خوي،35 روز بعد از زمین لرزه
فعالان مدني می‌گویند از توزيع وام و بازسازي خبري نشنيده‌ايم
گروه اجتماعي
روز پنجشنبه و با گذشت بيش از يك ماه از وقوع زمين‌لرزه 5.9 ريشتري شهرستان خوي كه در دو شهر و بيش از 86 روستاي تابعه اين شهرستان خساراتي ايجاد كرد، معاون بنياد مسكن گفت كه پي‌ريزي 15 واحد مسكوني تخريب شده در زلزله و واريز 405 ميليون تومان كمك بلاعوض (براي مناطق شهري ۳۰۰ ميليون تومان تسهيلات با نرخ سود ۵ درصد و مناطق روستايي ۲۵۰ ميليون تومان با نرخ سود ۴ درصد، در شهرها ۱۰۵ ميليون تومان و در روستاها ۹۰ ميليون تومان كمك بلاعوض) به حساب مالكان واحدهاي تعميري آغاز شده است. اين مقام مسوول، هفته گذشته گفته بود كه علاوه بر اتمام آوار‌برداري بيش از 600 واحد از مجموع 2250 واحد تخريبي، تكليف حدود 7 هزار واحد از مجموع ۱۱ هزار واحد تعميري هم مشخص و اين واحدها هم وارد فرآيند تعمير شده‌اند.
به گفته معاون بازسازي و مسكن روستايي بنياد مسكن، مدت زمان تكميل واحدهاي روستايي، سه الي چهار ماه از زمان آغاز بازسازي خواهد بود و قرار است مصالح ساخت و ساز - سيمان، ميلگرد، آهن، در و پنجره، ايزوگام - به صورت رايگان و توسط بنياد مستضعفان و نيكوكاران تامين شود.
در اثر وقوع زمين‌لرزه 5.9 ريشتري شامگاه 8 بهمن در شهرستان خوي، 2250 واحد مسكوني به‌طور كامل تخريب و ۱۱ هزار و ۱۰۰ واحد مسكوني دچار خسارت از ۲۰ تا ۸۰ درصد شد. طبق اعلام سازمان امداد و نجات جمعيت هلال احمر در اولين روزهاي بعد از وقوع زلزله، ۲۶۱ هزار و ۳۸۷ نفر شامل ۷۷ هزار و ۹۲۰ خانواده تحت تاثير زلزله ۵.۹ ريشتري در شهرستان خوي قرار گرفتند.
هفته گذشته، مركز لرزه‌نگاري كشوري وابسته به موسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران اعلام كرد كه ايران در بهمن‌ماه امسال، 706 بار لرزيده كه ۱۶ زمين‌لرزه با بزرگي بيش از 4 ريشتر، ۶۱۴ زمين‌لرزه با بزرگي كمتر از 3 ريشتر، ۷۶ زمين‌لرزه با بزرگي بين 4 و 3 ريشتر، ۱۵ زمين‌لرزه با بزرگي بين ۴ و ۵ ريشتر و يك زمين‌لرزه با بزرگي بين ۵ و۶ ريشتر (زمين لرزه ۸ بهمن خوي با بزرگي 5.9 ريشتر) بوده است. بنا بر اعلام مركز لرزه نگاري كشوري، استان آذربايجان‌غربي با ۳۲۴ زمين‌لرزه، استان خراسان‌رضوي با 65 زمين لرزه و استان خراسان‌جنوبي با 45 زمين‌لرزه، بيشترين ركوردهاي زمين‌لرزه در ماه بهمن را داشتند.
