تينا جلالي
هر سال اواخر اسفند و همزمان با موسم بهار، بحث افزايش قيمت بليت سينما به موضوع مناقشه‌برانگيزي ميان كارشناسان و سينماگران تبديل مي‌شود و اين موضوع موافقان و مخالفان زيادي پيدا مي‌كند. عده‌اي از صاحبان فيلمها و سينماداران موافق بالا بردن قيمت بليت سينما مي‌شوند، چون با درنظر گرفتن تورم سالانه، بازگشت سرمايه فيلمها، گردش گيشه سينماها و روشن ماندن چراغ سالن‌ها را اولويت اصلي سينما مي‌دانند. عده‌اي هم كه با زياد كردن قيمت بليت سينماها مخالف هستند، نظرشان بر اين است كه افزايش قيمت بليت، سينما را از سبد فرهنگي خانواده‌ها حذف مي‌كند و اين موضوع ريزش مخاطب را در پي دارد. در سال‌هاي دورتر، اين بحث با تمام مناقشات و منازعات، موضوع قابل حلي بين مخاطب و سينمادار بوده، چراكه با ايجاد تسهيلات و اجراي تمهيدات روندي در پيش گرفته مي‌شد كه مخاطب از افزايش قيمت بليت آسيب نبيند و سينمادار هم از اين موضوع راضي باشد. به عنوان نمونه، روزهاي بليت نيم‌بها و قيمت‌هاي مناسب و معقول سينماهاي درجه دو و سه، تدابيري بود كه براي رفاه حال مخاطب درنظر گرفته مي‌شد؛ اما در يكي، دو سال اخير كه شيوع كرونا، آسيب جدي به بخش‌هاي مختلف سينما وارد كرده و باعث تعطيلي سالن‌هاي سينما شده، صحبت درباره افزايش قيمت بليت سينماها بيشتر از گذشته با پرسش‌هايي همراه است، چون ممكن است مخاطب را از سالن‌هاي سينما فراري دهد. مردمي كه اولا به واسطه تورم‌هاي پي‌درپي، فشار اقتصادي بالايي را متحمل مي‌شوند و ثانيا به دليل هجوم اخبار و حوادث تلخ، حال خوبي ندارند، چه تمركزي براي‌شان باقي مي‌ماند كه به تماشاي فيلم بنشينند؟آيا افزايش قيمت بليت در اين وضعيت و اوضاع عجيب و غريب راهكار مناسبي است؟ در همين ارتباط بسياري از كارشناسان هم مخالف بالا بردن قيمت بليت سينما هستند؛ چون نظرشان بر اين است كه مردم بعد از كرونا هنوز به سينما رفتن عادت نكرده‌اند و از سوي ديگر به دليل گرفتاري‌ها و مشغله‌هاي زياد اين روزها، اساسا ديگر رغبتي به سينما رفتن ندارند، ضمن اينكه با همان قيمت‌هاي معمول گذشته هم روي خوشي به فيلم‌هاي در حال اكران نشان نمي‌دهند؛ چه برسد كه قيمت بليت افزايش چند برابري هم پيدا كند! به اعتقاد اين كارشناسان با افزايش قيمت بليت، همين تماشاگران محدود هم ديگر سمت سالن‌هاي سينما پيداي‌شان نمي‌شود. قسمت عجيب ماجرا آنجاست كه مي‌دانيم و به اين نكته واقفيم كه بسياري از فيلم‌هاي سينماها را مردم با قيمت بليت پايين چه بسا رايگان هم تماشا نمي‌كنند. مضاف بر اينكه مخاطبان براي سال آينده در انتظار فيلم خاصي هم نيستند كه جلوي درِ سينماها صف بكشند. با درنظر گرفتن اين نكته كه سهم بيشتر توليدات سينما توسط دولت پرداخت مي‌شود، اساسا در شرايط فعلي افزايش قيمت بليت سينما چه محلي از اعراب مي‌تواند داشته باشد؟ آيا قرار است سينما به پديده‌اي لاكچري كه فقط اقشار خاصي ازآن بهره ببرند تبديل شود؟
بليت 80 هزار توماني هم قيمت كمي است
براي روشن شدن بحث با سيد جمال ساداتيان، تهيه‌كننده و مدير پرديس سينمايي هديش مال صحبت مي‌كنيم. او نرخ تورم را درنظر مي‌گيرد و مي‌گويد: «اگر بخواهيم براساس نرخ تورم هفت، هشت ماه گذشته، قيمت بليت سينما را براي سال آينده مشخص كنيم، حتي ۸۰ هزار تومان قيمت پاييني است، چراكه قيمت بليت سينماها پارسال دو دلار بود! اگر مي‌خواهيم سينما را با استانداردهاي جهان پيش ببريم بايد خودمان را كمي به آنها نزديك كنيم. باتوجه به اينكه هزينه سينماداري و فيلمسازي مثل قيمت همه محصولات افزايش يافته، تهيه‌كننده‌ها هم ناچارند بهاي ساخت فيلم‌شان را از مصرف‌كننده بگيرند تا بتوانند كار بعدي خود را توليد كنند.»
