شاخ و شانه علي‌اف
آيا جمهوري آذربايجان براي تصرف بخشي از خاك ارمنستان و اتصال به منطقه نخجوان متوسل به زور مي‌شود؟
شهاب شهسواري
الهام علي‌اف، رييس‌جمهور آذربايجان در اظهاراتي جديد گفته است كه چه ارمنستان بخواهد و چه نخواهد، دالان زنگزور را در خاك اين كشور تاسيس خواهد كرد. دولت جمهوري ارمنستان معتقد است كه در توافق آتش‌بس نوامبر ۲۰۲۰، موضوع دالان زنگزور مطرح نشده است و جمهوري آذربايجان با اين ادعا قصد دارد بخشي از خاك ارمنستان را اشغال تا امكان ارتباط سرزميني با جمهوري خودمختار نخجوان ايجاد كند. الهام علي‌اف در حالي از تاسيس دالان زنگزور در هر شرايطي سخن گفته است كه معلوم نيست قرار است باكو از چه ابزارهايي براي وادار كردن ارمنستان به واگذاري اين بخش از سرزمين خود به آذربايجان اقدام كند. سخنان جديد رييس‌جمهور آذربايجان چند هفته بعد از آن مطرح مي‌شود كه دالان لاچين، مسير اتصال جمهوري ارمنستان به قره‌باغ توسط عده‌اي از «شهروندان خودجوش» جمهوري آذربايجان مسدود شد. در پي مسدود شدن دالان لاچين، شهروندان منطقه قره‌باغ دست به اعتراض‌هاي گسترده‌اي زدند و نخست‌وزير ارمنستان خواستار رسيدگي به اين موضوع در جلسه اضطراري شوراي امنيت سازمان ملل متحد شد. تهديدهاي جديد الهام علي‌اف، مبني بر افتتاح كريدور زنگزور حتي در صورت مخالفت ارمنستان، نگراني‌ها در مورد از سرگيري درگيري‌هاي نظامي در قفقاز جنوبي را افزايش داده است. به نظر مي‌رسد اقدام جديد باكو براي انسداد گذرگاه لاچين، با هدف تشديد فشار بر ايروان براي تن دادن به خواسته‌هاي آذربايجان در خصوص دالان زنگزور باشد. تابستان سال جاري، بعد از ماه‌ها آرامش نسبي در منطقه، بار ديگر درگيري‌ها در مرزهاي دو كشور تشديد شد و ايروان، جمهوري آذربايجان را به اقدام نظامي عليه مواضع ارمنستان متهم كرد.
علي‌اف: كارهاي گسترده‌اي براي افتتاح كريدور زنگزور در حال انجام است
الهام علي‌اف، رييس‌جمهور آذربايجان در پيامي به مناسبت روز همبستگي آذربايجاني‌هاي جهان و سال نو ميلادي خطاب به مردم كشورش گفت: «كارهاي گسترده‌اي براي افتتاح كريدور زنگزور با راه‌آهن و جاده‌هاي ماشين‌رو در حال انجام است. كريدور زنگزور چه ارمنستان بخواهد يا نه قطعا افتتاح خواهد شد. ما تعهد قاطع خود را نشان مي‌دهيم و همه چيز طبق برنامه پيش مي‌رود.» وي افزود: «خواسته ما منطقي و عادلانه است، ما بايد با جمهوري خودمختار نخجوان كه جزو لاينفك آذربايجان است خط ارتباطي داشته باشيم و خواهيم داشت.»