در همايشي كه هفته گذشته برگزار شد، شهريار سليماني آزاد، پژوهشگر سازمان زمين‌شناسي و اكتشافات معدني كشور گفت: «بخش عمده‌اي از زمين‌لرزه‌ها در كمربند آلپ- هيماليا است كه با طول ۱۰ هزار كيلومتر از اروپا تا بخش آسيا ادامه دارد.بررسي زلزله‌هاي بازه زماني ۱۲۰ سال گذشته در منطقه شمال و شمال‌باختري ايران نشان مي‌دهد كه در اين بازه زماني هنوز هيچ يك از شهرهاي پرجمعيت همچون ري و تبريز زمين‌لرزه بزرگي تجربه نكرده‌اند در حالي كه پيش از ۱۲۰ سال گذشته، بسياري از آنها زمين‌لرزه‌هاي بزرگي را به خود ديده‌اند و در حال حاضر، تمركز جمعيت در اين منطقه زياد است به گونه‌اي كه ۴۵ درصد جمعيت كشور در اين منطقه ساكن هستند.هم‌اكنون ما با شهرهاي بزرگي مواجه هستيم كه كنار يا روي گسل‌ها ساخته شده‌اند و در واقع، در گذر زمان ما خود را آسيب‌رسان‌تر كرده‌ايم و چون آسيب‌پذير شديم، خود را در مواجهه با ريسك بيشتري قرار داده‌ايم.البته زلزله‌هاي به ثبت رسيده در ايران، زلزله‌هاي كم ژرفاست كه محيط كوچك‌تري را تحت تاثير قرار مي‌دهد ولي اثر آنها قوي‌تر است و نياز است كه سرمايه‌گذاري بيشتري براي جبران اقدامات صورت گيرد تا به ايمني برسيم.»
سليماني در نگاهي به زلزله‌هاي سه‌گانه خوي در نيمه دوم امسال گفت: «زماني كه به سمت تبريز و خوي مي‌رويم، سامانه گسلي به نام «گيلاتو- سيه چشمه-خوي- تبريز» داريم كه طول آن قريب به ۶۰۰ كيلومتر است و تمامي اين مناطق (خوي، تبريز و سيه چشمه) زلزله‌هاي تاريخي را تجربه كرده‌اند و از جمله منطقه تبريز كه در يك بازه 213 ساله تاريخي، 5 رخداد بزرگ زمين‌لرزه‌اي داشته و بر اساس علم روز دنيا، جايي خطرناك است كه در گذشته زلزله‌هاي بزرگ را تجربه كرده چون چنين مناطقي پتانسيل تجربه زلزله‌هاي بزرگ را دارند و بنابراين، ايران پتانسيل‌هاي لازم براي چنين رخدادهايي را مي‌تواند داشته باشد. اولين زلزله خوي با بزرگاي ۵.۴ در روز ۱۳ مهر سال جاري رخ داد و گفته مي‌شود ۱۵ هزار واحد مسكوني خراب شد. رويداد دوم ۲۸ دي با بزرگاي ۵.۴ و در عمق ۸ كيلومتري به ثبت رسيد و زلزله سوم با بزرگاي ۵.۹ در ۸ بهمن رخ داد. اين سازه‌ها با زلزله ۷.۸ فرو نريخته‌اند بلكه با زلزله ۵.۴ بوده و در بازديدهايي كه از منطقه داشتيم، مشاهده كرديم ترك‌هايي با طول ۲.۵ كيلومتر در راستاي برخي پهنه‌هاي تكتونيكي ايجاد شده بود.ما با منطقه‌اي مواجه هستيم كه تخريب اينچنيني رخ داده ولي مساله اصلي آن است كه زلزله، ميدان تنش منطقه را به هم زده و زماني كه ميدان تنش منطقه‌اي از طريق زلزله به هم مي‌ريزد، مي‌تواند تغييرات كوچك يا بزرگ ايجاد كند. سال ۲۰۱۳ زمين‌لرزه سراوان با بزرگاي ۷.۸ رخ داد و نشان مي‌دهد كه ايران پتانسيل زلزله بالاي 7 ريشتر دارد و بخصوص، بر اساس يافته‌ها و نيز بر اساس اطلاعات مربوط به گسل‌ها و مطالعات تحليل خطر زمين‌لرزه براي تهران توسط تيم‌هاي پژوهشي مختلف، پايتخت هم پتانسيل زلزله‌اي با بزرگاي ۷.۲ دارد.»
