فاجعه ادامه دارد: زلزله در سوريه، يك ماه بعد
مهدي زارع
سوريه پس از زلزله اول 6 فوريه 2023 با بزرگاي 7.8 در جنوب تركيه بهشدت لرزيد. تخريب گسترده در استان هاتاي تركيه رخ داد كه همسايه سوريه است. در اول اسفند 1401، 20 فوريه، در زمين لرزه (پسلرزه) 6.3 هاتاي، گسلي به طول تقريبا 25 كيلومتر بين شهر آنتاكيا و شهرهاي ساحلي در استان هاتاي تركيه گسيخته شد. از اين پسلرزه نيز آسيبهاي شديدي به استانهاي ادلب و حلب سوريه وارد شد. بيش از 100 زمين لغزش در مناطق عاري از ابر و برف شناسايي شد. تحركات مسوولان در مناطقي كه مستقيما تحتتاثير زلزله قرار نگرفتهاند، مانند دمشق، حمص و حما از طريق تشكيل كميتههاي مهندسي به ويژه در استانداريها، بررسي ساختمانهاي آسيبديده در اثر زلزله، آغاز شده است. اين مناطق در سالهاي جنگ داخلي سوريه مورد بمباران ويرانگر قرار گرفته است. دولت سوريه در فاجعه زلزله از منابع مالي جاري براي مناطق زلزله زده استفاده ميكند، ولي با وجود گذشت بيش از يك ماه از اين فاجعه، هنوز نتوانسته گزارش دقيقي از محلههاي كاملا آسيبديده از زلزله در استانهاي حلب، لاذقيه و حما منتشر كند. در سوريه تعداد ساختمانهايي كه مستقيما در فرمانداريهاي آسيبديده در لحظه زلزله فرو ريختهاند ۱۹۹ ساختمان مسكوني گزارش شده است، تاكنون از ميزان تخريب تاسيسات صنعتي، كارخانهها و كارگاههاي ديگر آماري ارايه نشده و تصميم گرفته شده تا 292 ساختمان آسيب ديده ديگر نيز تخريب شوند.
4444 ساختمان ناايمن و غير مسلح و ساختمانهايي كه نياز به مقاومسازي براي ايمن شدن دارند به تعداد 29751 و تعداد ساختمانهاي ايمن كه نياز به نگهداري دارند 30113 گزارش شدهاند. به مكان دقيق اين ساختمانها در استانهاي آسيبديده اشارهاي نشده است. اين زمينلرزه باعث تخريب مضاعف در محلههاي الشعار، سعد اللوز، قادي عسكر، المشرقه، صالحين، الميسر و ديگر محلههاي واقع در شرق شهر حلب شد كه يكي از محلههاي ويران شده در اثر جنگ در منطقه است. شوراي شهر حلب و وزارت اداره محلي در حال تلاش براي رسيدگي به وضعيت زاغهها در اين استان با تخريب و سرمايهگذاري بر پايه فاجعه زلزله در بازسازي مجدد آنها است. دولت سوريه با تكيه بر كميتههاي بازرسي مهندسي تصميم گرفت تا تعدادي از ساختمانها را در استانهاي حمص، دمشق و حومه دمشق به دليل تخريب ناشي از جنگ تخليه كند. ايران، روسيه و امارات متحده عربي در خط مقدم حمايتهاي تخصيص يافته، در سوريه بيمارستان صحرايي و نيروها و كمك از طريق صدها هواپيماي بارگيري شده ارايه كردند. اتحاديه اروپا نيز پس از دريافت درخواستي از دمشق در اين زمينه 3.5 ميليون يورو براي آسيبديدگان در تمام مناطق سوريه تخصيص داد. علاوه بر اين، امريكا از اختصاص 85 ميليون دلار به عنوان كمك فوري بشردوستانه براي زلزلهزدگان خبر داد.
ايالات متحده، بريتانيا و اتحاديه اروپا براي تسهيل كمكهاي بشردوستانه به آسيبديدگان از زلزله معافيتهاي ششماهه از تحريمها را براي كليه معاملات مربوط به ارايه كمكهاي سوانح طبيعي به سوريه صادر كردند.
ارزيابي سريع كه توسط كميته نجات بينالمللي IRC در سه منطقه ادلب در شمال غرب سوريه انجام شده است، نشان از وضعيت دشواري دارد كه اكنون زنان و كودكان پس از زلزله با آن روبهرو هستند. با دهها هزار ساختمان آسيبديده يا تخريبشده، اكنون كمبود نگرانكننده مسكن مناسب وجود دارد. بسياري با اعضاي خانواده گسترده يا در پناهگاههاي جمعي پرجمعيت زندگي ميكنند كه اغلب فاقد تفكيك جنسيتي و تقسيم بين خانوادهها هستند. اكثر گزينههاي سرپناه موجود نيز فاقد امكانات ضروري مانند حمام و توالت هستند. اين عدم دسترسي اثر نامتناسبي بر ايمني زنان و دختران دارد و برخي از آنها اذيت و آزار را گزارش كردند. كودكان در اثر زلزله بهشدت مضطرب شدهاند و بهطور فزايندهاي به سلامت روان و حمايت رواني - اجتماعي نياز دارند. از هر 3 كودك، 2 نفر پس از زلزله تغييرات رفتاري منفي مانند حملات پانيك / هراس يا افزايش گريه از خود نشان دادهاند. بيش از نيمي از خانوارها اظهار داشتند كه فرزندانشان اكنون كابوس ميبينند، زيرا آنها مدام بحران اخير را در ذهن بازسازي ميكنند. در شرايط بحراني، زنان و كودكان در معرض خطر ويژه خشونت و استثمار قرار دارند و بايد با دسترسي ضروري به خدماتي مانند فضاهاي امن و مراقبتهاي پزشكي از آنها حمايت شود.
سلامت روان و حمايت رواني - اجتماعي در اين زمان براي كساني كه از زلزله جان سالم به در بردهاند، به ويژه گروههاي آسيبپذير مانند زنان و كودكان، كليدي است. نياز به اين خدمات را با توجه به شيوع بالاي تروما و پريشاني بسيار زياد است. گروههاي مردمنهاد و تيمهاي بينالمللي جلسات كمكهاي اوليه روانشناختي ضروري را براي حمايت از زنان، كودكان و مراقبان در مورد نحوه برخورد با تروما ارايه ميكنند. اين زمين لرزه ويرانگر در سوريه بدون شك تاثير قابل توجهي بر زندگي در مناطق آسيبديده داشته است. تلاش كمكهاي بشردوستانه به نيازهاي آنها ازجمله دسترسي به حمايت رواني-اجتماعي، پول نقد، مراقبتهاي بهداشتي، سرپناه امن و آموزش اولويتبندي شده است.