وي به خريد تجهيزات نظامي آذربايجان از كشورهاي مختلف اشاره كرده و افزود: «امسال ما قدرت نظامي خود را بيشتر تقويت كرديم. اين منطقه خاص هميشه مورد توجه بسياري قرار گرفته است و آذربايجان قدرت نظامي خود را در جنگ دوم قره‌باغ نشان داد. طي دو سال گذشته پس از جنگ، ما به لطف اجراي اصلاحات، ايجاد واحدهاي مسلح جديد و تامين تسليحات و تجهيزات پيشرفته ارتش خود، پتانسيل نظامي خود را تقويت كرده‌ايم. چندين مانور نظامي انجام شده در سال جاري بار ديگر آمادگي رزمي بالاي ارتش ما را ثابت كرد.» به گزارش تسنيم، رييس‌جمهور آذربايجان ادامه داد: «عمليات انتقام و درگيري‌هاي نظامي در مرز آذربايجان با ارمنستان در شهريور ماه امسال پيروزي درخشان ديگري را براي ما به ارمغان آورد. در نتيجه درگيري‌هاي مرزي، آذربايجان در بسياري از مواضع راهبردي جاي پاي خود را به دست آورده است.» منظور علي‌اف از مواضع راهبردي، تسلط بر جاده‌هاي مواصلاتي ارمنستان و نيز نفوذ به عمق خاك اين كشور به فاصله ۱۰ تا ۱۵ كيلومتري است كه مورد اعتراض ايروان و سازمان ملل قرار گرفته است. رييس‌جمهور آذربايجان همچنين مدعي شد: «بناهاي تاريخي ما در زمين‌هاي آزاد شده، از جمله مساجد، در حال بازسازي و بازسازي اساسي هستند. قبلا اشاره كرده بودم كه ارامنه ۶۵ مسجد از ۶۷ مسجد را در جريان اشغال به‌طور كامل ويران كردند. مرمت، در واقع بازسازي اين مساجد، هم‌اكنون آغاز شده است. مساجدي كه نياز به تعمير دارند يا در حال تعمير هستند. بايد اشاره كنم كه بنياد حيدر علي‌اف نقش اصلي را در ساخت و بازسازي بناهاي مذهبي ما ايفا مي‌كند. تقريبا تمام مساجد با هزينه بنياد حيدر علي‌اف بازسازي مي‌شوند.»
ايروان: مسكو هيچ اقدامي براي بازگشايي گذرگاه لاچين نمي‌كند
گذرگاه لاچين، بعد از پايان جنگ پاييز ۲۰۲۰ و آزادي مناطق اشغالي جمهوري آذربايجان، تنها مسير ارتباطي جمهوري ارمنستان با منطقه ارمني‌نشين قره‌باغ در خاك جمهوري آذربايجان بود. بر اساس توافق ۹ نوامبر ۲۰۲۰ ميان جمهوري‌هاي آذربايجان و ارمنستان كه با ميانجيگري رييس‌جمهور روسيه امضا شد، قرار بود نيروهاي حافظ صلح روس از امنيت اين گذرگاه را حفظ كنند و اجازه عبور و مرور كالاها و كمك‌هاي بشردوستانه از ارمنستان به قره‌باغ را مي‌داد. لاچين شهري است كه در ميان مرزهاي ارمنستان و استپاناكرات (خانكندي) مركز قره‌باغ قرار گرفته است. شهريورماه امسال، نيروهاي جمهوري آذربايجان لاچين را تحت تصرف كامل خود درآوردند و دولت باكو اعلام كرد كه مسير ارتباطي ارمنستان به قره‌باغ از طريق جاده شوشا- خانكندي برقرار مي‌شود. از چند هفته پيش گروهي از افراد كه به گفته دولت جمهوري آذربايجان «فعالان محيط زيست» هستند، مسير جاده شوشا خانكندي را مسدود كرده‌اند. در حالي كه مقام‌هاي ايروان مي‌گويند كه اين افراد اجازه ارسال كالا و كمك‌هاي بشردوستانه به خانكندي نمي‌دهند، مقام‌هاي جمهوري آذربايجان مدعي هستند كه عبور و مرور خودروهاي غيرنظامي از اين مسير ادامه دارد.هفته گذشته، نيكول پاشينيان، نخست‌وزير ارمنستان در ديداري با ولاديمير پوتين، رييس‌جمهور روسيه در شهر سن‌پترزبورگ، خواستار انجام وظيفه نيروهاي صلح‌بان روسي مستقر در منطقه و گشايش مجدد گذرگاه لاچين شده بود. با اين حال، رسانه‌هاي ارمنستان مي‌نويسند كه مسكو هيچ اقدامي در راستاي بازگشايي اين گذرگاه انجام نداده است. نيكول پاشينيان به تازگي در جلسه هيات دولت ارمنستان تاكيد كرده است كه «مسكو در حال تبديل شدن به شاهد خاموش نسل‌كشي مردم قره‌باغ است.» با اين حال ماريا زاخارووا، سخنگوي وزارت خارجه روسيه در بيانيه‌اي تاكيد كرده است كه نيروهاي حافظ صلح روسي در حال برداشتن گام‌هاي مستمر براي حل وضع موجود هستند.
