هاي مختلف از آن استفاده مي‌كند، بازگشت و گفت: «اكنون بستري فراهم است كه تحولي در حكمراني خود براي اداره بهتر ايجاد كنيم ... اگر به درك مشترك نرسيم، بعيد مي‌دانم كه بتوانيم هم‌افزايي ايجاد كنيم ولو با هم هماهنگ باشيم.» هشتم آبان، در اولين جلسه علني مجلس بعد از حمله تروريستي به شاهچراغ، قاليباف در صحن علني يك‌بار ديگر علم مماشات با اعتراضات را بلند كرد و گفت: «نظام سياسي كشور به جهت استواري بر اراده مردم بستر قطعي هر نوع اصلاح و تغيير براي تامين منافع عمومي است، البته بخشي از اين تغيير نيز اصلاح در نظام حكمراني در چارچوب نظام سياسي جمهوري اسلامي است كه بايد به حكمراني نو منجر شود.» پانزدهم آبان ماه، در واكنش به خشونت در اعتراضات در كرج، قاليباف در نطق پيش از دستور خود يك‌بار ديگر «حكمراني نو» را پيش كشيد و گفت: «اميدوارم هر چه زودتر امنيت در كشور به صورت كامل تثبيت شود تا تغييرات مشروع و لازم به سمت حكمراني نو در عرصه‌هاي اقتصادي، اجتماعي و سياسي در چارچوب نظام سياسي جمهوري اسلامي آغاز شود.» اين اظهارات البته بي‌عقوبت نماند، رجانيوز، رسانه نزديك به جريان پايداري و سر تند رسانه‌هاي حامي دولت، تنها دو روز بعد از اين اظهارات در مطلبي كه مصداق به در زدن و به ديوار گفتن بود، اظهارات اخير ضرغامي در مورد گشت ارشاد و مساله حجاب را زير سوال برد، اما در نهايت به انتقاد به قاليباف به عنوان «تكنوكراتي مثل ...» رييس مجلس را متهم كرد كه به دنبال آمادگي فضاي عمومي براي كانديداتوري در انتخابات رياست‌جمهوري آينده است. رجانيوز در اين نوشته، مطالبه اصلاحات را «بي‌جا» خواند.در نتيجه اين حمله بود كه محمد سعيد احديان، دستيار سياسي قاليباف در يادداشتي كه روز هفدهم آبان منتشر شده است، توضيح داد كه بر خلاف نظر كساني كه مايلند بگويند حرف قاليباف در مورد حكمراني نو، شنيدن صداي معترضان است، قاليباف در 9 ماه گذشته مرتبا از اين عبارت استفاده كرده و به نوعي «مانيفست نواصولگرايي» است نه نشنيدن صدايي كه از خيابان‌ها مي‌رسد. شنبه نوزدهم مهر ماه، حدود چهل روز پيش، سعيد محمد از دبيري مناطق آزاد كنار گذاشته شد، كنار گذاشته شدن او از اين سمت، احتمالا كمتر به دليل اعمال نظر قاليباف و بيشتر به دليل اختلافات محمد و خاندوزي بوده است، كمتر از يك ماه بعد از اين بركناري، چهاردهم آبان ماه، آقاي خاندوزي، حجت عبدالملكي را به سمت دبيري مناطق آزاد منصوب كرد. رفتاري كه حتما قاليباف را خوشحال نكرده است.
مي‌توان تصور كرد كه اين همه تنها اختلاف سليقه است و آقايان قرار نيست در رويارويي با يكديگر از اين جلوتر بروند. جنگ لفظي بين حاميان اين دو رييس قوه را هم مي‌توان تلاش‌هاي گماشتگان براي تقرب بيشتر به اين دو رييس قوه در نظر گرفت، اما به هر حال، هميشه به‌رغم تمام «خبري نيست»هايي كه گفته مي‌شود، ممكن است واقعا اخباري در راه باشد!
ششم مهر ماه، رييس مجلس در اظهاراتي كمتر مرسوم در نشست جمعي از رزمندگان خراساني و مسوولان تشكل‌هاي دفاع مقدس استان خراسان رضوي در مشهد با انتقاد از آنچه «رها كردن مسائل اصلي و پرداختن به فرعيات» خوانده، گفت: «متاسفانه گرفتار كساني شده‌ايم كه براي انقلاب يك سيلي نخورده‌اند، درد نكشيده‌اند و كاري هم نكرده‌اند و فقط هوار كشيده‌اند و اين در حالي است كه ما ميدان را خالي كرده و كنار كشيده‌ايم.»واكنش به اظهارات قاليباف تند بود، جهانبخش محبي‌نيا، نماينده ادوار مجلس از جمله اصولگرايان تند اظهارات قاليباف را «شليك به خودي» توصيف كرد، اما قاليباف عقب نكشيد. سيزدهم مهر ماه، در نشست افتتاحيه دور جديد مجمع تشخيص مصلحت نظام در حالي كه نطق رييسي در مورد پايبندي به بيانيه گام دوم انقلاب و حركت در چارچوب سياست‌هاي كلي بود، قاليباف در سخنراني خود يك‌بار ديگر به كليدواژه‌اي كه ماه‌هاست در مناسبت‌هاي مختلف از آن استفاده مي‌كند، بازگشت و گفت: «اكنون بستري فراهم است كه تحولي در حكمراني خود براي اداره بهتر ايجاد كنيم