فعالان مدني و اعضاي انجمن‌هاي غير دولتي كه روزهاي بعد از وقوع زلزله راهي شهرستان خوي و روستاهاي تابعه‌اش شده‌اند در روايت مشاهدات‌شان و در متني كه براي «اعتماد» ارسال كرده‌اند نوشته‌اند: «.... ساعت ۱۰ صبح وارد خوي شديم. هنوز كمپ‌هايي كه قبلا هم در شهر ديده بوديم به چشم مي‌خورد. مستقيم به سمت كمپ دوستان‌مان رفتيم. حدود 10 خانم در اين كمپ مشغول بسته‌بندي وسايل اهدايي بودند اگرچه كه نسبت به دفعه قبل حجم وسايل اهدايي كمتر بود. يكي از اهالي شهر و از اعضاي انجمن‌هاي غيردولتي گفت به علت بازگشت تعدادي از اهالي به شهر، با كمبود جزيي چادر مواجه شده‌اند اما از نظر مواد غذايي و وسايل بهداشتي كمبودي نيست. اين فرد همچنين گفت كه متاسفانه تعدادي از چادرها و وسايل برقي در صفحه «ديوار» خوي براي فروش عرضه شده و به همين دليل، تلاش بر اين است كه توزيع وسايل با حساسيت بيشتري انجام شود. اين فرد همچنين گفت كه موازي‌كاري خيراني كه يكديگر را نمي‌شناسند باعث بروز اين مشكلات شده و لازم است كه از حجم كمك‌هاي غير نقدي به دليل ضرورت حفظ حرمت و شخصيت مردم و پيشگيري از مشكلات اخلاقي براي مردم كاسته شود سپس سراغ يكي ديگر از انجمن‌هاي غير دولتي رفتيم كه آنها هم براي زلزله‌زدگان كارهاي با ارزشي انجام داده بودند از جمله تهيه نوعي كاور پلاستيكي دوجداره حباب‌دار براي چادرها كه كاملا از نفوذ سرما و گرما جلوگيري مي‌كرد و در 5 روستا اين كاورها براي حدود 1000 تا 1500 چادر نصب شده بود و هزينه هر كاور براي پوشاندن يك چادر ۱۲ نفره ۵۰۰ هزار تومان بود.»
اين فعالان مدني همچنين نوشته‌اند كه در ادامه بازديدهاي‌شان در منطقه، براي اطلاع از نياز زلزله‌زدگان، به روستاهاي «پره»، «زاويه حسن خان»، «پيك سفلي»، «باغ رجب»، «داش پسك» و «بدلان» رفته و در روستاي زاويه حسن‌خان، تعدادي خانواده بسيار نيازمند ديده‌اند و قرار شد از طريق انجمن‌هاي فعال در منطقه، براي يكي از خانواده‌ها كه دو فرزند دختر فلج و داراي معلوليت دارند، كانكس تامين شده و همچنين، براي يك مادر و دختر بي‌سرپرست اشتغال‌زايي انجام شود. اين فعالان مدني همچنين از كمپ‌هاي ايجاد شده توسط انجمن‌هاي غير دولتي براي مادران باردار بازديد كردند كه حدود 13 خانواده در اين كمپ‌ها مستقر بودند و دو نفر از مادران هم به تازگي زايمان كرده بودند و انجمن‌هاي فعال براي اين كمپ‌ها روزانه سه وعده غذا تهيه و ارسال مي‌كنند.
فعالان مدني همچنين در اين متن ارسالي براي «اعتماد» نوشته‌اند كه از انجمن‌هاي غير دولتي فعال در منطقه شنيده‌اند علاوه بر اينكه كمپ‌هاي داخل و اطراف شهر از وضعيت مناسبي برخوردار نيستند زيرا توالت و حمام ندارند، دولت به تازگي دستور تخليه كمپ‌هاي مستقر در مراكز دولتي - خانه كشتي خوي و سالن فرمانداري و..... - را داده كه اين فعالان مدني هم شاهد تخليه يكي از اين كمپ‌ها بودند.