ارتباط قيمت بليت با مصادره شدن سالن‌هاي سينما چيست؟
ساداتيان مي‌گويد: «همان‌طور كه مردم وقتي سينما مي‌روند انتظار خدمات خوب دارند، سالن شيك و مدرن و... مي‌خواهند، به همان ميزان بايد پول هم براي سينمادار باقي بماند كه بتواند سرويس خوب، چه به شكل صوتي تصويري، چه به لحاظ كيفي، به مخاطب ارايه دهد.»او معتقد است كه اگر قيمت بليت سينما افزايش پيدا نكند، مانند اوايل انقلاب سينماها توسط دولت مصادره مي‌شود و دراختيار ارگان‌ها قرار مي‌گيرد و ارگان‌ها هم با بي‌توجهي خود به ساختار سينما صدمه مي‌زنند؛ همان‌طور كه بسياري از سينماها اين روزها از رده خارج شده‌اند.
نفع دولت در بالا بردن قيمت اجناس چيست؟
به باور ساداتيان مردم بايد در مورد افزايش قيمت بليت سينماها با سينمادارها كمي همدل باشند و بايد منصفانه با اين موضوع برخورد كرد. او مي‌گويد: «قبول دارم كه وضعيت اقتصادي مردم مناسب نيست و دولت زير بار گراني بليت سينماها نمي‌رود ولي پرسش من اين است كه چرا دولت هر جا كه به خودش مربوط مي‌شود، قيمت اجناس را چندين برابر مي‌كند ولي به قيمت بليت سينماها كه مي‌رسد حد و مرز قائل مي‌شوند؟ به نظر من بليت سينماها براي سال آينده تا سقف 100 هزار تومان جا دارد كه افزايش پيدا كند.»
آيا فيلم خوب براي مخاطب داريد؟
از ساداتيان مي‌پرسيم كه اگر در ديگر كشورها قيمت بليت سينما زياد است، فيلم‌هاي باكيفيت مناسب هم به مخاطب ارايه مي‌دهند؛ آيا سينماي ايران اساسا فيلم‌هايي با قابليت بليت 100 هزار تومان دارد؟ كه او مي‌گويد: «حرف شما درست است و بايد متناسب با بليت 100 هزار توماني فيلم خوب براي مخاطب ساخته شود. در سال‌هاي گذشته ضعف سالن‌هاي نمايش را برطرف كرديم و سينماهاي خوب براي مخاطبان ساختيم. حالا بايد در سينماهاي خوب، فيلم خوب نمايش دهيم. اين موضوع با همت مديريت سينما حادث مي‌شود. وقتي شوراي پروانه ساخت و نمايش با سينماگران همكاري ندارد چرخه معيوب مرغ و تخم‌مرغ پيش مي‌آيد.» از ساداتيان مي‌پرسيم آيا فيلم‌هاي پشت خط اكران مانده از دو سال گذشته اهميت بليت صد هزار توماني دارند؟ كه او مي‌گويد: «از بين فيلم‌هاي پشت خط اكران مانده ۱۰ تا 12 فيلم خوب داريم كه به نظرم نظر مخاطب را جلب مي‌كند.»