وزراي خارجه ارمنستان، آذربايجان و روسيه قرار بود دوم دي‌ماه سال جاري ديداري سه‌جانبه براي پيشبرد گفت‌وگوهاي صلح قفقاز جنوبي برگزار كنند. اما ارمنستان به دليل وضعيت گذرگاه لاچين اين مذاكرات را به تاخير انداخت.
شكست شوراي امنيت در واكنش به انسداد گذرگاه لاچين
نيكول پاشينيان، نخست‌وزير ارمنستان در پي مسدود شدن گذرگاه لاچين توسط جمهوري آذربايجان، خواستار برگزاري جلسه اضطراري توسط شوراي امنيت سازمان ملل متحد شده بود. پاشينيان در واكنش به بي‌عملي نيروهاي حافظ صلح روسي هشدار داد كه اگر روسيه به هر دليل نتواند ثبات و امنيت در قره‌باغ كوهستاني را تضمين كند، بايد در شوراي امنيت سازمان ملل بحث مربوط به موضوع واگذاري مسووليت نيروهاي حافظ صلح روسيه در اين منطقه را آغاز كند و در صورت لزوم با دستور شوراي امنيت نيروهاي حافظ صلح چندمليتي مضاعف به قره‌باغ اعزام شوند. ابتداي دي‌ماه، در پي درخواست نمايندگي دايم ارمنستان در سازمان ملل متحد و حمايت فرانسه، عضو دايم و رييس دوره‌اي شوراي امنيت، جلسه‌اي با هدف بررسي اوضاع گذرگاه لاچين برگزار شد. در پي برگزاري اين جلسه، نمايندگي فرانسه در شوراي امنيت بيانيه‌اي در محكوميت انسداد گذرگاه لاچين آماده كرد، اما به نوشته رسانه‌ها اين بيانيه با مخالفت نمايندگي روسيه در شوراي امنيت امكان تصويب پيدا نكرد. رسانه‌هاي جمهوري آذربايجان، از شكست فرانسه و ارمنستان در تصويب بيانيه محكوميت باكو به دليل انسداد گذرگاه لاچين با عنوان يك پيروزي ياد كرده‌اند. به‌‌رغم مخالفت روسيه با تصويب اين بيانيه در شوراي امنيت سازمان ملل متحد، نمايندگي روسيه در سازمان ملل، فرانسه را عامل عدم تصويب بيانيه فرانسه معرفي مي‌كند. به گزارش تسنيم، دميتري پوليانسكي، معاون اول نماينده دايم فدراسيون روسيه در سازمان ملل متحد در توضيحي كه در كانال تلگرامي خود منتشر كرده است، مي‌نويسد: «ما از همان ابتدا مصمم بوديم كه در چارچوب پاسخگويي از سوي شوراي امنيت، كار سازنده‌اي در اين راستا داشته باشيم و بنا به درخواست مقامات ايروان، اين روند توسط نمايندگي فرانسه هماهنگ شد و آنها اكثريت قريب به اتفاق پيشنهادات طرف روسي را ناديده گرفتند، در حالي كه اصلاحات پيشنهادي ساير اعضاي شوراي امنيت را پذيرفتند. عدم صداقت و نادرستي روش كار پاريس در اين زمينه كاملا آشكار است.»
تعيين سفير جمهوري آذربايجان در اسراييل
مختار محمداف به عنوان اولين سفير جمهوري آذربايجان در اسراييل معرفي شده است. پيش‌تر پارلمان جمهوري آذربايجان افتتاح سفارت اين كشور در اسراييل را تصويب كرده بود كه به تاييد الهام علي‌اف، رييس‌جمهوري نيز رسيد. مختار محمداف كه پيش‌تر در سمت‌هاي معاون وزير علوم و در وزارت خارجه جمهوري آذربايجان فعال بوده است به عنوان اولين سفير اين كشور در اسراييل معرفي شد. پارلمان جمهوري آذربايجان در روز ۱۸ نوامبر سال جاري افتتاح سفارت اين كشور در اسراييل را به تصويب رساند كه به تاييد الهام علي‌اف، رييس‌جمهوري نيز رسيده است. همزمان قرار است همچنين يك نمايندگي سياسي از سوي جمهوري آذربايجان در رام‌الله كه مركز سياسي تشكيلات خودگران فلسطيني در آن قرار دارد، گشوده شود