دو توافق مكمل
صباح زنگنه
بدون حصول توافق با ايران امكان حصول توافق با انصارالله براي عربستان بسيار اندك بود
در فاصله كوتاهي پس از آنكه وزراي خارجه ايران و عربستان سعودي با يكديگر ديدار كرده و بيانيه مشتركي را درباره از سرگيري روابط ديپلماتيك ميان دو كشور امضا كردند، برخي رسانه‌ها در منطقه گزارش دادند كه عربستان سعودي با انصارالله يمن هم براي پايان دادن به جنگ يمن به توافق رسيده است. براي هر سه كشور ايران، عربستان سعودي و يمن كه در منطقه خاورميانه قرار دارند، هر نوع بي‌ثباتي و ناامني در كشورهاي همسايه مي‌تواند روي آنها نيز اثرگذار باشد و مانع از تحقق برخي اهداف شود كه محقق شدن‌شان در گرو برقراري آرامش و حفظ ثبات است. توافقي كه ميان جمهوري اسلامي ايران و عربستان سعودي حاصل شد، هر چند در اصل توافقي دوجانبه و به منظور از سرگيري روابط ديپلماتيك ميان دو رقيب منطقه‌اي به حساب مي‌آمد اما چنانچه پيش‌بيني مي‌شد آثار و تبعات بسياري در منطقه خواهد داشت. به طور ويژه در مساله يمن اين اثر ملموس است. رياض در تلاش است تا از طريق برقراري رابطه با تهران ثبات و آرامش را به منطقه بازگرداند و نگذارد كه بيش از اين خاورميانه به دليل تنش ميان ايران و عربستان سعودي متشنج باشد. وقتي اين دو كشور بزرگ به همديگر احترام بگذارند و روابط خود را در ابعاد سياسي، امنيتي، فرهنگي و اقتصادي گسترش دهند، بقيه كشورهاي منطقه و جهان اسلام با ديد مثبتي به اين تحول نگاه خواهند كرد و احساس آرامش و اطمينان بيشتري از آينده خود خواهند داشت. تعطيلي سفارتخانه‌ها و قطع روابط سياسي ميان تهران و رياض، آثار ناگواري بر دو كشور گذاشت و منطقه و بازار انرژي را هم تحت تاثير خود قرار داد و اكنون كه دو كشور تلاش دارند تا مشكلات موجود ميان خود را برطرف كنند و روابط حسنه را ازسر گيرند، جهان و منطقه مي‌تواند درخصوص امنيت و ثبات غرب آسيا و همچنين بازار انرژي اطمينان خاطر بيشتري را كسب كند.
علاوه بر اين، رياض بر آن است كه با پايان دادن به جنگ يمن و دستيابي به يك راه‌حل سياسي براي بازگرداندن آرامش به يمن، زمينه را براي برقراري كامل آرامش و امنيت در شبه جزيره عربستان فراهم كند و در فضايي بهتر براي رسيدن به اهداف مدنظر خود تلاش كند.
توافق عربستان با جمهوري اسلامي ايران و توافق عربستان با انصارالله يمن مكمل يكديگر هستند. بدون حصول توافق با تهران و پيگيري تنش‌زدايي ميان عربستان و ايران، امكان حصول توافق با انصارالله بسيار اندك بود و در صورتي كه عربستان بدون توافق با ايران براي پايان دادن به جنگ يمن و صلح با انصارالله تلاش مي‌كرد، نمي‌توانست به هدف خود يعني برقراري آرامش كامل در منطقه دست پيدا كند.
هدف اصلي رياض رسيدن به توسعه است. عربستان سعودي مي‌خواهد با استفاده از امكانات و فرصت‌هايي كه دراختيار اين كشور قرار دارد، ظرفيت‌هاي اقتصادي و سياسي خود را در منطقه و جهان افزايش دهد. آنها آگاه هستند كه بدون طراحي دقيق و بدون توافق‌هاي سياسي و امنيتي دستيابي به اين هدف ممكن نبود و از همين رو است كه آنها درصدد تنش‌زدايي برآمده‌اند و مي‌خواهند اهدافي را كه براي سال 2030 درنظر گرفته‌اند محقق ساخته‌اند.
عربستان دورنماي توسعه خود را براساس تنوع روابط اقتصادي و همچنين ارتباط خوب و موثر با همه قدرت‌هاي بزرگ دنيا بنا كرده است. چين به عنوان يك قدرت اقتصادي بالنده كه يكي از بزرگ‌ترين مصرف‌كنندگان انرژي در جهان است يك گزينه بسيار خوب براي همكاري با عربستان است. درحال حاضر امريكا نياز چنداني به منابع انرژي منطقه ندارد اما در مقابل، چين به شكل روزافزون احساس نياز به اين منابع مي‌كند. بنابراين برقراري ثبات و امنيت در منطقه خليج‌فارس براي چين ضروري بوده و حاضر است در موضوعات امنيتي منطقه حضور داشته باشد و البته اينكه به چه نحوي مي‌خواهد اين كار را انجام دهد، ما اطلاعات و جزيياتي درباره آن در دسترس نداريم.
در حال حاضر گمانه‌زني‌هاي زيادي درخصوص ازسرگيري روابط تهران و رياض وجود دارد. برخي معتقدند اين توافق پايدار نخواهد بود و برخي ديگر آن را يك توافق مهم و استراتژيك توصيف مي‌كنند. واقعيت اين است كه چگونگي پايه‌گذاري توافق‌هاست. اگر پايه‌گذاري‌ها صحيح باشد و توافق بتواند در مسير تامين آرامش و ثبات در منطقه موفق عمل كند، آنگاه مي‌توان گفت كه اين توافق پايدار خواهد بود و منطقا دو كشور ترجيح خواهند داد آن را حفظ كنند. اما اگر توافق نتواند در تامين اين هدف مهم و حياتي براي دو طرف كارآمد باشد، به‌طور طبيعي به حاشيه مي‌رود و ديگر طرفين براي حفظ آن تلاش نخواهد كرد. به عنوان مثال امكان‌پذير نيست كه عربستان سعودي از تمام مواهب امنيت و شكوفايي اقتصادي در سايه اين امنيت بهره‌مند باشد اما يمن در فقر و فلاكت روزگار بگذراند. در توافق‌ها اين مساله بسيار مهم است كه همه از اجراي آن سود ببرند و از همين رو بايد ديد در ميدان عمل چه اتفاقاتي خواهد افتاد.