اضافه‌برداشت سنگين بانك‌ها از بانك مركزي

بانك مركزي جديدترين گزارش خود از عمليات اجرايي سياست پولي را منتشر كرد و اين گزارش حاكي از تداوم ركوردشكني‌هاي اين بانك در تزريق پول در بازار باز و توقف دخالت‌ها در بازار شبانه است. عمليات بازار باز با موضع توافق بازخريد است. بازار باز، عملياتي است كه طي آن، بانك‌هاي نيازمند نقدينگي، اوراق بهادار در اختيار خود را به‌طور موقت به بانك مركزي واگذار كرده و در قبال آن، نقدينگي مورد نياز خود را از اين نهاد دريافت مي‌كنند. سپس بانك‌ها در تاريخ سررسيد، اوراق مذكور را با نرخ مشخصي از بانك مركزي سررسيد مي‌كند. شيوه اين عمليات به گونه‌اي است كه بانك مركزي نيز با توجه به سياست‌هاي خود، بخشي از اين درخواست‌ها را پذيرفته و منابع نقدي مورد نياز بانك‌ها را تامين مي‌كند.
مطابق گزارش منتشرشده توسط بانك مركزي، در هفته پاياني دي‌ماه سال جاري و در مرحله چهل‌و‌پنجم عمليات بازار باز، 22 بانك و موسسه اعتباري غيربانكي، درخواست نقدينگي خود كه ارزش آن در مجموع به حدود 120 هزار ميليارد تومان مي‌رسيد را به بانك مركزي ارسال كردند.
بانك مركزي نيز در اين هفته به همه اين درخواست‌ها پاسخ مثبت داد و در راستاي مديريت پول در شبكه بانكي اين مبلغ را به بانك‌هاي متقاضي نقدينگي تزريق كرد. به اين ترتيب بانك مركزي همچون هفته‌هاي اخير، ركورد تزريق پول در بازار باز را شكست. 
تزريق اين مبلغ به بازار باز در قالب توافق بازخريد يا ريپو با سررسيد هفت‌روزه و حداقل نرخ 21 درصدي انجام شد. اين درحالي است كه اين نرخ در حدود چهار ماه گذشته ثابت باقي مانده و افزايش نياز بانك‌ها به نقدينگي، تغييري در نرخ ريپو ايجاد نكرده است. نكته قابل توجه درباره گزارش بانك مركزي آن است كه با پايان اين هفته و تزريق پول 120 هزار ميليارد توماني بانك مركزي در بازار باز، اين بازار براي ششمين هفته متوالي، ميزبان بيش از 100 هزار ميليارد تومان از منابع بانك مركزي بود كه اين موضوع مي‌تواند نشان‌دهنده نيازمندي بي‌سابقه شبكه بانكي به نقدينگي باشد.

هشدار رييس كل اسبق 
در همين حال رييس اسبق بانك مركزي در توييتي نسبت به اضافه برداشت سنگين بانك‌ها هشدار داد. عبدالناصر همتي نوشت: آقاي رييس‌جمهور، آقاي معاون اول، آقاي رييس بانك مركزي! آيا در جريان حجم ريپو (تامين مالي بانك‌ها با قبول اوراق نزد آنها) و به‌ويژه اضافه برداشت سنگين بانك‌ها از بانك مركزي هستيد؟ آيا بر تاثير آن بر روند رشد پايه پولي يا چاپ پول واقف هستيد؟ خوب است، خودتان رسيدگي و چاره‌جويي كنيد.

سكوت بانك مركزي در بازار بين بانكي
دخالت در بازار بين بانكي، يكي ديگر از ابزارهاي اعمال سياست‌هاي بانك مركزي است. بازاري كه بانك‌ها نقدينگي مورد نياز خود را از بانك‌هاي ديگر با سررسيد بسيار كوتاه‌مدت و معمولا يك‌روزه تامين مي‌كنند. با اين حال بانك مركزي مي‌تواند با دخالت در اين بازار و عرضه منابع خود در آن، نرخ بهره بازار بين بانكي را كنترل كند. 
با اين وجود در هفته جاري، بانك مركزي دخالتي در بازار بين بانكي نداشت. موضوعي كه مي‌تواند ناشي از گسترش تزريق پول بانك مركزي در بازار باز باشد. حال بايد ديد كه توقف دخالت بانك مركزي چه تاثيري بر نرخ بهره بين بانكي خواهد گذاشت.