بخش محدودي از مردم با قيمت بليت مشكل دارند؟
او در ادامه به فروش بعضي فيلم‌هاي امسال اشاره مي‌كند و توضيح مي‌دهد: «امسال هم فشار اقتصادي زيادي بر مردم بود و سطح بالاي تورم را تجربه كرديم اما بعضي فيلمها فروش ۶۰ يا ۷۰ ميلياردي داشتند. اين نشان مي‌دهد مردم براي تماشاي فيلم هزينه مي‌كنند و فروش فيلمها به مرز قابل‌توجه مي‌رسد. نظر من اين است كه به جاي اينكه ببينيم مردم به سينما مي‌روند يا نمي‌روند، فيلم موردسليقه مردم را بسازيم و رغبت سينما رفتن را براي آنها فراهم كنيم. ضمن اينكه اعتراض براي گراني بليت سينما تنها متوجه بخشي از مردم مي‌شود كه بعيد مي‌بينم در شرايط عادي هم اين گروه اصلا به سينما بروند. به خاطر بخش محدود كشور كه نمي‌توان حيات و كليت سينما را ناديده گرفت. ما بايد به همه قشر جامعه توجه كنيم كه سينما در سبد فرهنگي زندگي آنها قرار دارد تا بتوانيم امورات سينما را بگذرانيم.»ساداتيان در ادامه صحبتش به ساختار سينماها اشاره مي‌كند و اينكه سينماهاي تهران سه درجه هستند: «امسال براي اقشار ضعيف جامعه، سينماها فيلم را با بليت ۲۵ هزار تومان عرضه مي‌كردند كه همين قيمت روزهاي نيم‌بها 12 هزار تومان مي‌شد؛ ولي نكته مهم اينجاست كه همين سينماها با همين قيمت ارزان بليت هم فروش نداشتند. چرا؟»
وظيفه دولت در اين شرايط چيست؟
ساداتيان در پاسخ به اينكه وظيفه دولت در اين بحران چيست؟ مي‌گويد: «مگر دولت در بحران كرونا چه همكاري‌اي با سينماداران داشت؟ شما نگاه كنيد به اينكه سازمان سينمايي در يك سال اخير چه كمكي به فروش فيلمها داشت؟ به نظر من سينما بايد به سمتي برود كه سر پاي خودش بايستد و دستش را پيش دولت دراز نكند.»
اين تهيه‌كننده درباره اختياري كردن قيمت بليت براي سينماداران هم مي‌گويد: «كنترل چنين موضوعي براي صاحبان فيلم و پخش‌كننده‌ها و سينمادارها كار سختي است، ضمن اينكه فروش فيلمها در سامانه سمفا بايد طبق دستورالعمل و براساس قاعده ثبت شود و صاحبان فيلمها بايد بدانند فيلم‌شان چه زماني، كدام سينما، چه مبلغي فروش داشته است. اختياري كردن بليت سينما بيشتر باعث بلبشو در سينماها مي‌شود.» ساداتيان در پايان صحبتش با بيان اينكه وظيفه دولت در زنده نگه داشتن حيات سينماست، مي‌گويد: «دولت‌ها در تمام دنيا براي مردم امكانات و تسهيلاتي را فراهم مي‌كنند تا بتوانند براي سرگرمي و اوقات فراغت از فيلم‌هاي سينماها بهره ببرند. در ايران اين وظيفه شهرداري است. شهرداري مناطق بايد از سينماهاي هر منطقه حمايت كند اما نمي‌دانيم اين همه بودجه فرهنگي به ارگان‌ها و نهادها چرا كمك حال سينما نيست و اصلا معلوم نيست اين بودجه‌ها چه مي‌شود و خرج چه چيزهايي مي‌شود!»