سالار كرلو؛ مدير انجمن غير دولتي «يارپاق» كه خود ساكن شهر خوي است در گفت‌وگو با «اعتماد» در توضيح وضعيت اين روزهاي منطقه زلزله‌زده مي‌گويد: «مركز زلزله با شهر خوي 8 كيلومتر فاصله داشت ولي داخل شهر هم تعدادي از خانه‌ها به‌طور كامل تخريب شده. از روز اول بعد از وقوع زلزله، در منطقه انباري براي جمع‌آوري كالاهاي اهدايي در نظر گرفتيم و با كمك دو انجمن مجمع جوانان استان و بام ، تمام اقلام اهدايي را به اين انبار منتقل كرديم. سپس آشپزخانه و دو كمپ براي خدمت‌رساني به مادران باردار در منطقه ايجاد كرديم و تا امروز سه نوبت غذا براي اين كمپ‌ها تامين مي‌كنيم. دانشگاه علوم پزشك خوي هم كادر درمان به صورت نوبتي به منطقه مي‌فرستد كه مراقبت پزشكي از مادران باردار و همچنين نوزادان‌شان را بر عهده دارند.»
كرلو مي‌گويد: «از اولين روزهاي بعد از وقوع زلزله، حجم زيادي اقلام ضروري و چادر و بخاري و وسيله گرمايشي و مواد غذايي به منطقه رسيد و تا همين امروز مشغول توزيع اين اقلام هستيم. افراد نيكوكار هم حدود 120 كانكس به منطقه فرستادند كه افراد داراي معلوليت، مبتلايان سرطان و بيماران دياليزي كه خانه‌هاي‌شان در اثر زلزله تخريب شده را در اين كانكس‌ها اسكان داده‌ايم. در مجموع، شرايط از وضعيت فوق بحراني خارج شده اما مشكل فعلي، خانه‌هاي ترك برداشته ناامني است كه چون نماي بيروني اين خانه‌ها، سالم است، بنياد مسكن اين خانه‌ها را در رديف خانه‌هاي تخريبي محسوب نكرده و در فهرست تعميري‌ها قرار داده در حالي كه اين خانه‌ها اصلا براي سكونت امن نيست. به همين دليل هنوز تعداد زيادي از خانواده‌ها داخل چادر زندگي مي‌كنند چون از استحكام خانه‌هاي ترك خورده‌شان هيچ اطميناني ندارند.»
كرلو مي‌گويد كه بامداد ديروز دو پس‌لرزه با قدرت 2.5 ريشتر شهرستان خوي را لرزانده و تاكيد مي‌كند كه زلزله 7.8 ريشتري تركيه و همچنين شايعات مطرح درباره زلزله‌اي با شدت بيشتر از 5.9 باعث ترس مردم شده و همين ترس، زمينه سوءاستفاده تعدادي از مردم براي دريافت وسايل و اقلام بيش از نيازشان را ايجاد كرده است.
كرلو ضمن آن‌كه مي‌گويد از آغاز بازسازي‌ها توسط دولت و همچنين توزيع وام‌هاي بازسازي يا كمك‌هاي بلاعوض خبري نشنيده، مي‌گويد كه در حال حاضر در شهر خوي هيچ خانه خالي پيدا نمي‌شود و رقم اجاره‌ها هم به‌شدت افزايش يافته و اشاره دارد كه همزمان با افزايش دماي هوا در منطقه، تعداد چادرنشين‌ها و كانكس‌نشين‌ها هم كاهش يافته اگرچه كه تعدادي از مردم، ساكن چادرهاي مستقر در كمپ‌ها بودند و سرماي كمتري احساس مي‌كردند اما چادرنشين‌هاي مستقر در فضاي باز همچنان از سرماي هوا رنج مي‌برند و مي‌گويد: «در بعضي روستاها آوار‌برداري تمام شده. امسال برف در منطقه كم بود و هوا در مقايسه با پارسال كمي گرم‌تر است و نسبت به روزهاي اول بعد از زلزله، مشكل تامين گرما بسيار كم شده هرچند كه اسكان در كانكس، از نظر تحمل سرماي هوا، بهتر است و كانكس‌ها را هم از مردم پس نگرفته‌اند اما كانكس هم چهره شهر را نازيبا مي‌كند و ممكن است تعدادي از مردم به كانكس‌نشيني عادت كنند كه اين هم اتفاق خوبي نيست.»