چاره‌اي وجود ندارد؟
سعيد خاني تهيه‌كننده و مدير پرديس سينمايي صبامال مي‌گويد: «سال گذشته قيمت بليت سينماها 45 هزار تومان بود با ۹درصد ماليات بر ارزش افزوده. امسال هم من پيشنهاد قيمت بليت ۶۵ هزار تومان را دادم كه از اين قيمت ۹درصد سهم‌ارزش افزوده به آن تعلق مي‌گيرد.»
او درباره انتقادات به افزايش قيمت بليت سينماها مي‌گويد: «قطعا افزايش قيمت بليت با افت مخاطب همراه خواهد بود اما براي ادامه حيات سينما چاره‌اي جز افزايش قيمت بليت نيست. شما در نظر بگيريد وقتي دولت از نفع و سود خود ذره‌اي كوتاه نمي‌آيد و از قيمت بليت فيلمها، ماليات مي‌گيرد و در ضمن هيچ كمكي به سينماداران نمي‌كند، بخش خصوصي براي ادامه بقا و حيات خود ناچار است قيمت بليت سينماها را افزايش دهد.» اين تهيه‌كننده سينما در پاسخ به اين پرسش كه وقتي بودجه فيلم‌هاي سينما توسط دولت تامين مي‌شود، چرا هزينه بازگشت سرمايه فيلمها را مردم بايد متقبل شوند؟ مي‌گويد: «حيات سينما وابسته به فيلم‌هاي دولتي نيست؛ اين بخش خصوصي است كه در حالت عادي تاوان مشكلات سينما را مي‌دهد. وقتي دولت هيچ حمايتي از بخش خصوصي نمي‌كند، بخش خصوصي چگونه بايد ادامه حيات دهد؟ سينما مثل همه بخش‌هاي ديگر كشور با افزايش قيمت مواجه شده؛ به عبارتي قيمت توليد دو، سه برابر سال‌هاي قبل شده. اين هزينه بالا براي بخش خصوصي سرسامآور نيست؟ خاني درباره كيفيت فيلم‌هاي روي پرده كه آيا ارزش بهاي بليت بالا را دارد، مي‌گويد: «به نظر من بحث كيفيت فيلمها همواره در همه زمان‌ها بايد مورد توجه قرار بگيرد. اگر رايگان هم بخواهيم فيلم به مخاطب ارايه دهيم، بايد كيفيت مناسب داشته باشد و اين اصلا ربطي به قيمت بليت ندارد. مخاطب خوراك خوب مي‌خواهد. خصوصا با گسترش پلتفرم‌ها اهميت توجه به كيفيت فيلمها بيشتر هم مي‌شود و فيلمي كه روي پرده نمايش داده مي‌شود بايد متناسب با قاب سينما باشد؛ اما در بحث گراني بليت بايد دولت براي حمايت از سينما و كمك به شهروندان تمهيداتي بينديشد كه قشر ضعيف جامعه هم بتوانند از سينما بهره ببرند. طرح شناور كردن بليت سينماها سه‌شنبه‌هاي نيم‌بها همه در جهت رفاه حال عمومي مردم است و از اين دست تسهيلات بايد براي مردم بيشتر شود.»
نظر مردم در اين باره چيست؟
طبق صحبت يكي از سينماداران «با تورمي كه كشور دارد قيمت معقول براي بليت سينما ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار تومان است؛ درحالي كه قيمت بليت سينما در كشور امارات ۱۱ و ۱۲ دلار است؛ اما در ايران ۷۰ تا ۸۰ سِنت قيمت بليت فيلم‌هاست.» با توجه به اينكه نظر مردم و مخاطب بايد مورد توجه قرار بگيرد، بد نيست اينجا به صحبت‌هاي تعدادي از مخاطبان هم اشاره كنيم. «مطمئنيد عدم حيات سينماها فقط به خاطر قيمت بليت‌هاي سينماهاست؟ احيانا به خاطر ضعيف بودن فيلمها و مزخرف بودن فيلمنامه و محتواي فيلمها نيست؟» «فيلم‌هاي شما يك سِنتم نمي‌ارزه، چه برسه به 80 سنت.» «فقط موقع هزينه دريافت كردن ميشيم شبيه دوبي؛ موقع خدمات دادن شبيه بوركينافاسو.» «حتي شوخي‌شم قشنگ نيست. خداييش كيفيت فيلمها ارزش بليت 200 هزار تومان نداره. بريم اين همه پول بديم فيلم‌هاي ... ببينيم. چرا آخه؟» «فك كن 400 هزار تومان بدي بري «سلفي با دموكراسي» ببيني!» «قيمت زندگي در ايران شده در حد بريتانيا اما كيفيت در حد پاكستان.» «فيلم‌هايي كه از 100 تا فيلتر شوراي نگهبان و مجلس خبرگان و رييس صدا و سيما عبور كرده، ارزش 10 هزار تومان هم نداره.» «بعضي وقت‌ها همين 80 سنت هم مي‌ريزيم دور با اين فيلم‌هاي آب‌دوغ‌خياري‌تون! اون فيلمي رو كه 500 هزار تومان قيمت بليتشه، فيلمسازهايي همچون اسكورسيزي، تارانتينو و جيمز كامرون مي‌سازن و بازيگراش هم رابرت دنيرو و... هستن.» «فيلمها در حد... اما ادعا هاليوود؛ درآمد هم در حد موزامبيك.» «درباره كيفيت فيلم‌هايي كه اكران مي‌شه نظري نداريد؟ فقط سالن؟ آها يادم نبود سينما يعني سالن. يعني مردم مي‌رن سالن سينما رو ببينن. كسي براي فيلم نمي‌ره.» «به عنوان فيلم‌بين حرفه‌اي مي‌گم قبل از اين ماجراها به سختي حداقل يك فيلم مناسب پيدا مي‌كردم اما در 8 ماه گذشته هيچ رغبتي به تماشاي اين اراجيف ندارم. حتي در پيشرفته‌ترين سالن‌ها.» «دوبي فيلم‌هاي هاليوود پخش مي‌كنه، ما در ايران 300 هزار تومان بديم بريم چه فيلمي با چه بازيگري ببينيم؟» «با اين احتساب حقوق من كه كارگرم بايد 50 ميليون باشه.» «آيا با اين تصميمات مي‌خواهيد سينما را تعطيل كنيد؟» «سينما عشق و علاقه منه... امسال با بليت 50 هزار تومن نرفتم فيلم ببينم. با اين قيمت‌ها منو از عشقم دور نكنيد لطفا.»
ساداتيان: بايد متناسب با بليت 100 هزار توماني فيلم خوب براي مخاطب ساخته شود. در سال‌هاي گذشته ضعف سالن‌هاي نمايش را برطرف كرديم و سينماهاي خوب براي مخاطبان ساختيم. حالا بايد در سينماهاي خوب، فيلم خوب نمايش دهيم. اين موضوع با همت مديريت سينما حادث مي‌شود. وقتي شوراي پروانه ساخت و نمايش با سينماگران همكاري ندارد چرخه معيوب مرغ و تخم‌مرغ پيش مي‌آيد.
سعيد خاني: قطعا افزايش قيمت بليت با افت مخاطب همراه خواهد بود اما براي ادامه حيات سينما چاره‌اي جز افزايش قيمت بليت نيست. وقتي دولت از نفع و سود خود ذره‌اي كوتاه نمي‌آيد و از قيمت بليت فيلمها، ماليات مي‌گيرد و در ضمن هيچ كمكي به سينماداران نمي‌كند، بخش خصوصي براي ادامه بقا و حيات خود ناچار است قيمت بليت سينماها را افزايش دهد.